Door Art Laffin, 15 december 2019, National Catholic Reporter.
Op 10 november, tijdens een speciale Vaticaanse conferentie over “Vooruitzichten voor een wereld zonder kernwapens en voor integrale ontwapening”, sprak paus Franciscus de krachtigste veroordeling van kernwapens uit van welke paus dan ook tot nu toe. Terwijl eerdere pausen hebben opgeroepen tot de afschaffing van kernwapens, veroordeelde Franciscus het "bezit" van kernwapens, iets wat geen enkele paus ooit heeft gedaan.
De verklaring van Franciscus is een groot vertrek van de eerdere aanvaarding door de kerk van nucleaire afschrikking, die werd beoordeeld als "moreel aanvaardbaar" als "een stap op weg naar een progressieve ontwapening.” De moedige en profetische oproep van Franciscus markeert een nieuw moment voor onze kerk en onze wereld.
De Vaticaanse conferentie, georganiseerd door het nieuwe Dicasterie ter Bevordering van Integrale Menselijke Ontwikkeling, was de eerste grote internationale bijeenkomst over ontwapening sinds 122 landen in juli een nieuw VN-verdrag ondertekenden waarin wordt opgeroepen tot een volledig verbod op kernwapens. Het Vaticaan is een van de 53 ondertekenaars die de overeenkomst al hebben geratificeerd. Tot op heden noch de VS, noch zijn NAVO-bondgenoten, noch een van de andere nucleaire mogendheden het verdrag hebben ondertekend.
Francis vertelde de deelnemers aan de conferentie – waaronder de hoge VN-vertegenwoordiger voor ontwapeningszaken, de plaatsvervangend secretaris-generaal van de NAVO, 11 Nobelprijswinnaars voor de Vrede en diplomaten uit de VS, Rusland, Zuid-Korea en Iran – dat de mensheid niet anders kan dan “oprecht bezorgd te zijn over de catastrofale humanitaire en milieueffecten van elke inzet van nucleaire apparaten.”
De paus verder verklaard:
Als we ook rekening houden met het risico van een accidentele ontploffing als gevolg van een fout van welke aard dan ook, moet de dreiging van het gebruik ervan, evenals het bezit ervan, krachtig worden veroordeeld. … Internationale betrekkingen kunnen niet gevangen worden gehouden door militair geweld, wederzijdse intimidatie en het paraderen van wapenvoorraden. Massavernietigingswapens, vooral kernwapens, creëren niets anders dan een vals gevoel van veiligheid. Ze kunnen niet de basis vormen voor vreedzaam samenleven tussen leden van de menselijke familie.
Franciscus' veroordeling van kernwapens en afwijzing van nucleaire afschrikking gebeurde niet in een vacuüm. Tweeënzeventig jaar geleden, aan het begin van het nucleaire tijdperk, werd er opnieuw een krachtige verklaring afgelegd. Onmiddellijk na de Amerikaanse atoombombardementen op Hiroshima en Nagasaki in augustus 1945, was Dorothy Day, mede-oprichter van Catholic Worker, de vermaarde discipel van de geweldloosheid en sociale rechtvaardigheid van het evangelie, praktisch een eenzame religieuze stem in het publiekelijk veroordelen van deze ongekende gruweldaad.
Day bad en werkte onvermoeibaar voor de afschaffing van kernwapens. Net als andere katholieke vredestichters die nu tot de heilige wolk van getuigen behoren, waaronder Thomas Merton, Daniel en Philip Berrigan, jezuïet Fr. Richard McSorley, Heilig Hart sr. Anna Montgomery, Dominicaanse sr. Jacky Hudson, jezuïet Fr. Bill Bichsel, en Franciscaanse Fr. Jerry Zawada, er enkele noemen. Hun standvastige geweldloze getuigenis hielp de weg vrij te maken voor deze meest recente pauselijke proclamatie, evenals de nieuwe Katholiek Geweldloosheidsinitiatief die het resultaat was van de Conferentie van Rechtvaardige Vrede die in april 2016 in het Vaticaan werd gehouden en waarin wordt opgeroepen tot vervanging van de theorie van de rechtvaardige oorlog door een theologie van 'rechtvaardige vrede'.
