By Francine Mukwaya, Britse vertegenwoordiger, vrienden van Congo
Op maandag 19 januari kwamen Congolese burgers in opstand om de laatste manoeuvre van de regering van de Democratische Republiek Congo (DRC) om het aan de macht blijven van president Joseph Kabila te verlengen. Volgens de grondwet van Congo kan de president slechts twee termijnen van vijf jaar uitzitten en eindigt de tweede ambtstermijn van vijf jaar voor Joseph Kabila op 19 december 2016.
In 2014 daagden aanhangers van Kabila het idee van het wijzigen van de grondwet zodat hij kon lopen voor een derde termijn, maar een felle duw van binnenuit (Katholieke kerk, maatschappelijk middenveld en politieke oppositie) en buiten (VS, VN, EU, België en Frankrijk) de DRC dwong de aanhangers van Kabila om het idee opzij te zetten en andere wegen te verkennen om hun man aan de macht te houden. Naast de interne en externe druk, gaf de val van president Blaise Compaore van Burkina Faso in oktober 2014 een sterk signaal af dat het wijzigen van de grondwet een riskante onderneming is. Blaise Compaore werd uit de macht verdreven door een volksopstand op 31 oktober 2014 toen hij probeerde de grondwet van het land te wijzigen om aan de macht te blijven.
Het nieuwste plan dat is bedacht door leden van Kabila's politieke partij (PPRD) en de coalitie van de presidentiële meerderheid is: om het Congolese parlement een kieswet door te drukken waardoor Kabila uiteindelijk na 2016 aan de macht kan blijven. Artikel 8 van de wet maakt de voltooiing van een nationale volkstelling een voorwaarde voor het houden van presidentsverkiezingen. Analisten denken dat het ongeveer vier jaar zou duren om de volkstelling te voltooien. Deze vier jaar zouden voorbijgaan 19 december 2016; de datum waarop Kabila's tweede ambtstermijn constitutioneel eindigt. Oppositiefiguren, jongeren en het Congolese maatschappelijk middenveld in het algemeen drongen sterk terug op dit kenmerk van de wet. Niettemin keurde de Congolese Nationale Vergadering de wet op zaterdag 17 januari goed en stuurde deze ter goedkeuring naar de Senaat.
Congolese oppositiefiguren en jongeren daalden af in de straten van Maandag, januari 19th tot donderdag, januari 22nd met als doel de Senaat in de hoofdstad Kinshasa te bezetten. Ze stuitten op fel en dodelijk verzet van Kabila's veiligheidstroepen. Door jongeren en oppositie geleide marsen volgden in Goma, Bukavu en Mbandaka. De aanpak van de regering was wreed. Ze arresteerden figuren van de oppositie, sloegen mensen op straat met traanvocht en vuurden live kogels af op menigten. Na vier dagen van voortdurende demonstraties, zei de Internationale Federatie voor de Rechten van de Mens, zijn in totaal 42 mensen gedood. Mensenrechtenwacht meldde soortgelijke cijfers 36 dood en 21 door veiligheidstroepen.
Op vrijdag 23 januari stemde de Congolese Senaat voor het schrappen van de clausule in de kieswet die president Kabila in staat zou stellen de volkstelling te gebruiken als een achterdeurreden om na 2016 aan de macht te blijven. De voorzitter van de Senaat, Leon Kengo Wa Dondo zei dat het was omdat mensen de straat op gingen, dat de senaat stemde om het giftige artikel uit de kieswet te verwijderen. Hij schreef op "we luisterden naar de straten, daarom was de stemming van vandaag historisch.“De wetswijzigingen van de Senaat vereisten toen dat de wet werd doorgegeven aan een gemengde kamer, zodat de versies van de wet tussen de Senaat en de Nationale Vergadering met elkaar konden worden verzoend. De druk op het Kabila-regime nam toe als de De katholieke kerk uitte zorgen over de ernstige acties van het Kabila-regime terwijl Westerse diplomaten gingen in een hogere versnelling in een poging om de spanningen te kalmeren.
Op zaterdag 24 januari vertelde de voorzitter van de Nationale Vergadering aan de pers dat de amendementen van de Senaat zouden worden aanvaard. Op zondag 25 januari stemde de Nationale Vergadering over de wet en aanvaardde de wijzigingen die door de Senaat waren aangebracht. De bevolking claimde een overwinning en het algemene sentiment werd uitgedrukt in de Lingala-uitdrukking "Bazo Pola Bazo Ndima"In het Engels betekent dat zij [regime Kabila] verloren en hebben hun nederlaag geaccepteerd.
Het belangrijkste punt van zorg is nog lang niet opgelost. Het Congolese volk twijfelt er niet aan dat Kabila met alle middelen aan de macht wil blijven. Hoewel de mensen een overwinning hebben opgeëist, is waakzaamheid van het grootste belang naarmate het proces zich ontvouwt, en het land evolueert naar het grondwettelijk opgelegde einde van Joseph Kabila's ambtstermijn als president op 19 december 2016.
Vorige week werd een zware prijs betaald met het verlies van mensenlevens. De sluier van angst werd echter doorboord en toekomstige demonstraties zijn waarschijnlijk om de grondwet te beschermen, en ervoor te zorgen dat Kabila de macht verlaat volgens de wet van het land en presidentsverkiezingen organiseert in 2016.
De jeugdbeweging rijpt met haar slimme gebruik van nieuwe mediatechnologieën. Het versterkt ook zijn netwerk binnen en buiten het land. De jongeren deelden het mobiele telefoonnummers van de Senatoren en de leden van de Nationale Vergadering en mobiliseerde Congolezen binnen en buiten de DRC om smeekbeden te bellen en sms'en naar de parlementsleden met het verzoek de kieswet te schrappen. Het gebruik van sociale media door de jeugd zette de regering ertoe aan het internet- en sms-systeem vorige week af te sluiten (draadloos internet, sms en Facebook moeten nog worden hersteld). Via Twitter creëerde de Congolese jeugd de hashtag #Telema, een Lingala-woord dat 'opstaan”Die diende als een strijdkreet voor jonge Congolezen binnen en buiten het land. We hebben ook een website gemaakt met dezelfde naam (www.Telema.org), om de jeugd op het terrein te ondersteunen.
De mensen hebben aangetoond dat de macht in handen is en niet de politici. De strijd is niet voor of tegen de ene wet of de andere maar eerder voor een nieuwe Congo, een Kongo waar de belangen van de mensen worden geprioriteerd en beschermd door hun leiders. Onze strijd is om invloed uit te oefenen op het besluitvormingsproces in ons land en uiteindelijk de zaken van de Democratische Republiek Congo te controleren en te bepalen.
