By Międzynarodowa kampania na rzecz zniesienia broni jądrowej (ICAN)
Organizacja Narodów Zjednoczonych przyjęła dziś punkt orientacyjny rozkład do rozpoczęcia negocjacji w 2017 r. w sprawie traktatu zakazującego broni jądrowej. Ta historyczna decyzja zwiastuje koniec trwającego od dwóch dekad paraliżu wielostronnych wysiłków na rzecz rozbrojenia nuklearnego.
Na posiedzeniu Pierwszego Komitetu Zgromadzenia Ogólnego ONZ, który zajmuje się sprawami rozbrojenia i bezpieczeństwa międzynarodowego, 123 państwa głosowały za przyjęciem rezolucji, przy 38 przeciw i 16 wstrzymujących się.
Rezolucja powoła konferencję ONZ, która rozpocznie się w marcu przyszłego roku, otwartą dla wszystkich państw członkowskich, w celu wynegocjowania „prawnie wiążącego instrumentu zakazującego broni jądrowej, prowadzącego do jej całkowitej eliminacji”. Negocjacje będą kontynuowane w czerwcu i lipcu.
Międzynarodowa Kampania na rzecz Zniesienia Broni Jądrowej (ICAN), koalicja społeczeństwa obywatelskiego działająca w 100 krajach, uznała przyjęcie rezolucji za ważny krok naprzód, oznaczający fundamentalną zmianę w sposobie, w jaki świat radzi sobie z tym najważniejszym zagrożeniem.
„Przez siedem dekad ONZ ostrzegała przed niebezpieczeństwem związanym z bronią jądrową, a ludzie na całym świecie prowadzili kampanię na rzecz jej zniesienia. Dziś większość stanów ostatecznie zdecydowała się zdelegalizować tę broń” – powiedziała Beatrice Fihn, dyrektor wykonawcza ICAN.
Pomimo wykrętów ze strony wielu państw dysponujących bronią jądrową rezolucja została przyjęta miażdżącym przyjęciem. W sumie 57 krajów było współsponsorami, a Austria, Brazylia, Irlandia, Meksyk, Nigeria i RPA przejęły inicjatywę w opracowaniu rezolucji.
Głosowanie w ONZ odbyło się zaledwie kilka godzin po przyjęciu przez Parlament Europejski własnego rozkład w tej sprawie – 415 za, 124 przeciw, 74 wstrzymujących się – zapraszając państwa członkowskie Unii Europejskiej do „konstruktywnego udziału” w przyszłorocznych negocjacjach.
Broń jądrowa pozostaje jedyną bronią masowego rażenia, która nie została jeszcze zdelegalizowana w sposób kompleksowy i powszechny, pomimo jej dobrze udokumentowanych katastrofalnych skutków humanitarnych i środowiskowych.
„Traktat zakazujący broni jądrowej wzmocniłby globalną normę zakazującą używania i posiadania tej broni, zamykając główne luki w istniejącym międzynarodowym systemie prawnym i pobudzając od dawna oczekiwane działania w zakresie rozbrojenia” – powiedział Fihn.
„Dzisiejsze głosowanie pokazuje bardzo wyraźnie, że większość narodów świata uważa zakaz broni jądrowej za konieczny, wykonalny i pilny. Uważają to za najbardziej realną opcję osiągnięcia rzeczywistego postępu w rozbrojeniu” – powiedziała.
Broń biologiczna, broń chemiczna, miny przeciwpiechotne i amunicja kasetowa są wyraźnie zabronione przez prawo międzynarodowe. Ale obecnie istnieją tylko częściowe zakazy dotyczące broni jądrowej.
Rozbrojenie nuklearne zajmuje wysokie miejsce w programie ONZ od czasu powstania organizacji w 1945 r. Wysiłki zmierzające do osiągnięcia tego celu utknęły w martwym punkcie w ostatnich latach, ponieważ narody uzbrojone w broń nuklearną dużo inwestują w modernizację swoich sił nuklearnych.
Minęło dwadzieścia lat od ostatniego wynegocjowania wielostronnego instrumentu rozbrojenia jądrowego: traktatu o całkowitym zakazie prób jądrowych z 1996 r., który nie wszedł jeszcze w życie z powodu sprzeciwu kilku krajów.