Day's inzet voor de afschaffing van de nucleaire afschaffing was onwrikbaar.
Samen met Ammon Hennacy en andere vredesactivisten werd ze in de jaren vijftig talloze keren gearresteerd wegens protest tegen verplichte oefeningen voor de civiele bescherming die werden gehouden om het publiek voor te bereiden op een mogelijke nucleaire aanval. Day was van mening dat het beter was om arrestatie en gevangenisstraf te riskeren en op te roepen tot de afschaffing van kernwapens in plaats van mee te werken aan wettelijk goedgekeurde voorbereidingen voor een nucleaire oorlog.
In 1965 sloot ze zich aan bij 20 vrouwen en verschillende mannen uit verschillende landen in een 10-daagse watervasten in Rome tijdens het Tweede Vaticaans Concilie, om te bidden dat de kerk een duidelijke veroordeling zou uitspreken van de middelen van moderne oorlog. Het vasten werd georganiseerd door de katholieke vredestichter Lanza del Vasto en zijn vrouw, Chanterelle, mede-oprichters van de Gemeenschap van de Ark in Frankrijk.
De wereld staat aan de rand van de kernwapens, zoals blijkt uit de toegenomen spanningen tussen de VS en Noord-Korea en de verslechterende betrekkingen tussen de VS en Iran en Rusland.
De huidige Amerikaanse regering heeft zich gecommitteerd aan een 30-jarenplan om het nucleaire arsenaal van de VS te upgraden tegen een prijskaartje van meer dan 1 biljoen dollar.
En we hebben nu een onvoorspelbare president die op elk moment eenzijdig een nucleaire aanval kan bevelen.
Dus de Bulletin van de atoomwetenschappers heeft zijn "Doomsday Clock" ingesteld op twee en een halve minuut voor middernacht.
Nu de toekomst van het voortbestaan van de mensheid en het voortbestaan van onze planeet op het spel staan, biedt Franciscus' nieuwe aansporing tot ontwapening een concrete manier om een wereldwijde catastrofe te voorkomen. Maar hoe kunnen we deze oproep tot ontwapening reëel maken voor onze tijd?
Eerst en vooral moeten we het geloof, de moed en de wil hebben om te geloven dat totale nucleaire ontwapening mogelijk is.
Als we de omvang van de nucleaire dreiging en de vermaning van Franciscus serieus willen nemen, moeten we het risico nemen om actie te ondernemen die in overeenstemming is met de kolossale dreiging waarmee we worden geconfronteerd. Daarom, als het verkeerd is om kernwapens te bezitten, dan is het even verkeerd om ze te bouwen en te moderniseren. En als het verkeerd is om ze te bouwen en te moderniseren, dan kan men niet deelnemen aan de commandostructuur om ze ooit te gebruiken.
Bijgevolg, als er een unanieme instemming is om te weigeren deze massavernietigingswapens te bouwen, te upgraden en te gebruiken, kunnen we systematisch beginnen met het permanent ontmantelen van deze wapens.
Levend in een natie die gesanctioneerde kernwapens heeft gelegaliseerd en erop vertrouwt voor zijn ultieme veiligheid, wat zou Jezus willen dat we doen? Het is duidelijk dat Jezus leert dat je niet zowel God als de mammon kunt dienen en dat we voor onze ware veiligheid ons vertrouwen op God moeten stellen. Hij roept ons op om ons hart van angst, haat en hebzucht te ontwapenen. Hij instrueert ons om het zwaard voor altijd op te bergen. Hij roept ons op om zelfs onze vijanden lief te hebben en nooit te doden.
Kunnen volgelingen van Jezus, met betrekking tot het maken van kernwapens en betrokken zijn bij het gebruik ervan, worden ingezet voor dergelijk wapengerelateerd werk?
Christenen die in dergelijke banen werken, worden geconfronteerd met een ernstig geloofs- en moreel dilemma.
De volgende inzichten van buitengewone katholieke vredestichters dienen om ons hierover te adviseren.
