In het testament van Alfred Nobel, geschreven in 1895, werd geld vrijgemaakt voor een prijs die zou worden toegekend aan "de persoon die het meeste of het beste werk zal hebben verricht voor de broederschap tussen naties, voor de afschaffing of vermindering van staande legers en voor het vasthouden en bevorderen van vredescongressen.”
De meeste winnaars in de afgelopen jaren zijn ofwel mensen geweest die leuke dingen hebben gedaan die niets met het betreffende werk te maken hadden (Kailash Satyarthi en Malala Yousafzai ter bevordering van het onderwijs, Liu Xiaobo voor protesteren in China, Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) en Albert Arnold (Al) Gore Jr. voor het tegengaan van klimaatverandering, Muhammad Yunus en Grameen Bank voor economische ontwikkeling, enz.) of mensen die zich daadwerkelijk met militarisme bezighielden en zich desgevraagd zouden hebben verzet tegen de afschaffing of vermindering van staande legers, en van wie er één dit zei in zijn dankwoord (de Europese Unie, Barack Obama, enz.).
De prijs gaat disproportioneel niet naar de leiders van organisaties of bewegingen voor vrede en ontwapening, maar naar gekozen functionarissen in de VS en Europa. Voorafgaand aan de aankondiging van vrijdag deden geruchten de ronde dat Angela Merkel of John Kerry de prijs zou kunnen winnen. Gelukkig is dat niet gebeurd. Een ander gerucht suggereerde dat de prijs zou kunnen gaan naar verdedigers van Artikel Negen, het deel van de Japanse grondwet dat oorlog verbiedt en Japan 70 jaar lang buiten oorlog heeft gehouden. Helaas is dat niet gebeurd.
De Nobelprijs voor de Vrede 2015 werd vrijdagochtend uitgereikt aan “het Tunesische Nationale Dialoogkwartet voor zijn beslissende bijdrage aan de opbouw van een pluralistische democratie in Tunesië in de nasleep van de Jasmijnrevolutie van 2011.” De verklaring van het Nobelcomité gaat verder met het daadwerkelijk citeren van het testament van Nobel, dat Nobel Peace Prize Watch (NobelWill.org) en andere advocaten hebben erop aangedrongen gevolgd te worden (en ik ben een eiser in een proces naleving eisen van, samen met Mairead Maguire en Jan Oberg):
“De brede nationale dialoog die het Kwartet tot stand heeft weten te brengen, ging de verspreiding van geweld in Tunesië tegen en haar functie is daarom vergelijkbaar met die van de vredescongressen waarnaar Alfred Nobel in zijn testament verwijst.”
Dit was geen onderscheiding voor een enkel individu of voor werk in een enkel jaar, maar dat zijn verschillen met de wil waar niemand echt bezwaar tegen heeft gemaakt. Dit was ook geen onderscheiding voor een vooraanstaande oorlogsmaker of wapenhandelaar. Dit was geen vredesprijs voor een NAVO-lid of een westerse president of minister van Buitenlandse Zaken die iets minder ergs deed dan normaal. Dit is wat dat betreft bemoedigend.
De prijs was niet direct een uitdaging voor de wapenindustrie die wordt geleid door de Verenigde Staten en Europa, samen met Rusland en China. De prijs ging helemaal niet naar internationaal werk, maar naar werk binnen een land. En de belangrijkste reden die werd aangevoerd was de opbouw van een pluralistische democratie. Dit grenst aan de verwaterde Nobel-opvatting van vrede als iets goeds of westers. De inspanning om strikte naleving van één element van het testament te eisen, is echter behoorlijk nuttig. Zelfs een binnenlands vredescongres dat burgeroorlog voorkomt, is een waardige poging om oorlog door vrede te vervangen. Een geweldloze revolutie in Tunesië was niet direct een uitdaging voor het westerse gemilitariseerde imperialisme, maar was er ook niet mee in overeenstemming. En het relatieve succes ervan, vergeleken met de landen die de meeste "hulp" van het Pentagon hebben ontvangen (Egypte, Irak, Syrië, Bahrein, Saoedi-Arabië, enz.), is het vermelden waard. Een eervolle vermelding voor Chelsea Manning voor haar rol bij het inspireren van de Arabische lente in Tunesië door het vrijgeven van communicatie tussen de regeringen van de VS en Tunesië zou niet misstaan hebben.
