Door Neve Gordon en Nicola Perugini, Al Jazeera
Inderdaad, er is de afgelopen maanden geen dag voorbijgegaan zonder dat een reeks kranten melding maakte van menselijke schilden in verschillende theaters van geweld: uit Syrië, waar ISIL-strijders blijkbaar in konvooien Manbij ontvluchtten menselijke schilden gebruiken; door Kasjmir, WAAR “leger en politie gebruikten burgers als menselijk schild bij operaties tegen militanten”; naar Oekraïne, waar pro-Russische separatisten werden beschuldigd internationale waarnemers als schild gebruiken.
Bovendien wordt de uitdrukking menselijke schilden niet alleen gebruikt om het gebruik van burgers midden in oorlog te beschrijven, maar ook om burgers in protesten af te beelden, van Ferguson in de Verenigde Staten, aan Zimbabwe en Ethiopië.
Liberaal-democratische staten zijn niet de enigen die de wereld waarschuwen voor het toenemende gebruik van menselijke schilden; nogal autoritaire regimes en een verscheidenheid aan lokale en internationale organisaties van verschillende aard, van het Rode Kruis en mensenrechten-ngo's tot de Verenigde Naties, beroepen zich op de term.
In een recent vertrouwelijk VN-rapport komen Houthi in opstand kregen de schuld voor het verbergen van "jagers en uitrusting in of dicht bij burgers ... met het opzettelijke doel om aanvallen te vermijden."
Doden toestaan
Hoewel er sinds de uitvinding van oorlog waarschijnlijk verschillende vormen van menselijke bescherming zijn geconceptualiseerd en gemobiliseerd, is het alledaagse gebruik ervan een volledig nieuw fenomeen. Waarom, zou men zich kunnen afvragen, is deze term plotseling zo alomtegenwoordig geworden?
Juridisch gesproken verwijzen menselijke schilden naar het gebruik van burgers als verdedigingswapens om strijders of militaire locaties immuun te maken voor aanvallen. Het idee achter de term is dat burgers, die beschermd worden door het internationaal recht, niet mogen worden uitgebuit om militair voordeel te behalen.
Hoewel de meeste mensen ongetwijfeld bekend zullen zijn met deze definitie, is minder bekend dat het internationale recht niet alleen het gebruik van menselijke schilden verbiedt, maar het ook wettig maakt voor militairen om gebieden aan te vallen die worden "beschermd" door menselijke schilden.
De Amerikaanse luchtmacht bijv. beweert dat "Legale doelen afgeschermd met beschermde burgers mogen worden aangevallen, en de beschermde burgers kunnen worden beschouwd als nevenschade, op voorwaarde dat de nevenschade niet buitensporig is in vergelijking met het concrete en directe militaire voordeel dat door de aanval wordt verwacht."
In dezelfde lijn onderstreept het document uit 2013 over gezamenlijke doelwitten, gepubliceerd door de gezamenlijke stafchefs van de VS, het belang van het evenredigheidsbeginsel. is niet buitensporig in vergelijking met het concrete en directe militaire voordeel dat door de aanval wordt verwacht.” (PDF)
Wat dit allemaal eenvoudig betekent, is dat menselijke schilden legaal kunnen worden gedood zolang de inzet van geweld niet in strijd is met het evenredigheidsbeginsel - dat vereist dat oorlogvoerende partijen geen schade aanrichten die niet in verhouding staat tot het te behalen militaire voordeel.
Het lijkt er nu op dat politiekorpsen over de hele wereld een soortgelijk perspectief innemen bij het confronteren van protesten en rellen.
De motivatie achter de goedkeuring van dergelijke richtlijnen door binnenlandse en internationale actoren is duidelijk: het stelt veiligheidstroepen in staat om de regels van betrokkenheid te versoepelen, terwijl degenen die schilden inzetten als moreel betreurenswaardig en in strijd met het internationaal recht worden beschouwd.
Preventieve juridische verdediging
Gezien de strategische en alomtegenwoordige acceptatie van de uitdrukking menselijke schilden, lijkt het duidelijk dat de term niet alleen wordt gebruikt als een beschrijvende uitdrukking om het gebruik van burgers als wapens weer te geven, maar ook als een soort preventieve juridische verdediging tegen de beschuldigingen van hen te hebben gedood of verwond.
Anders gezegd, als een van de 50,000 burgers van Fallujah wordt gedood tijdens een anti-ISIL-aanval, dan zijn niet de door de VS gesteunde aanvalstroepen de schuldige, maar ISIL zelf, die illegaal en immoreel burgers als schild gebruikte.
Bovendien blijkt steeds vaker dat het voldoende is om – op voorhand – te beweren dat de vijand menselijke schilden gebruikt om het doden van niet-strijders te rechtvaardigen.
Hoewel het onmiskenbaar is dat veel militairen en niet-statelijke gewapende groepen in feite menselijke schilden gebruiken, zijn de mogelijke gevolgen van de loutere beschuldiging uiterst zorgwekkend.
Met andere woorden, door te beweren dat de andere partij menselijke schilden gebruikt, biedt de aanvallende macht zichzelf een preventieve juridische verdediging.
Om de implicaties van deze framing volledig te begrijpen, is het absoluut noodzakelijk om rekening te houden met stedelijke gebieden, zoals Stephen Graham van de Universiteit van Newcastle zet het, "zijn de bliksemafleiders geworden voor het politieke geweld van onze planeet."
Het feit dat oorlogsvoering momenteel het stadsleven in veel gebieden over de hele wereld bepaalt, betekent dat burgers de frontlinies van een groot deel van de gevechten bezetten en zullen blijven bezetten.
Hierdoor zijn ze buitengewoon kwetsbaar om te worden ingelijst als menselijk schild, aangezien het voldoende zou zijn om van tevoren te zeggen dat de inwoners van een stad schilden zijn om hun dood legaal en gerechtvaardigd te laten zijn.
Voor zover dit het geval is, kan de preventieve juridische verdediging heel goed worden gebruikt als onderdeel van een gruwelijk proces dat gericht is op het legaliseren en normaliseren van de massale slachting van burgers.
Dit artikel is oorspronkelijk gevonden op Al Jazeera: http://www.aljazeera.com/indepth/opinion/2016/08/human-shields-pretext-kill-civilians-160830102718866.html
