Soldaten zonder wapens

Door David Swanson, uitvoerend directeur van World BEYOND War, Juni 21, 2019

Een nieuwe film van Will Watson, genaamd Soldaten zonder wapens, zou heel veel mensen moeten choqueren - niet omdat het een nog gruwelijkere vorm van geweld of bizarre vorm van seks gebruikt (de gebruikelijke shockers in filmrecensies), maar omdat het ons een waargebeurd verhaal vertelt en laat zien dat in tegenspraak is met de meest fundamentele aannames van politiek, buitenlands beleid en populaire sociologie.

Bougainville Island was millennia lang een paradijs, duurzaam bewoond door mensen die de rest van de wereld nooit de minste problemen bezorgden. Westerse rijken vochten er natuurlijk om. De naam is die van een Franse ontdekkingsreiziger die het in 1768 naar zichzelf noemde. Duitsland claimde het in 1899. In de Eerste Wereldoorlog nam Australië het in. In de Tweede Wereldoorlog nam Japan het in. Bougainville keerde na de oorlog terug naar de Australische overheersing, maar de Japanners lieten stapels wapens achter - mogelijk de ergste van de vele vormen van vervuiling, vernietiging en aanhoudende effecten die een oorlog kan achterlaten.

De mensen van Bougainville wilden onafhankelijkheid, maar werden in plaats daarvan onderdeel van Papoea-Nieuw-Guinea. En in de jaren 1960 gebeurde het meest afschuwelijke – erger voor Bougainville dan alles wat het eerder had meegemaakt. Deze gebeurtenis veranderde het westerse koloniale gedrag. Het was geen moment van verlichting of vrijgevigheid. Het was de tragische ontdekking, midden op het eiland, van de grootste voorraad koper ter wereld. Het deed niemand kwaad. Het had kunnen blijven waar het was. In plaats daarvan rees het, net als het goud van de Cherokees of de olie van de Irakezen, op als een vloek die verschrikking en dood verspreidde.

Een Australisch mijnbouwbedrijf stal het land, verdreef de mensen ervan en begon het te vernietigen, waardoor in feite het grootste gat op de planeet ontstond. De Bougainvilleans reageerden met wat sommigen als redelijke eisen voor compensatie zouden beschouwen. De Australiërs weigerden, lachten zelfs. Soms weren de meest apocalyptisch gedoemde perspectieven alternatieven af ​​met minachtend gelach.

Hier was misschien een moment voor moedig en creatief geweldloos verzet. Maar mensen probeerden in plaats daarvan geweld - of (zoals het misleidende gezegde luidt) "namen hun toevlucht tot geweld". Het leger van Papoea-Nieuw-Guinea reageerde hierop door honderden doden te maken. De Bougainvilleans reageerden daarop door een revolutionair leger op te richten en oorlog te voeren voor onafhankelijkheid. Het was een rechtvaardige, anti-imperialistische oorlog. In de film zien we beelden van vechters van precies het soort dat door sommigen over de hele wereld nog steeds wordt geromantiseerd. Het was een gruwelijke mislukking.

De mijn stopte met werken in 1988. Arbeiders vluchtten terug naar Australië voor hun veiligheid. Mijnwinsten werden verminderd, niet door compensatie aan de mensen van het land, maar met 100%. Dat klinkt misschien niet als zo'n mislukking. Maar bedenk wat er daarna gebeurde. Het leger van Papoea-Nieuw-Guinea escaleerde de wreedheden. Het geweld schoot omhoog. Toen creëerde het leger een zeeblokkade van het eiland en verliet het verder. Dit liet verarmde, ongeorganiseerde, zwaarbewapende mensen achter die geloofden in de kracht van geweld. Dat was een recept voor anarchie, zozeer zelfs dat sommigen het leger terugnodigden, en bijna 10 jaar lang woedde er een bloedige burgeroorlog, waarbij mannen, vrouwen en kinderen om het leven kwamen. Verkrachting was een veelvoorkomend wapen. Armoede was extreem. Ongeveer 20,000 mensen, of een zesde van de bevolking, werden gedood. Enkele dappere Bougainvilleans smokkelden via de blokkade medicijnen en andere voorraden van de Salomonseilanden naar binnen.

Veertien keer werden vredesonderhandelingen geprobeerd en mislukten. Een buitenlandse “interventie” leek geen haalbare optie, aangezien buitenlanders werden gewantrouwd als uitbuiters van het land. Gewapende "vredeshandhavers" zouden gewoon wapens en lichamen aan de oorlog hebben toegevoegd, zoals gewapende "vredeshandhavers" al tientallen jaren over de hele wereld vaak hebben gedaan. Er was iets anders nodig.