In Op bedevaart, Dag verklaarde:
Al onze gesprekken over vrede en de wapens van de geest zijn zinloos, tenzij we op alle mogelijke manieren proberen om vrijwillige armoede te omarmen en niet werken in welke positie dan ook, geen baan die bijdraagt aan oorlog, geen baan aannemen waarvan het loon voortkomt uit angst voor oorlog, van de atoombom.
McSorley verklaarde in Nieuwtestamentische basis van vredestichting:
We kunnen ons niet serieus voorstellen dat Jezus op de knop drukt om een atoombom te lanceren, of zich registreert voor de dienstplicht, of het uniform van een nationale staat draagt, of belasting betaalt voor kernwapens, of werkt in een fabriek die doodswapens maakt.
En paus Paulus VI, in een toespraak tot het diplomatieke corps op 10 februari 1972, deed deze uitspraak:
De ombouw van militaire fabrieken en militaire markten voor civiele doeleinden is evengoed mogelijk, als men de moeite neemt om vooruit te plannen. Het is des te haalbaarder omdat het banen zou scheppen door het mogelijk te maken de grootschalige projecten uit te voeren die nodig blijken te zijn voor de bescherming van het milieu en de bevrediging van menselijke behoeften.
De weigering om deze bekering te ondernemen is volkomen onverenigbaar met de geest van de mensheid en nog meer met de geest van het christendom, omdat "het ondenkbaar is dat er voor honderdduizenden arbeiders geen ander werk te vinden is dan het vervaardigen van instrumenten des doods", Paulus VI gezegd.
We moeten ook rekening houden met het voorbeeld van wijlen bisschop Leroy Matthiesen, die tegen de katholieken in zijn bisdom die in de Pantex-kernwapenfabriek in Amarillo, Texas werkten, zei: "In de naam van de God van de vrede, zeg uw baan op." Bij het indienen van deze oproep zei hij dat hij zou proberen financiële steun te bieden aan elke defensiemedewerker die zou stoppen.
En dan is er nog het getuigenis van mensen als voormalig defensiemedewerker Bob Aldridge, katholiek en vader van 10 kinderen. Hij werkte 16 jaar als lucht- en ruimtevaartingenieur bij Lockheed, waar hij nucleaire raketten ontwierp, maar nam toen ontslag om gewetensredenen.
De belangrijkste stemmen die we moeten horen en waarvan we moeten leren in de strijd om kernwapens af te schaffen, zijn die van de overlevenden van de atoombom, bekend als hibakusha, van wie er een, die een organisatie uit Japan vertegenwoordigde die uitsluitend bestaat uit overlevenden van de atoombom, aanwezig was op de recente Vaticaanse conferentie.
De hibakusha zijn meedogenloos geweest in het streven om de wereld voor altijd van kernwapens te verlossen. Hun boodschap: de mensheid kan niet naast kernwapens bestaan! Hun aanwezigheid is een voortdurende levende herinnering aan onze behoefte als natie om ons te bekeren voor de ontwikkeling en het gebruik van kernwapens en om ze te elimineren.
Bij het erkennen van het vitale belang van de hibakusha, verklaarde Franciscus op de ontwapeningsconferentie: “Essentieel … is het getuigenis van de hibakusha, de overlevenden van de bombardementen op Hiroshima en Nagasaki, samen met andere slachtoffers van kernwapenproeven. Moge hun profetische stem een waarschuwing zijn, vooral voor de komende generaties!”
Ik ben persoonlijk de hibakusha ik ben heel dankbaar dat ze me inspireerden op mijn reis naar vredestichting toen ik ze ontmoette tijdens de eerste speciale zitting van de Verenigde Naties over ontwapening in 1978. In die tijd riepen ze de nucleaire machten van de wereld op om kernwapens af te schaffen.
Uiteindelijk, als echte ontwapening moet plaatsvinden, moeten we ons bekeren van de nucleaire zonde. Dergelijke daden van berouw hebben al plaatsgevonden. Er zijn delegaties geweest van Amerikaanse katholieke vredestichters die naar Japan zijn gegaan om zich persoonlijk te verontschuldigen en vergiffenis te vragen voor de Amerikaanse atoombombardementen op de Japanners.