Dus ik denk dat de prijs van 2015 veel erger had kunnen zijn. Het had ook veel beter gekund. Het had zich kunnen verzetten tegen bewapening en internationale oorlogszucht. Het had naar artikel 9 kunnen gaan, of Abolition 2000, of de Nuclear Age Peace Foundation, of de Women's International League for Peace and Freedom, of de International Campaign for the Abolition of Nuclear Arms, of de International Association of Lawyers Against Nuclear Arms, die dit jaar allemaal zijn genomineerd, of aan een willekeurig aantal genomineerden van over de hele wereld.
Nobel Peace Prize Watch is verre van tevreden: “Een aanmoediging voor het Tunesische volk is prima, maar Nobel had een veel groter perspectief. Onweerlegbaar bewijs toont aan dat hij met zijn prijs een visionaire reorganisatie van internationale aangelegenheden wilde ondersteunen. De taal in zijn testament is hiervan een duidelijke bevestiging', zegt Tomas Magnusson, Zweden, namens Nobel Peace Prize Watch. “De commissie leest de uitdrukkingen van het testament verder zoals ze willen, in plaats van te bestuderen wat voor soort 'kampioenen van de vrede' en welke vredesideeën Nobel in gedachten had bij het ondertekenen van zijn testament op 27 november 1895. In februari de Nobelprijs voor de Vrede Watch hief de geheimhouding rond het selectieproces op toen het een lijst van 25 gekwalificeerde kandidaten met de volledige nominatiebrieven publiceerde. De commissie heeft bij haar keuze voor 2015 de lijst verworpen en valt daarmee duidelijk buiten de kring van ontvangers die Nobel voor ogen had. Naast het feit dat het comité in Oslo geen flauw idee heeft van het idee van Nobel, heeft het de nieuwe situatie in de relatie van het comité met zijn opdrachtgevers in Stockholm niet begrepen”, vervolgt Tomas Magnusson. “We moeten begrijpen dat de hele wereld tegenwoordig bezet is, zelfs onze hersenen zijn zo gemilitariseerd dat het voor mensen moeilijk is om zich de alternatieve, gedemilitariseerde wereld voor te stellen die Nobel met zijn prijs wilde promoten als een verplichte urgentie. Nobel was een man van de wereld, in staat om het nationale perspectief te overstijgen en na te denken over wat het beste zou zijn voor de wereld als geheel. We hebben genoeg voor ieders behoeften op deze groene planeet als de naties van de wereld maar konden leren om samen te werken en te stoppen met het verspillen van kostbare middelen aan het leger. De leden van het bestuur van de Nobel Foundation riskeren persoonlijke aansprakelijkheid als een prijsbedrag in strijd met het doel aan de winnaar wordt uitbetaald. Nog maar drie weken geleden werden zeven leden van het bestuur van de Stichting getroffen door de eerste stappen in een rechtszaak waarin werd geëist dat zij de Stichting de prijs terugbetaalden die in december 2012 aan de EU was betaald. Onder de eisers bevindt zich Mairead Maguire uit Noord-Ierland, een Nobelprijswinnaar ; David Swanson, VS; Jan Oberg, Zweden, en de Nobelprijs voor de Vrede Watch (nobelwill.org). De rechtszaak volgt nadat een Noorse poging om de uiteindelijke controle over de vredesprijs terug te krijgen in mei 2014 uiteindelijk werd afgewezen door de Zweedse kamerrechtbank.”
