Door Nicolas JS Davies, 12 oktober 2020
Amerikanen hebben te maken met de komende algemene verkiezingen, een pandemie die ruim 200,000 mensen het leven heeft gekost, en bedrijfsnieuwsmedia waarvan het bedrijfsmodel is gedegenereerd tot het verkopen van verschillende versies van ‘De Trump Show' tegen hun adverteerders. Dus wie heeft er tijd om aandacht te besteden aan een nieuwe oorlog halverwege de wereld? Maar nu een groot deel van de wereld twintig jaar geleden is getroffen Door de VS geleide oorlogen en de daaruit voortvloeiende politieke, humanitaire en vluchtelingencrises kunnen we het ons niet veroorloven geen aandacht te besteden aan de gevaarlijke nieuwe uitbraak van oorlog tussen Armenië en Azerbeidzjan over Nagorno-Karabach.
Armenië en Azerbeidzjan vochten tegen elkaar bloedige oorlog van 1988 tot 1994 over Nagorno-Karabach, waarbij tegen het einde minstens 30,000 mensen waren omgekomen en een miljoen of meer waren gevlucht of uit hun huizen waren verdreven. In 1994 hadden Armeense troepen Nagorno-Karabach en zeven omliggende districten bezet, allemaal internationaal erkend als delen van Azerbeidzjan. Maar nu is de oorlog weer opgelaaid, zijn honderden mensen gedood en beschieten beide partijen burgerdoelen en terroriseren ze elkaars burgerbevolking.
Nagorno-Karabach is al eeuwenlang een etnisch Armeense regio. Nadat het Perzische rijk dit deel van de Kaukasus in het Verdrag van Gulistan in 1813 aan Rusland had afgestaan, werd bij de eerste volkstelling tien jaar later vastgesteld dat de bevolking van Nagorno-Karabach voor 91% Armeens was. Het besluit van de USSR om Nagorno-Karabach in 1923 aan de SSR van Azerbeidzjan toe te wijzen, was, net als het besluit om de Krim in 1954 aan de Oekraïense SSR toe te wijzen, een administratieve beslissing waarvan de gevaarlijke gevolgen pas duidelijk werden toen de USSR eind jaren tachtig begon uiteen te vallen.
In 1988 stemde het plaatselijke parlement in Nagorno-Karabach, als reactie op massaprotesten, met 110 tegen 17 stemmen voor de overdracht van de SSR van Azerbeidzjan naar de Armeense SSR, maar de Sovjetregering verwierp het verzoek en het interetnisch geweld escaleerde. In 1991 hielden Nagorno-Karabach en de naburige regio Shahumian, met een Armeense meerderheid, een onafhankelijkheidsreferendum en riepen de onafhankelijkheid van Azerbeidzjan uit als de Republiek Artsakh, de historische Armeense naam. Toen de oorlog in 1994 eindigde, waren Nagorno-Karabach en het grootste deel van het gebied eromheen in Armeense handen en waren honderdduizenden vluchtelingen in beide richtingen gevlucht.
Er zijn botsingen geweest sinds 1994, maar het huidige conflict is het gevaarlijkst en dodelijkst. Sinds 1992 worden de diplomatieke onderhandelingen om het conflict op te lossen geleid door de “Minsk Groep”, gevormd door de Organisatie voor Samenwerking en Veiligheid in Europa (OVSE) en geleid door de Verenigde Staten, Rusland en Frankrijk. In 2007 had de Minsk-groep een ontmoeting met Armeense en Azerbeidzjaanse functionarissen in Madrid en stelde een kader voor een politieke oplossing voor, bekend als de Principes van Madrid.
De Madrid Principles zouden vijf van de twaalf districten teruggeven Shahumyan provincie naar Azerbeidzjan, terwijl de vijf districten van Naborno-Karabach en twee districten tussen Nagorno-Karabach en Armenië in een referendum zouden stemmen om over hun toekomst te beslissen, waarvan beide partijen zich zouden verbinden de resultaten ervan te accepteren. Alle vluchtelingen zouden het recht hebben om terug te keren naar hun oude huizen.
Ironisch genoeg is een van de meest uitgesproken tegenstanders van de Madrid-principes de Armeens Nationaal Comité van Amerika (ANCA), een lobbygroep voor de Armeense diaspora in de Verenigde Staten. Zij steunt de Armeense aanspraken op het gehele betwiste gebied en vertrouwt er niet op dat Azerbeidzjan de uitslag van een referendum respecteert. Het wil ook dat de feitelijke regering van de Republiek Artsakh mag deelnemen aan de internationale onderhandelingen over haar toekomst, wat waarschijnlijk een goed idee is.
