Door Alexandra Brzozowski, 21 januari 2019
Van EurActiv
Het is een van de slechtst bewaarde geheimen van België. Wetgevers hebben op donderdag (16 januari) ternauwernood een resolutie verworpen waarin wordt gevraagd om de verwijdering van Amerikaanse kernwapens die in het land zijn gestationeerd en om toetreding tot het VN-Verdrag inzake het verbod op kernwapens (TPNW).
66 parlementsleden stemden voor de resolutie, 74 verwierpen deze.
Voorstanders waren onder meer de socialisten, de groenen, de centristen (cdH), de arbeiderspartij (PVDA) en de Franstalige partij DéFI. Onder de 74 tegenstemmers waren onder meer de nationalistische Vlaamse partij N-VA, de Vlaamse christendemocraten (CD&V), het extreemrechtse Vlaams Belang en zowel Vlaamse als Franstalige liberalen.
Net voor het kerstreces keurde de commissie Buitenlandse Zaken van het parlement een motie goed waarin wordt opgeroepen tot terugtrekking van kernwapens van Belgisch grondgebied en tot toetreding van België tot het Internationaal Verdrag inzake het verbod op kernwapens. De resolutie werd geleid door de Vlaamse socialist John Crombez (sp.a).
Met deze resolutie verzocht de kamer de Belgische regering om “zo snel mogelijk een stappenplan op te stellen met het oog op de terugtrekking van kernwapens op Belgisch grondgebied”.
De resolutie van december werd gestemd in afwezigheid van twee liberale parlementsleden, ook al was de tekst al afgezwakt.
Dat meldt het Vlaamse dagblad De Morgen, was de Amerikaanse ambassadeur in België vóór de stemming van donderdag 'bijzonder bezorgd' over de resolutie en werden een aantal parlementsleden door de Amerikaanse ambassade benaderd voor een gesprek.
De controverse werd aangewakkerd door een debat om de in de VS gemaakte F-16 gevechtsvliegtuigen in het Belgische leger te vervangen door Amerikaanse F-35's, een geavanceerder vliegtuig dat kernwapens kan vervoeren.
Een "slechtst bewaarde geheim"
In tegenstelling tot andere landen is er lange tijd geen publiek debat geweest over de aanwezigheid van kernwapens op Belgische bodem.
Een conceptrapport uit juli 2019 getiteld 'A New Era for Nuclear Deterrence?' en gepubliceerd door de Parlementaire Vergadering van de NAVO, bevestigde dat België een van de vele Europese landen is die Amerikaanse kernwapens opslaan als onderdeel van de NAVO-overeenkomst voor het delen van kernwapens. De wapens zijn gestationeerd op de vliegbasis Kleine Brogel, in de provincie Limburg.
Hoewel de Belgische regering tot nu toe een beleid had gevoerd van "noch bevestigen, noch ontkennen" van hun aanwezigheid op Belgische bodem, noemden militaire functionarissen het een van de "slechtst bewaarde geheimen" van België.
Think De Morgen, die een uitgelekt exemplaar bemachtigde van het document voordat de laatste alinea werd vervangen, verklaarde het rapport:
“In het kader van de NAVO zetten de Verenigde Staten ongeveer 150 kernwapens in Europa in, met name B61-vrije bommen, die zowel door Amerikaanse als geallieerde vliegtuigen kunnen worden ingezet. Deze bommen zijn opgeslagen in zes Amerikaanse en Europese bases: Kleine Brogel in België, Büchel in Duitsland, Aviano en Ghedi-Torre in Italië, Volkel in Nederland en Inçirlik in Turkije.”
De laatste alinea ziet eruit alsof hij is gekopieerd uit een recent EURACTIV-artikel.
Hoe later geupdate versie van het rapport schrapte de specificaties, maar de gelekte documenten bevestigen wat al een tijdje werd aangenomen.
Eerder in 2019 meldde het Amerikaanse Bulletin of the Atomic Scientists in zijn jaarverslag dat Kleine Brogel maar liefst twintig kernwapens bezat. Het rapport wordt gebruikt als bron in de definitieve versie van het rapport, gepresenteerd door een lid van de NAVO-Parlementaire Vergadering.
Gevraagd naar het huidige Belgische debat, vertelde een NAVO-functionaris aan EURACTIV dat er een nucleaire capaciteit nodig is "om de vrede te bewaren en agressie van buitenaf af te wenden". “Het doel van de NAVO is een wereld zonder kernwapens, maar zolang ze bestaan, zal de NAVO een nucleair bondgenootschap blijven”.
Theo Francken, een Vlaams-nationalistisch parlementslid van de N-VA, sprak zich uit voor het houden van Amerikaanse wapens op Belgisch grondgebied: “Denk maar aan het rendement dat we zouden krijgen van het NAVO-hoofdkwartier in ons land, dat Brussel op de wereldkaart zet.” zei hij voorafgaand aan de stemming.
“Als het gaat om een financiële bijdrage aan de NAVO, behoren we al tot de slechtste van de klas. Een terugtrekking van kernwapens is geen goed signaal aan president Trump. Je kunt ermee spelen, maar je hoeft er niet aan te rammelen”, zei Francken, ook de Belgische delegatieleider op de NAVO-Parlementaire Vergadering.
België haalt momenteel niet de NAVO-doelstelling om de defensie-uitgaven op te trekken tot 2% van het BBP van het land. Belgische functionarissen suggereerden herhaaldelijk dat het hosten van Amerikaanse kernwapens in Kleine Brogel ervoor zorgt dat critici in de alliantie de ogen sluiten voor die tekortkomingen.
De hoeksteen van het Belgische kernwapenbeleid is het Non-Proliferatieverdrag (NPV), dat België in 1968 ondertekende en in 1975 ratificeerde. Het verdrag bevat de drie doelstellingen non-proliferatie, de uiteindelijke uitbanning van alle kernwapens en de internationale samenwerking op het gebied van het vreedzame gebruik van kernenergie.
“België heeft binnen de EU bijzondere inspanningen geleverd om tot belangrijke en evenwichtige standpunten te komen waarmee zowel de Europese kernwapenstaten als de andere EU-lidstaten zich kunnen vinden”, aldus het standpunt van de Belgische regering.
België heeft als NAVO-land tot nu toe het VN-Verdrag inzake het verbod op kernwapens (TPNW) uit 2017 niet gesteund, de eerste wettelijk bindende internationale overeenkomst om kernwapens alomvattend te verbieden, met als doel om te leiden tot de volledige uitbanning ervan.
De resolutie waarover donderdag werd gestemd, was echter bedoeld om daar verandering in te brengen. Uit een opiniepeiling van YouGov in april 2019 bleek dat 64% van de Belgen vindt dat hun regering het verdrag moet ondertekenen, terwijl slechts 17% tegen ondertekening is.
