Krediet: Ashitakka
Door Lawrence S. Wittner, World BEYOND War, Oktober 10, 2022
De oorlog in Oekraïne biedt ons weer een nieuwe kans om na te denken over wat er kan worden gedaan aan de oorlogen die de wereld blijven verwoesten.
De huidige Russische agressieoorlog is bijzonder gruwelijk, met een massale militaire invasie van een kleinere, zwakkere natie, dreiging van een nucleaire oorlog, wijdverbreide oorlogsmisdaden, en imperial annexatie. Maar helaas, deze verschrikkelijke oorlog is maar een klein onderdeel van een geschiedenis van gewelddadige conflicten die duizenden jaren van menselijk bestaan heeft gekenmerkt.
Is er echt geen alternatief voor dit primitieve en enorm destructieve gedrag?
Een alternatief, dat al lang door regeringen wordt omarmd, is om de militaire macht van een land zodanig op te bouwen dat het veilig stelt wat zijn voorstanders 'Vrede door Kracht' noemen. Maar dit beleid heeft ernstige beperkingen. Een militaire opbouw door één natie wordt door andere naties gezien als een gevaar voor hun veiligheid. Als gevolg hiervan reageren ze meestal op de waargenomen dreiging door hun eigen strijdkrachten te versterken en militaire allianties te vormen. In deze situatie ontwikkelt zich een escalerende sfeer van angst die vaak tot oorlog leidt.
Natuurlijk hebben regeringen het niet helemaal bij het verkeerde eind als het gaat om hun perceptie van gevaar, want landen met een grote militaire macht pesten en vallen zwakkere landen echt binnen. Bovendien voeren ze oorlogen tegen elkaar. Deze trieste feiten worden niet alleen aangetoond door de Russische invasie van Oekraïne, maar ook door het gedrag in het verleden van andere 'grote mogendheden', waaronder Spanje, Groot-Brittannië, Frankrijk, Duitsland, Japan, China en de Verenigde Staten.
Als militaire kracht vrede had gebracht, zou er door de eeuwen heen geen oorlog hebben gewoed, en trouwens ook vandaag de dag niet.
Een ander beleid om oorlog te vermijden waar regeringen zich af en toe toe hebben gekeerd, is isolement, of, zoals de voorstanders soms zeggen, 'zich met eigen zaken bemoeien'. Natuurlijk houdt isolationisme soms een individuele natie vrij van de verschrikkingen van een oorlog die door andere naties wordt gevoerd. Maar het helpt natuurlijk niets om de oorlog te stoppen - een oorlog die, ironisch genoeg, die natie toch zou kunnen overspoelen. En natuurlijk, als de oorlog wordt gewonnen door een agressieve, expansionistische macht of een die arrogant is geworden dankzij zijn militaire overwinning, zou de geïsoleerde natie de volgende op de agenda van de overwinnaar kunnen zijn. Op deze manier wordt veiligheid op de korte termijn gekocht tegen de prijs van onzekerheid en verovering op de langere termijn.
Gelukkig is er een derde alternatief: een alternatief dat grote denkers en soms zelfs nationale regeringen hebben gepromoot. En dat is een versterkt mondiaal bestuur. Het grote voordeel van mondiaal bestuur is de vervanging van internationale anarchie door internationaal recht. Wat dit betekent is dat, in plaats van een wereld waarin elke natie uitsluitend voor zijn eigen belangen zorgt – en dus onvermijdelijk in concurrentie en uiteindelijk in conflict met andere naties terechtkomt – er een wereld zou zijn die gestructureerd is rond internationale samenwerking, onder voorzitterschap van door een regering gekozen door de mensen van alle naties. Als dit een beetje klinkt als de Verenigde Naties, is dat omdat in 1945, tegen het einde van de meest destructieve oorlog in de menselijke geschiedenis, de wereldorganisatie werd opgericht met zoiets in gedachten.
In tegenstelling tot "vrede door kracht" en isolationisme, is de jury nog steeds vrij als het gaat om het nut van de Verenigde Naties langs deze lijnen. Ja, het is erin geslaagd de naties van de wereld samen te brengen om mondiale kwesties te bespreken en mondiale verdragen en regels te creëren, en ook om veel internationale conflicten te voorkomen of te beëindigen en om VN-vredestroepen te gebruiken om groepen die betrokken zijn bij gewelddadige conflicten te scheiden. Het heeft ook geleid tot wereldwijde actie voor sociale rechtvaardigheid, ecologische duurzaamheid, wereldgezondheid en economische vooruitgang. Aan de andere kant zijn de Verenigde Naties niet zo effectief geweest als zou moeten, vooral als het gaat om het bevorderen van ontwapening en het beëindigen van oorlog. Maar al te vaak blijft de internationale organisatie niet meer dan een eenzame stem voor mondiaal gezond verstand in een wereld die wordt gedomineerd door machtige, oorlogvoerende naties.
De logische conclusie is dat, als we de ontwikkeling van een vreedzamere wereld willen, de Verenigde Naties moeten worden versterkt.
Een van de nuttigste maatregelen die kunnen worden genomen, zou zijn de VN-Veiligheidsraad te hervormen. Zoals de zaken er nu voor staan, kan elk van de vijf permanente leden (de Verenigde Staten, China, Rusland, Groot-Brittannië en Frankrijk) hun veto uitspreken over VN-acties voor vrede. En dit is vaak wat ze doen, waardoor Rusland bijvoorbeeld het optreden van de Veiligheidsraad kan blokkeren om een einde te maken aan de invasie van Oekraïne. Zou het geen zin hebben om het veto te schrappen, of de permanente leden te veranderen, of een roulerend lidmaatschap te ontwikkelen, of gewoon de Veiligheidsraad af te schaffen en actie voor vrede over te dragen aan de Algemene Vergadering van de VN - een entiteit die, in tegenstelling tot de Veiligheidsraad, vrijwel alle naties van de wereld vertegenwoordigt?
Andere maatregelen om de Verenigde Naties te versterken zijn niet moeilijk voor te stellen. De wereldorganisatie zou kunnen worden voorzien van belastingmacht, waardoor zij zou worden bevrijd van de noodzaak naties te smeken om haar onkosten te dekken. Het zou gedemocratiseerd kunnen worden met een wereldparlement dat mensen vertegenwoordigt in plaats van hun regeringen. Het zou kunnen worden versterkt met de instrumenten om verder te gaan dan het creëren van internationaal recht om het daadwerkelijk te handhaven. Over het algemeen zouden de Verenigde Naties kunnen worden getransformeerd van de zwakke confederatie van naties die momenteel bestaat in een meer samenhangende federatie van naties - een federatie die internationale kwesties zou behandelen, terwijl individuele naties hun eigen binnenlandse kwesties zouden behandelen.
Is, tegen de achtergrond van duizenden jaren van bloedige oorlogen en het altijd aanwezige gevaar van een nucleaire holocaust, niet de tijd aangebroken om af te zien van internationale anarchie en een geregeerde wereld te creëren?
Dr Lawrence Wittner, gesyndiceerd door PeaceVoice, is emeritus hoogleraar Geschiedenis aan SUNY/Albany en de auteur van De bom confronteren (Stanford University Press).