Aan de andere kant heeft de Azerbeidzjaanse regering van president Ilham Aliyev nu de volledige steun van Turkije voor haar eis dat alle Armeense strijdkrachten moeten ontwapenen of zich moeten terugtrekken uit de betwiste regio, die nog steeds internationaal wordt erkend als onderdeel van Azerbeidzjan. Naar verluidt betaalt Turkije jihadistische huurlingen uit het door Turkije bezette noorden van Syrië om voor Azerbeidzjan te gaan vechten, waardoor het schrikbeeld van soennitische extremisten wordt aangewakkerd, wat een conflict tussen christelijke Armeniërs en voornamelijk sjiitische islamitische Azeri's verergert.
Op het eerste gezicht zou dit meedogenloze woedende conflict, ondanks deze harde standpunten, opgelost moeten kunnen worden door de betwiste gebieden tussen de twee partijen te verdelen, zoals de Beginselen van Madrid probeerden te doen. Bijeenkomsten in Genève en nu in Moskou lijken vooruitgang te boeken in de richting van een staakt-het-vuren en een hernieuwing van de diplomatie. Op vrijdag 9 oktober stonden de twee tegenover elkaar ministers van Buitenlandse Zaken ontmoetten elkaar voor het eerst in Moskou, tijdens een bijeenkomst onder leiding van de Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergei Lavrov, en zaterdag stemden ze in met een tijdelijke wapenstilstand om lichamen terug te halen en gevangenen uit te wisselen.
Het grootste gevaar is dat Turkije, Rusland, de VS of Iran enig geopolitiek voordeel zouden zien in het escaleren of meer betrokken raken bij dit conflict. Azerbeidzjan lanceerde zijn huidige offensief met de volledige steun van de Turkse president Erdogan, die het lijkt te gebruiken om de hernieuwde macht van Turkije in de regio te demonstreren en zijn positie te versterken in conflicten en geschillen over Syrië, Libië, Cyprus, olie-exploratie in het oostelijke Middellandse Zeegebied en de regio in het algemeen. Als dat het geval is, hoe lang moet dit dan duren voordat Erdogan zijn punt duidelijk heeft gemaakt, en kan Turkije het geweld dat het ontketent beheersen, zoals het op tragische wijze niet is gelukt? in Syrië?
Rusland en Iran hebben niets te winnen en alles te verliezen bij een escalerende oorlog tussen Armenië en Azerbeidzjan, en roepen allebei op tot vrede. De populaire premier van Armenië Nikol Pashinyan aan de macht kwam na Armenië in 2018 “Fluwelen revolutie' en heeft een beleid gevoerd van niet-afstemming tussen Rusland en het Westen, ook al maakt Armenië deel uit van Rusland CSTO-extensie Militaire alliantie. Rusland is vastbesloten Armenië te verdedigen als het wordt aangevallen door Azerbeidzjan of Turkije, maar heeft duidelijk gemaakt dat die verplichting zich niet uitstrekt tot Nagorno-Karabach. Iran is ook nauwer verbonden met Armenië dan Azerbeidzjan, maar nu zijn eigen land Azerbeidzjaanse bevolking is de straat opgegaan om Azerbeidzjan te steunen en te protesteren tegen de vooringenomenheid van hun regering jegens Armenië.
Wat betreft de destructieve en destabiliserende rol die de Verenigde Staten gewoonlijk spelen in het grotere Midden-Oosten, moeten Amerikanen op hun hoede zijn voor elke Amerikaanse poging om dit conflict uit te buiten voor zelfzuchtige Amerikaanse doeleinden. Dat kan inhouden dat het conflict wordt aangewakkerd om het vertrouwen van Armenië in zijn bondgenootschap met Rusland te ondermijnen, om Armenië in een meer westerse, pro-NAVO-verband te brengen. Of de VS zouden de onrust in de Iraanse Azerbeidzjaanse gemeenschap kunnen verergeren en uitbuiten als onderdeel van hun “maximale druk'-campagne tegen Iran.
Bij elke suggestie dat de VS dit conflict voor zijn eigen doeleinden exploiteert of van plan is dit conflict uit te buiten, moeten de Amerikanen de bevolking van Armenië en Azerbeidzjan in gedachten houden wier levens worden bedreigd. verloren of vernietigd elke dag dat deze oorlog voortduurt, en elke poging om hun pijn en lijden te verlengen of te verergeren voor geopolitiek voordeel van de VS, moet veroordelen en tegenwerken.
In plaats daarvan moeten de VS volledig samenwerken met hun partners in de Minsk-groep van de OVSE om een staakt-het-vuren en een duurzame en stabiele onderhandelde vrede te steunen die de mensenrechten en het zelfbeschikkingsrecht van alle inwoners van Armenië en Azerbeidzjan respecteert.
Nicolas JS Davies is onafhankelijk journalist, onderzoeker voor CODEPINK en auteur van Blood On Our Hands: de Amerikaanse invasie en vernietiging van Irak.
