ថ្ងៃអាក្រក់របស់ចិននៅក្នុងតុលាការ

By Mel Gurtov

ដូចដែលត្រូវបានគេរំពឹងទុកជាទូទៅតុលាការអាជ្ញាកណ្តាលអចិន្រ្តៃយ៍ក្រោមអនុសញ្ញាអង្គការសហប្រជាជាតិស្តីពីច្បាប់សមុទ្រ (UNCLOS) បានសម្រេចកាលពីថ្ងៃទី ១២ ខែកក្កដាដោយគាំទ្របណ្តឹងរបស់ហ្វីលីពីនដើម្បីប្រកាសទាមទារទឹកដីរបស់ចិននៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង (SCS) ខុសច្បាប់។ ជាពិសេសតុលាការបានរកឃើញថាការទាមទាររបស់ចិនដែលត្រូវបានគេហៅថា“ ខ្សែប្រាំបួនដាប់ប៊ល” ទៅកាន់តំបន់ដែនសមុទ្រដែលលាតសន្ធឹងនិងធនធានសមុទ្រនៅក្រោមដីគឺខុសច្បាប់ដូច្នេះហើយទើបការរឹបអូសយកដីនិងគម្រោងសាងសង់នៅលើកោះនោះរំលោភ។ នៅលើតំបន់សេដ្ឋកិច្ចផ្តាច់មុខរបស់ហ្វីលីពីន។ ទោះបីជាសេចក្តីសម្រេចមិនបានពង្រីកដល់បញ្ហាអធិបតេយ្យភាពលើប្រជុំកោះអេសអេសក៏ដោយវាបានបញ្ជាក់ពីជម្លោះព្រំដែន។ សេចក្តីសម្រេចនេះក៏បានរកឃើញថាប្រទេសចិនមានកំហុសក្នុងការធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់បរិស្ថានសមុទ្រតាមរយៈការកសាងកោះសិប្បនិម្មិតការជ្រៀតជ្រែកខុសច្បាប់និងការរុករកប្រេងនិងប្រេងរបស់ហ្វីលីពីននិងធ្វើឱ្យជម្លោះកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរឡើងជាមួយប្រទេសហ្វីលីពីនដោយសកម្មភាពសំណង់របស់ខ្លួន។ (អត្ថបទនៃសេចក្តីសម្រេចគឺនៅ https://www.scribd.com/document/318075282/Permanent-Court-of-Arbitration-PCA-on-the-West-Philippine-Sea-Arbitration#download).

ប្រទេសចិនបានកំណត់ការឆ្លើយតបរបស់ខ្លួនជាច្រើនខែមកហើយ។ ក្រសួងការបរទេសបានប្រកាសសេចក្តីសម្រេចរបស់តុលាការអាជ្ញាកណ្តាល“ ចាត់ទុកជាមោឃៈនិងគ្មានការបង្ខំ” ។ សេចក្តីថ្លែងការណ៍បានធ្វើម្តងទៀតនូវការទាមទារអធិបតេយ្យភាពរបស់ចិនលើប្រជុំកោះអេសអេស។ សេចក្តីអះអាងនេះបានអះអាងថាជំហររបស់ចិនគឺស្របនឹងច្បាប់អន្តរជាតិដែលជាទស្សនវិស័យដែលពិបាកនឹងបដិសេធចំពោះយុត្តាធិការរបស់តុលាការអាជ្ញាកណ្តាលដែលជាការសម្រេចចិត្តរបស់ខ្លួន។ សេចក្តីថ្លែងការណ៍និយាយថាប្រទេសចិនប្តេជ្ញាចរចាដោយផ្ទាល់ជាមួយភាគីដែលចាប់អារម្មណ៍និងដើម្បីដោះស្រាយជម្លោះដោយសន្តិវិធី។ ប៉ុន្តែ“ ទាក់ទងនឹងបញ្ហាទឹកដីនិងជម្លោះដែនកំណត់សមុទ្រចិនមិនទទួលយកមធ្យោបាយណាមួយនៃការដោះស្រាយវិវាទរបស់ភាគីទីបីឬដំណោះស្រាយណាមួយដែលបានដាក់លើប្រទេសចិនឡើយ” (ស៊ិនហួថ្ងៃទី ១២ ខែកក្កដាឆ្នាំ ២០១៦“ សេចក្តីថ្លែងការណ៍ពេញលេញ”)