In 1995 maakten vrouwen van Bougainville vredesplannen. Maar vrede kwam niet gemakkelijk. In 1997 maakte Papoea-Nieuw-Guinea plannen om de oorlog te laten escaleren, onder meer door het inhuren van een in Londen gestationeerd huurlingenleger genaamd Sandline. Toen kreeg iemand in een onwaarschijnlijke positie een vlaag van gezond verstand. De generaal die de leiding had over het leger van Papoea-Nieuw-Guinea besloot dat het toevoegen van een huurlingenleger aan de oorlog alleen maar zou bijdragen aan het aantal doden (en een groep zou introduceren waar hij geen respect voor had). Hij eiste dat de huurlingen vertrekken. Dit bracht het leger op gespannen voet met de regering en het geweld verspreidde zich naar Papoea-Nieuw-Guinea, waar de premier aftrad.

Toen zei een andere onwaarschijnlijke persoon iets zinnigs, iets wat je bijna dagelijks hoort in Amerikaanse nieuwsmedia zonder dat het ooit serieus bedoeld was. Maar deze man, de Australische minister van Buitenlandse Zaken, meende het blijkbaar echt. Hij zei dat er "geen militaire oplossing" was. Dat is natuurlijk altijd en overal waar, maar als iemand het zegt en het ook meent, dan moet er een alternatieve handelwijze volgen. En dat deed het zeker.

Met de steun van de nieuwe premier van Papoea-Nieuw-Guinea en met de steun van de Australische regering nam de regering van Nieuw-Zeeland het voortouw in een poging om vrede in Bougainville te bewerkstelligen. Beide partijen van de burgeroorlog kwamen overeen om afgevaardigden, mannen en vrouwen, naar vredesbesprekingen in Nieuw-Zeeland te sturen. De gesprekken zijn prachtig gelukt. Maar niet elke factie, en niet elk individu, zou thuis vrede sluiten zonder iets meer.

Een vredeshandhavingscontingent van soldaten, mannen en vrouwen, eigenlijk terecht "vredeshandhaving" genoemd, geleid door Nieuw-Zeeland en inclusief Australiërs, reisde naar Bougainville en bracht geen wapens mee. Als ze wapens hadden meegebracht, zouden ze het geweld hebben aangewakkerd. In plaats daarvan, toen Papoea-Nieuw-Guinea amnestie bood aan alle strijders, brachten de vredeshandhavers muziekinstrumenten, spelletjes, respect en nederigheid. Ze namen de leiding niet. Ze faciliteerden een vredesproces dat werd gecontroleerd door Bougainvilleans. Ze ontmoetten mensen te voet en in hun eigen taal. Ze deelden de Maori-cultuur. Ze leerden de bougainvillecultuur kennen. Ze hebben mensen echt geholpen. Ze bouwden letterlijk bruggen. Dit waren soldaten, de enige die ik in de hele menselijke geschiedenis kan bedenken, die ik eigenlijk zou willen 'bedanken voor hun dienst'. En ik neem daarbij op dat hun leiders, die - opmerkelijk genoeg voor iemand die mensen als John Bolton en Mike Pompeo op tv zag - terecht geen bloeddorstige sociopaten waren. Opvallend in het verhaal van Bougainville is ook het gebrek aan betrokkenheid van de Verenigde Staten of de Verenigde Naties. Hoeveel andere delen van de wereld zouden kunnen profiteren van een dergelijk gebrek aan betrokkenheid?

Toen het tijd werd voor afgevaardigden uit Bougainville om een ​​definitieve vredesregeling te ondertekenen, was het succes onzeker. Nieuw-Zeeland had geen geld meer en droeg de vredeshandhaving over aan Australië, wat velen sceptisch maakte. Gewapende strijders probeerden te voorkomen dat afgevaardigden naar de vredesbesprekingen zouden reizen. Ongewapende vredeshandhavers moesten naar die gebieden reizen en gewapende strijders overhalen om de gesprekken door te laten gaan. Vrouwen moesten mannen overtuigen om een ​​risico te nemen voor de vrede. Dat deden ze. En het is gelukt. En het was blijvend. Van 1998 tot nu heerst er vrede in Bougainville. De gevechten zijn niet hervat. De mijn is niet heropend. De wereld had koper niet echt nodig. De strijd had niet echt wapens nodig. Niemand hoefde de oorlog te 'winnen'.