By Christoph Schult en Klaus Wiegrafe, Spiegel online
In samenwerking met dubieuze bronnen probeerde een groep die dicht bij de militaire commandant van de NAVO stond, Philip Breedlove, wapenleveringen voor Oekraïne veilig te stellen, zo bleek uit een schat aan nieuw vrijgegeven e-mails. De inspanningen dienden om het conflict tussen het Westen en Rusland te intensiveren.
In privé draagt de generaal graag leer. Philip Mark Breedlove, 60, is een bekende fan van Harley-Davidson en tot een paar weken geleden was hij ook commandant van de NAVO en Amerikaanse troepen in Europa. Zelfs tijdens zijn ambtstermijn als militair leider van de alliantie ruilde de Amerikaanse viersterrengeneraal zijn blauwe luchtmachtuniform in voor motorkleding en verkende hij samen met zijn vrienden de wegen van Europa.
Op de foto's is een man te zien met brede schouders, een brede gang en een nog bredere glimlach. De foto's van de motortochten van de generaal zijn onlangs openbaar gemaakt op het online platform DC Leaks. Terughoudendheid, zo lijkt het, was nooit Breedlove's ding.
De foto's zijn het vermakelijke deel van een anderszins explosieve verzameling van Breedlove's privé-e-mailcorrespondentie. De meeste van de 1,096 gehackte e-mails dateren uit de dramatische 12 maanden van de Oekraïne-crisis nadat Rusland in maart 2014 de Krim annexeerde. Duizenden stierven in de schermutselingen tussen de troepen van Kiev en aan Moskou gelieerde separatisten. Meer dan 2 miljoen burgers ontvluchtten Oost-Oekraïne.
Rusland steunt de separatisten met wapens, strijders en adviseurs. Toen Washington in 2015 begon op te roepen om ook massaal in te grijpen, dreigde het conflict in Oekraïne te escaleren tot een oorlog tussen Oost en West.
Vroege zorg
De nieuw uitgelekte e-mails onthullen een clandestien netwerk van westerse agitators rond de militaire chef van de NAVO, wiens aanwezigheid het conflict in Oekraïne aanwakkerde. Veel bondgenoten die in Breedlove's alarmerende openbare verklaringen over vermeende grote Russische troepenbewegingen werden gevonden, baarden al vroeg zorgen. Eerder dit jaar verzekerde de generaal de wereld dat het Amerikaanse Europese commando "Rusland nu afschrikt en zich voorbereidt om te vechten en te winnen indien nodig".
De e-mails documenteren voor het eerst de twijfelachtige bronnen van wie Breedlove zijn informatie kreeg. Hij had de Russische activiteiten in Oost-Oekraïne overdreven met het openlijke doel wapens te leveren aan Kiev.
De generaal en zijn gelijkgestemde collega's zagen de Amerikaanse president Barack Obama, de opperbevelhebber van alle Amerikaanse troepen, evenals de Duitse bondskanselier Angela Merkel als obstakels. Obama en Merkel waren "politiek naïef en contraproductief" in hun oproepen tot de-escalatie, volgens Phillip Karber, een centrale figuur in Breedlove's netwerk die informatie uit Oekraïne doorgaf aan de generaal.
"Ik denk dat POTUS ons ziet als een dreiging die geminimaliseerd moet worden, ... dat wil zeggen, breng me niet in een oorlog????" Breedlove schreef in één e-mail en gebruikte het acroniem voor de president van de Verenigde Staten. Hoe kon Obama worden overgehaald om meer "betrokken" te zijn bij het conflict in Oekraïne - lees: wapens afleveren - had Breedlove voormalig minister van Buitenlandse Zaken Colin Powell gevraagd.
Breedlove zocht raad bij enkele zeer prominente personen, zo blijkt uit zijn e-mails. Onder hen waren Wesley Clark, de voorganger van Breedlove bij de NAVO, Victoria Nuland, de assistent-staatssecretaris voor Europese en Euraziatische zaken bij het ministerie van Buitenlandse Zaken, en Geoffrey Pyatt, de Amerikaanse ambassadeur in Kiev.
Een naam die bleef opduiken was Phillip Karber, adjunct-assistent-professor aan de Georgetown University in Washington DC en voorzitter van de Potomac Foundation, een conservatieve denktank opgericht door de voormalige defensie-aannemer BDM. Naar eigen zeggen heeft de stichting Oost-Europese landen geholpen bij de voorbereiding van hun toetreding tot de NAVO. Nu vroegen het Oekraïense parlement en de regering in Kiev Karber om hulp.
Geheimzinnige kanalen
Op 16 februari 2015, toen de Oekraïne-crisis zijn hoogtepunt had bereikt, schreef Karber een e-mail aan Breedlove, Clark, Pyatt en Rose Gottemoeller, de staatssecretaris voor wapenbeheersing en internationale veiligheid bij het ministerie van Buitenlandse Zaken, die dit jaar naar Brussel zal verhuizen. vallen om de functie van plaatsvervangend secretaris-generaal van de NAVO op zich te nemen. Karber was in Warschau en hij zei dat hij heimelijke kanalen had gevonden om wapens naar Oekraïne te krijgen – zonder dat de VS er direct bij betrokken was.