សរុបសេចក្តីមកវាជាថ្ងៃមិនល្អមួយនៅក្នុងតុលាការសម្រាប់សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិត។ ទោះបីជាវាសន្យាថាមិនគោរពតាមសេចក្តីសម្រេចក៏ដោយមានន័យថាប្រទេសចិននឹងបន្តធ្វើយោធាតាមកោះមានជម្លោះនិងការពារផលប្រយោជន៍សំខាន់របស់ខ្លួននៅទីនោះកងទ័ពជើងទឹករបស់ខ្លួនបានធ្វើសមយុទ្ធបាញ់គ្រាប់ពិតជាលើកដំបូងនៅក្នុងទូរទស្សន៍អេសអេសមួយថ្ងៃមុនការសម្រេចរបស់តុលាការ។ លើការអះអាងរបស់ចិនថាជា“ មហាអំណាចដែលមានការទទួលខុសត្រូវ” ។ លោកប្រធានាធិបតីស៊ីជីនពីងធ្លាប់បានចង្អុលបង្ហាញកាលពីឆ្នាំ ២០១៤ ថាប្រទេសចិនចាំបាច់ត្រូវតែមាន“ គោលនយោបាយការបរទេសមហាអំណាចរបស់ខ្លួនជាមួយនឹងលក្ខណៈពិសេស” ដែលលោកបានហៅថា“ ការតស៊ូចំនួន ៦” (liying jianchi) ។ គោលការណ៍ទាំងនេះសន្មត់ថានឹងបង្កើត“ ទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិប្រភេទថ្មី” និងបញ្ចូលគំនិតដូចជា“ កិច្ចសហប្រតិបត្តិការនិងការឈ្នះឈ្នះ” ដែលជាសំលេងដ៏សំខាន់សម្រាប់ប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍និងការការពារយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ។ ប៉ុន្តែភាពជាប់លាប់ទាំង ៦ នេះក៏មាន“ មិនដែលបោះបង់ចោលសិទ្ធិនិងផលប្រយោជន៍ស្របច្បាប់របស់យើង” (zhengdang quanyi) ដែលភាគច្រើនជាលេសសម្រាប់ការធ្វើសកម្មភាពតាមរបៀបដែលផ្ទុយនឹងទំនួលខុសត្រូវអន្តរជាតិ។ (សូមមើល៖ http://world.people.com.cn/n/2014/1201/c1002-26128130.html.)

មេដឹកនាំចិនប្រាកដជារំពឹងថាការចុះហត្ថលេខានិងការផ្តល់សច្ចាប័នដល់ UNCLOS នឹងផ្តល់ផលប្រយោជន៍ដល់ប្រទេសនេះ។ វានឹងបង្ហាញពីការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់ចិនចំពោះកិច្ចព្រមព្រៀងអន្តរជាតិបង្ហាញការគោរពរបស់ចិនចំពោះសិទ្ធិដែនសមុទ្ររបស់អ្នកដទៃ (ជាពិសេសប្រទេសជិតខាងនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍) ក៏ដូចជាសិទ្ធិស្របច្បាប់របស់ខ្លួននិងជួយសម្រួលដល់ការរុករករ៉ែក្រោមសមុទ្រសម្រាប់ធនធាន។ ប៉ុន្តែកិច្ចព្រមព្រៀងមិនតែងតែចេញដូចការរំពឹងទុកនោះទេ។ ឥឡូវនេះដោយសារច្បាប់នេះបានប្រឆាំងនឹងច្បាប់នេះប្រជាជនចិនភ្លាមៗស្វែងរកការធ្វើឱ្យសៅហ្មងតុលាការរបស់ UNCLOS និងបកស្រាយឡើងវិញនូវចេតនារបស់អនុសញ្ញានេះ។ មិនមានរដ្ឋាភិបាលច្រើនទេដែលគាំទ្រការដើរថយក្រោយបែបនេះ។