En op 6 augustus 2016, de verjaardagsdatum van het Amerikaanse bombardement op Hiroshima, hielden leden van de Catholic Worker, Pax Christi en andere vredesgroepen een gebedsdienst van berouw voor het Witte Huis. Tijdens de dienst presenteerden we eenverontschuldiging petitie" naar een hibakusha die aanwezig was. De petitie, ondertekend door meer dan 700 mensen, riep de VS op om samen met de ondertekenaars excuses aan te bieden aan de bevolking van Japan voor het gebruik van de bom tegen hen en te beloven te werken aan de totale afschaffing van kernwapens.
Ja, de nucleaire uitdaging die voor ons ligt is groot, maar niet onoverkomelijk, want met God en mensen die handelen naar hun geloofsovertuiging, is alles mogelijk. De geschiedenis bevestigt deze waarheid. Slavernij werd afgeschaft. Juridische segregatie eindigde in de Verenigde Staten. Apartheid eindigde in Zuid-Afrika. De Berlijnse Muur viel.
Puttend uit de rijke bijbelse traditie van geweldloosheid en de vele voorbeelden van geweldloos verzet in de menselijke geschiedenis, zijn Ploegscharen-activisten geïnspireerd om sinds 100 meer dan 1980 ontwapeningsacties uit te voeren, waarbij de nucleaire zwaarden van onze tijd symbolisch tot ploegscharen zijn geslagen (Jesaja 2: 4 en Micah 4: 3).
En er zijn talloze wakes, vasten en andere geweldloze verzetsacties geweest voor ontwapening en het beëindigen van oorlog. Ik ben gezegend om deel uit te maken van veel van dergelijke acties, waaronder twee Ploughshares-acties gericht tegen de eerste aanval Trident nucleaire onderzeeër.
Op 4 september 1989 voerden zes vredestichters en ik de Thames River Ploughshares-actie uit in New London, Connecticut. We waren in staat om te zwemmen en kanoën naar de aangemeerde USS Pennsylvania, de 10e Trident, en hamerden en goten bloed op de romp. Drie van ons konden bovenop de onderzeeër klimmen waar we baden voor de afschaffing van kernwapens.
Aan boord van dit meest destructieve wapen geloofde ik toen, en ik geloof nu, dat als mensen het geloof hebben om te geloven dat ontwapening mogelijk is, en ernaar handelen, het kan gebeuren. Ik, samen met andere Ploughshares-activisten en vele andere vredestichters, weet dat dit kan gebeuren omdat we in staat waren om het proces van echte ontwapening te beginnen.
De katholieke kerk en alle kerken hebben een cruciale rol te spelen bij de uitvoering van de verklaring van Franciscus om een ontwapende wereld tot stand te brengen.
Wat als de kerk het voortouw zou kunnen nemen door te pleiten voor de omschakeling van de wapenindustrie naar niet-militaire productie en tegelijk te pleiten voor volledige en rechtvaardige bescherming van de rechten van werknemers tijdens het overgangsproces? Wat als de kerk zou voorzien in materiële middelen voor degenen die hun baan om gewetensredenen opzeggen? Wat als de verklaring van de paus in elk bisdom, in elke parochie en in elke katholieke school, hogeschool en seminarie zou worden verkondigd?
En wat als de Amerikaanse bisschoppen en alle katholieken in dit land zouden eisen dat de Amerikaanse regering de historische VN zou ondertekenen? Verdrag inzake het verbod op kernwapens die kernwapens als illegaal heeft beschouwd? Deze inspanningen zouden een grote bijdrage leveren aan het creëren van het klimaat dat nodig is om echte ontwapening te bewerkstelligen.
Nu is het tijd om te handelen. Dit is het moment om Gods droom om alle zwaarden van onze tijd tot ploegscharen om te smeden, vorm te geven.
[Art Laffin is lid van de Dorothy Day Catholic Worker in Washington, DC. Hij is mederedacteur van Zwaarden in ploegscharen.]