Volgens de e-mail had Pakistan "onder tafel" aangeboden om Oekraïne 500 draagbare TOW-II-draagraketten en 8,000 TOW-II-raketten te verkopen. De leveringen konden binnen twee weken beginnen. Zelfs de Polen waren bereid om te beginnen met het sturen van "goed onderhouden T-72-tanks, plus enkele honderden SP 122 mm-kanonnen en SP-122-houwitsers (samen met grote hoeveelheden artilleriemunitie voor beide)" die ze over hadden uit het Sovjettijdperk. De verkoop zou waarschijnlijk onopgemerkt blijven, zei Karber, omdat de oude wapens van Polen "vrijwel niet te onderscheiden waren van die van Oekraïne".
Karber merkte echter op dat Pakistan en Polen geen leveringen zouden doen zonder informele Amerikaanse goedkeuring. Bovendien zou Warschau alleen bereid zijn te helpen als de leveringen aan Kiev zouden worden vervangen door nieuwe, ultramoderne wapens van de NAVO.
Karber sloot zijn brief af met een waarschuwing: "De tijd is om." Zonder onmiddellijke hulp zou het Oekraïense leger "binnen 30 dagen kunnen instorten".
"Stark," antwoordde Breedlove. "Misschien deel ik hier iets van, maar ik zal de vingerafdrukken er grondig afvegen."
In maart reisde Karber opnieuw naar Warschau om, zoals hij Breedlove vertelde, overleg te plegen met vooraanstaande leden van de regerende partij over de noodzaak om “stilletjes arty (red.: artillerie) en antitankmunitie naar Oekraïne.”
Tot ergernis van Breedlove, Clark en Karber gebeurde er niets. De verantwoordelijken werden snel geïdentificeerd. De Nationale Veiligheidsraad, de kring van adviseurs van Obama, 'vertraging de zaken', klaagde Karber. Clark wees met zijn vinger rechtstreeks naar het Witte Huis en schreef: "Ons probleem is groter dan de staat", een verwijzing naar het ministerie van Buitenlandse Zaken.
Bezienswaardigheden op Duitsland
Breedlove en zijn collega-campagnevoerders hadden ook al vroeg de Duitse federale regering in het vizier. In april 2014 stuurde Clark een mail naar Nuland en Breedlove en schreef dat de Bulgaarse president Rosen Plevneliev had gesuggereerd dat er een "probleem was met de Duitse houding" met betrekking tot zijn "invloedssfeer".
Pogingen van Merkel en de Duitse minister van Buitenlandse Zaken Frank-Walter Steinmeier om een vreedzame oplossing voor de Oekraïne-crisis te vinden, werden door hardliners afgeschilderd als een bereidheid in Berlijn om Rusland Oekraïne te laten pesten.
Om druk op te bouwen voor de gewenste wapenhulp, begonnen Clark en Karber grimmige scenario's te schilderen. Als het Westen Oekraïne in de steek zou laten, voorspelde de voormalige geallieerde opperbevelhebber van de NAVO, Europe Clark, zou China worden aangemoedigd om zijn invloedssfeer in de Stille Oceaan uit te breiden. Het zou ook kunnen leiden tot de ineenstorting van de NAVO. De situatie kon alleen worden voorkomen met behulp van militaire hulp, betoogden ze. Op 8 november 2014 sloeg Clark intern alarm na gesprekken met de Oekraïense president Petro Poroshenko, zijn adviseurs en hoge militaire en inlichtingenfunctionarissen. De Oekraïners verwachtten al aan het einde van de maand een aanval.
Breedlove antwoordde: "Ik zal me hier onmiddellijk op concentreren." Hij schreef ook: "Een van onze grootste problemen" is dat een van de bondgenoten van de Verenigde Staten de bevindingen van zijn inlichtingendiensten had ontkend. De opmerking was gericht tegen de Duitse buitenlandse inlichtingendienst BND, die veel terughoudender was geweest in haar beoordeling van de situatie - een standpunt dat achteraf juist zou blijken te zijn.
'Het front is nu overal'
Karbers e-mails lieten het constant klinken alsof de apocalyps nog maar een paar weken verwijderd was. "Het front is nu overal", vertelde hij Breedlove in een e-mail begin 2015, eraan toevoegend dat Russische agenten en hun gevolmachtigden "begonnen zijn met het lanceren van een reeks terroristische aanslagen, moorden, ontvoeringen en bombardementen op de infrastructuur", in een poging om het front te destabiliseren. Kiev en andere Oekraïense steden.
In een e-mail aan Breedlove beschreef Clark defensie-expert Karber als 'briljant'. Breedlove gaf na een eerste bezoek aan ook onder de indruk te zijn. "GEWELDIG bezoek", schreef hij. Karber, een buitengewoon ondernemende man, leek op het eerste gezicht een waardevolle informant omdat hij vaak - naar eigen zeggen minstens een dozijn keer - naar het front reisde en met Oekraïense commandanten sprak. De Amerikaanse ambassade in Kiev vertrouwde ook op Karber voor informatie omdat het geen eigen bronnen had. "We zijn grotendeels blind", schreef de defensieattaché van de ambassade in een e-mail.