ទោះបីជាសហរដ្ឋអាមេរិកតែងតែគាំទ្រជំហររបស់ហ្វីលីពីនក៏ដោយក៏គ្មានអ្វីដែលត្រូវរីករាយនៅទីនេះឡើយ។ ទីមួយសហរដ្ឋអាមេរិកមិនបានចុះហត្ថលេខានិងផ្តល់សច្ចាប័នដល់ UNCLOS ទេដូច្នេះហើយស្ថិតក្នុងជំហរទន់ខ្សោយក្នុងការប្រកែកគ្នាក្នុងនាមខ្លួនឬប្តឹងឧទ្ធរណ៍ទៅនឹងច្បាប់អន្តរជាតិនិង“ ប្រព័ន្ធផ្អែកលើច្បាប់” នៅពេលដែលរដ្ឋាភិបាលរំលោភបំពានណាមួយ (ដូចជាការរឹបអូសយកទឹកដីគ្រីមៀរបស់រុស្ស៊ី) ។ ទីពីរដូចជាប្រទេសចិនសហរដ្ឋអាមេរិកតែងតែប្រកាន់ខ្ជាប់នូវច្បាប់អន្ដរជាតិនៅពេលដែល“ ផលប្រយោជន៍ជាតិ” ស្ថិតក្នុងគ្រោះថ្នាក់។ មិនថាទាក់ទងនឹងតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិឬតុលាការអន្តរជាតិណាមួយទេសហរដ្ឋអាមេរិកមិនដែលទទួលយកគំនិតនៃយុត្តាធិការជាកាតព្វកិច្ចឡើយហើយតាមពិតទៅជាញឹកញាប់មានឥរិយាបទដូចជា រួចផុត ពីច្បាប់និងច្បាប់។ ដូចគ្នានឹងប្រទេសចិនដែរការទទួលខុសត្រូវរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកក្នុងនាមជាមហាអំណាចមិនប្រកាន់ខ្ជាប់ជានិច្ចនូវការគោរពនិងការប្រកាន់ខ្ជាប់នូវសន្ធិសញ្ញានិងអនុសញ្ញាអន្តរជាតិនីតិបុគ្គលអន្តរជាតិ (ដូចជាតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ) ឬបទដ្ឋានច្បាប់អន្តរជាតិ (ដូចជាទាក់ទងនឹងការមិនចូលរួមការប្រល័យពូជសាសន៍) និងការធ្វើទារុណកម្ម) ។ (សូមមើល៖ www.economist.com/blogs/democracyinamerica/2014/05/america-and-international-law) ទាំងសហរដ្ឋអាមេរិកនិងចិននិយាយមួយម៉ាត់និយាយតែមិនត្រូវដើរទេលើកលែងតែច្បាប់អនុវត្តគោលនយោបាយរបស់ខ្លួន។

ហើយនោះគឺជាមេរៀនពិតនៅទីនេះគឺការមិនទទួលខុសត្រូវរបស់មហាអំណាចវិធីសាស្រ្តអនុវត្តដោយខ្លួនឯងចំពោះច្បាប់អន្តរជាតិនិងសមត្ថភាពស្ថាប័នមានកម្រិតនៃស្ថាប័នច្បាប់ដើម្បីរារាំងអាកប្បកិរិយារបស់ពួកគេ។ ប្រហែលជាក្នុងករណីអេសអេសអេសចិននិងហ្វ៊ីលីពីនដែលបច្ចុប្បន្នស្ថិតនៅក្រោមប្រធានាធិបតីថ្មីនឹងរកផ្លូវវិលត្រឡប់ទៅរកតុចរចាវិញហើយដោះស្រាយនូវដំណោះស្រាយដែលផ្ទុយពីបញ្ហាអធិបតេយ្យភាពដែលពិបាក។ (សូមមើលការប្រកាសចុងក្រោយរបស់ខ្ញុំលើប្រធានបទ៖ https://mgurtov.wordpress.com/2016/06/11/post-119-too-close-for-comfort-the-dangerous-us-china-maritime-dispute/។ ) វានឹងមិនអីទេ។ ប៉ុន្តែវានឹងមិនអាចដោះស្រាយនូវបញ្ហាជាមូលដ្ឋាននៃវិធីដែលអាកប្បកិរិយាគោរពច្បាប់អាចត្រូវបានលើកកម្ពស់និងអនុវត្តនៅក្នុងពិភពអនាធិបតេយ្យនោះទេ។

តុលាការដែលការងាររបស់គាត់នៅលើករណីរបស់អេសអេសចាប់ផ្តើមនៅក្នុង 2013 ត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយយុត្តិធម៌ពីប្រទេសហ្គាណាប៉ូឡូញហូឡង់បារាំងនិងអាល្លឺម៉ង់។