Lyndala Rowlandsa, Agencja prasowa Inter Press Service
– Dziewięciu z dziesięciu największych na świecie eksporterów broni zasiądzie w Radzie Bezpieczeństwa ONZ od połowy 2016 do połowy 2018 roku.
Dziewiątka obejmuje czterech członków rotacyjnych — Hiszpanię, Ukrainę, Włochy i Holandię — z Europy, a także pięciu stałych członków Rady — Chiny, Francję, Rosję, Wielką Brytanię i Stany Zjednoczone.
Według 2015 dane ze Sztokholmskiego Międzynarodowego Instytutu Badań nad Pokojem (SIPRI), te dziewięć krajów należy do dziesięciu największych światowych eksporterów broni. Niemcy, które zajmują 5. miejsce w rankingu, są jedynym eksporterem z pierwszej dziesiątki, który nie jest niedawnym, obecnym ani przyszłym członkiem 10-osobowej rady.
Jednak Pieter Wezeman, starszy pracownik naukowy w programie uzbrojenia i wydatków wojskowych w SIPRI, powiedział IPS, że nie był „wcale zaskoczony”, widząc tak wielu eksporterów broni w radzie.
„W rzeczywistości sytuacja wygląda jak zwykle: pięciu stałych członków Rady Bezpieczeństwa to oczywiście pod wieloma względami najsilniejsze siły militarne” – powiedział Wezeman.
Według danych SIPRI tylko dwóch stałych członków, Stany Zjednoczone z 33 procentami i Rosja z 25 procentami, odpowiadało za 58 procent całkowitego światowego eksportu broni w 2015 roku. Chiny i Francja zajmują trzecie i czwarte miejsce ze znacznie mniejszymi udziałami wynoszącymi odpowiednio 5.9 proc. i 5.6 proc.
Status kilku rotujących członków Rady Bezpieczeństwa jako eksporterów broni, choć „interesujący”, może być w większości „zbiegiem okoliczności” – dodał Wezeman.
Obecne konflikty w Jemenie i Syrii stanowią kontrastujące przykłady względnego wpływu, jaki mają członkowie Rady Bezpieczeństwa jako eksporterzy broni.
„Niektóre z głównych kryzysów, z którymi boryka się obecnie Rada Bezpieczeństwa, szczególnie na przykład w Jemenie, w dużej mierze zostały spowodowane działaniami jej własnych członków polegającymi na sprzedaży broni stronom konfliktu” — powiedziała IPS Anna Macdonald, dyrektor ds. .
„Od roku uporczywie wzywamy do zawieszenia transferów broni do Arabii Saudyjskiej w kontekście kryzysu w Jemenie, ze względu na poważny poziom cierpienia humanitarnego, który tam panuje, oraz ze względu na szczególną rolę, jaką odgrywają transfery broni w to grać”.
Macdonald mówi, że transfer broni do Arabii Saudyjskiej do użytku w Jemenie narusza zarówno prawo humanitarne, jak i Traktat o handlu bronią.
Wezeman powiedział jednak, że wewnętrzne naciski ze strony organizacji społeczeństwa obywatelskiego spowodowały, że niektóre kraje europejskie, w tym Szwecja, która przystąpi do Rady Bezpieczeństwa w styczniu 2017 r., ograniczyły sprzedaż broni do Arabii Saudyjskiej. Szwecja, która będzie zasiadać w Radzie od stycznia 2017 do grudnia 2018, zajmuje 12. miejsce na świecie jako eksporter broni.
Jednak eksport broni od członków Rady Bezpieczeństwa niekoniecznie jest znaczącym źródłem broni w konfliktach rozpatrywanych przez Radę.
Na przykład członkowie Rady sugerowali perspektywę embarga na broń wobec Sudanu Południowego przez większą część 2016 r., jednak broń używana w Sudanie Południowym nie jest ściśle związana z eksportem od członków Rady Bezpieczeństwa.
„Sudan Południowy to kraj, który pozyskuje przede wszystkim tanią, prostą broń. Nie potrzebuje najnowszego modelu czołgu, wystarczy czołg, który ma 30 lub 40 lat” – powiedział Wezeman.
Według Wezemana bardziej prawdopodobne jest, że względy polityczne niż ekonomiczne wpływają na decyzje członków Rady Bezpieczeństwa dotyczące embarga na broń, ponieważ zyski ze sprzedaży broni są „ograniczone w porównaniu z ich całkowitą ekonomią”.
„Większość państw, które są objęte embargiem ONZ na broń, to na ogół biedne kraje, w których rynek czegokolwiek, w tym broni, nie jest szczególnie duży” – dodał.
Ogólnie rzecz biorąc, Macdonald mówi jednak, że członkowie Rady Bezpieczeństwa ponoszą szczególną odpowiedzialność za utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, co rozciąga się również na ich szczególną odpowiedzialność jako eksporterów broni.
„Oczywiście zacytowalibyśmy artykuł 5 ONZ: promowanie utrzymania pokoju przy jak najmniejszym przekierowaniu na zbrojenia” – powiedziała.
„Twierdzilibyśmy, że 1.3 biliona, które obecnie przeznacza się na wydatki wojskowe, nie jest zgodne z duchem lub literą Karty Narodów Zjednoczonych” – dodała, zauważając, że to znacznie więcej, niż kosztowałoby wyeliminowanie skrajnego ubóstwa.