Dzisiejsza rezolucja, znana jako L.41, opiera się na kluczowym zaleceniu ONZ Grupa robocza w sprawie rozbrojenia jądrowego, która spotkała się w Genewie w tym roku, aby ocenić zalety różnych propozycji osiągnięcia świata wolnego od broni jądrowej.
Jest to również następstwo trzech dużych konferencji międzyrządowych poświęconych humanitarnemu wpływowi broni jądrowej, które odbyły się w Norwegii, Meksyku i Austrii w 2013 i 2014 r. Spotkania te pomogły przeformułować debatę na temat broni jądrowej, skupiając się na szkodach, jakie taka broń wyrządza ludziom.
Konferencje umożliwiły również narodom nieposiadającym broni jądrowej odgrywanie bardziej asertywnej roli na arenie rozbrojenia. Podczas trzeciej i ostatniej konferencji, która odbyła się w Wiedniu w grudniu 2014 r., większość rządów zasygnalizowała chęć zdelegalizowania broni jądrowej.
Po konferencji wiedeńskiej ICAN odegrał kluczową rolę w uzyskaniu poparcia dla 127-narodowego zobowiązania dyplomatycznego, znanego jako przyrzeczenie humanitarne, zobowiązując rządy do współpracy w wysiłkach „napiętnowania, zakazania i wyeliminowania broni jądrowej”.
W całym tym procesie aktywnie uczestniczyły ofiary i osoby, które przeżyły wybuchy broni jądrowej, w tym próby jądrowe. Setsuko Thurlow, ocalały z zamachu bombowego w Hiroszimie i zwolennik ICAN, był czołowym orędownikiem zakazu.
„To prawdziwie historyczny moment dla całego świata” – powiedziała po dzisiejszym głosowaniu. „Dla tych z nas, którzy przeżyli bombardowanie atomowe Hiroszimy i Nagasaki, jest to bardzo radosna okazja. Tak długo czekaliśmy na ten dzień”.
„Broń nuklearna jest absolutnie odrażająca. Wszystkie narody powinny wziąć udział w negocjacjach w przyszłym roku, aby je zakazać. Mam nadzieję, że sam tam będę, aby przypomnieć delegatom o niewypowiedzianych cierpieniach, jakie powoduje broń nuklearna. Naszym obowiązkiem jest upewnienie się, że takie cierpienie nigdy się nie powtórzy”.
Jest jeszcze więcej niż 15,000 broni jądrowej w dzisiejszym świecie, głównie w arsenałach zaledwie dwóch krajów: Stanów Zjednoczonych i Rosji. Siedem innych krajów posiada broń nuklearną: Wielka Brytania, Francja, Chiny, Izrael, Indie, Pakistan i Korea Północna.
Większość z dziewięciu krajów dysponujących bronią jądrową głosowało przeciwko rezolucji ONZ. Wielu ich sojuszników, w tym ci w Europie, którzy przechowują broń jądrową na swoim terytorium w ramach porozumienia NATO, również nie poparło rezolucji.
Ale narody Afryki, Ameryki Łacińskiej, Karaibów, Azji Południowo-Wschodniej i Pacyfiku w przeważającej większości głosowały za rezolucją i prawdopodobnie będą kluczowymi graczami na konferencji negocjacyjnej w Nowym Jorku w przyszłym roku.
W poniedziałek 15 laureatów Pokojowej Nagrody Nobla ponagliłem narodów o wsparcie negocjacji i doprowadzenie ich „do szybkiego i pomyślnego zakończenia, abyśmy mogli szybko przystąpić do ostatecznej eliminacji tego egzystencjalnego zagrożenia dla ludzkości”.
Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża również Odwołanie do rządów o wsparcie tego procesu, stwierdzając 12 października, że społeczność międzynarodowa ma „wyjątkową okazję” do wprowadzenia zakazu „najbardziej niszczycielskiej broni, jaką kiedykolwiek wynaleziono”.
„Ten traktat nie wyeliminuje broni jądrowej z dnia na dzień”, podsumował Fihn. „Ale ustanowi nowy, potężny międzynarodowy standard prawny, piętnujący broń nuklearną i zmuszający narody do podjęcia pilnych działań w sprawie rozbrojenia”.
W szczególności traktat wywrze wielką presję na narody, które domagają się ochrony przed bronią nuklearną sojusznika, aby zakończyły tę praktykę, co z kolei stworzy presję na działania rozbrojeniowe ze strony krajów uzbrojonych w broń nuklearną.