Soms lezen de brieven van Karber als proza. In een daarvan schreef hij over de kerstvieringen van 2014 die hij had doorgebracht samen met Dnipro-1, het ultranationalistische vrijwilligersbataljon. "De toasts en wodka stromen, de vrouwen zingen het Oekraïense volkslied - niemand heeft droge ogen."
Karber had alleen maar goede dingen te melden over de eenheid, die al in diskrediet was gebracht als een particulier oligarchleger. Hij schreef dat het personeel en de vrijwilligers werden gedomineerd door mensen uit de middenklasse en dat er een grote professionele staf was die zelfs 'op vakantie werkte'. Breedlove antwoordde dat deze inzichten "stilletjes hun weg naar de juiste plaatsen vonden".
Zeer controversieel figuur
In feite is Karber een zeer controversieel figuur. In de jaren tachtig werd de oude BDM-medewerker gerekend tot de felste haviken uit de Koude Oorlog. In 1980 waarschuwde hij voor een naderende Sovjetaanval op basis van documenten die hij verkeerd had vertaald.
Hij blunderde ook tijdens de Oekraïne-crisis nadat hij foto's naar de Amerikaanse senator James Inhofe had gestuurd, die beweerde Russische eenheden in Oekraïne te laten zien. Inhofe gaf de foto's vrij, maar al snel bleek dat er een afkomstig was uit de oorlog in Georgië in 2008.
Uiterlijk op 10 november 2014 moet Breedlove hebben ingezien dat zijn informant zich op glad ijs begeeft. Dat is het moment waarop Karber meldde dat de separatisten opschepten dat ze een tactische kernkop hadden voor de 2S4-mortier. Karber omschreef het nieuws zelf als "raar", maar voegde er ook aan toe dat "er veel 'gekke' dingen aan de hand zijn" in Oekraïne.
De redenen waarom Breedlove ondanks dergelijke valse rapporten op Karber bleef vertrouwen, blijven onduidelijk. Was hij bereid elke prijs te betalen voor wapenleveringen? Of had hij andere motieven? De e-mails illustreren de mate waarin Breedlove en zijn medecampagnevoerders vreesden dat het Congres het aantal Amerikaanse troepen in Europa zou verminderen.
Karber bevestigde de authenticiteit van de uitgelekte e-mailcorrespondentie. Met betrekking tot de vragen over de juistheid van zijn rapporten, vertelde hij SPIEGEL dat, "zoals alle informatie die is afgeleid van directe observatie aan het front tijdens de 'mist van de oorlog', deze gedeeltelijk, tijdgevoelig en waargenomen is vanuit een persoonlijk perspectief." Terugkijkend met het voordeel van achteraf en een meer omvattend perspectief: "Ik geloof dat ik meer gelijk had dan ongelijk", schrijft Karber, "maar zeker niet perfect." Hij voegt eraan toe dat, "in 170 dagen aan het front, ik nog nooit een Duits leger of ambtenaar heb ontmoet die het conflict rechtstreeks observeerde."
Grote belangstelling voor Berlijn
De uitgelekte e-mailcorrespondentie van Breedlove werd in Berlijn met grote belangstelling gelezen. Een jaar geleden circuleerde het bericht van de "gevaarlijke propaganda" van de NAVO-commandant rond de Kanselarij van Merkel. In het licht van de nieuwe informatie voelden ambtenaren zich gerechtvaardigd in hun beoordeling. Het Duitse ministerie van Buitenlandse Zaken heeft een soortgelijk gevoel geuit door te zeggen dat gelukkig "invloedrijke stemmen voortdurend hadden gepleit tegen de levering van 'dodelijke wapens'."
Karber zegt dat hij het “obsceen vindt dat de meest effectieve sanctie van deze oorlog niet de economische grenzen zijn die aan Rusland worden opgelegd, maar het vrijwel volledige embargo van alle dodelijke hulp aan het slachtoffer. Ik vind dit het toppunt van sofisme - als een vrouw wordt aangevallen door een groep hooligans en tegen de menigte of voorbijgangers roept: 'Geef me een blikje knots', is het dan beter om het niet te geven omdat de aanvallers een mes hebben en passief toekijken hoe ze wordt verkracht?
Het vertrek van generaal Breedlove uit zijn NAVO-post in mei heeft niemand in de Duitse regering gunstig gestemd. De man die Breedlove als een obstakel beschouwde, president Obama, nadert immers het einde van zijn tweede termijn. Zijn mogelijke opvolger, de Democraat Hillary Clinton, geldt als een hardliner ten opzichte van Rusland.
Wat meer is: Nuland, een diplomaat die veel van dezelfde opvattingen deelt als Breedlove, zou na de verkiezingen in november een nog belangrijkere rol kunnen krijgen - ze wordt beschouwd als een potentiële kandidaat voor staatssecretaris.
