Eyewitness account fan 'e Kryst Truce fan Frank Richards

"Wy en de Dútsers troffen inoar yn it midsmjittig lân."

Frank Richards wie in Britske soldaat dy't de "Christmas Truce" ûnderfûn. Wy dogge mei oan syn ferhaal op Krystmoarn 1914:

“Op krystmoarn hawwe wy in boerd delset mei 'A Merry Christmas' derop. De fijân hie in soartgelikense opstutsen. Platoanen soene soms foar fjouwerentweintich oeren rêst útgean - it wie teminsten in dei út 'e sleat en ferljochte de monotony in bytsje - en myn peloton wie de nacht derfoar op dizze manier útgien, mar in pear fan ús bleaune efter om te sjen wat der barre soe. Twa fan ús manlju smieten doe har apparatuer ôf en sprongen op 'e parapet mei har hannen boppe har hollen. Twa fan 'e Dútsers diene itselde en begûnen de rivierwâl op te rinnen, ús twa manlju soene har moetsje. Se moete en skodden hannen en doe kamen wy allegear út 'e sleat.

Buffalo Bill [de kommunikaasjekommandant] naaide de geul yn en besocht it te foarkommen, mar hy wie te let: de heule Kompanjy wie no út, en de Dútsers ek. Hy moast de situaasje akseptearje, sa gau klom hy en de oare bedriuwsoffisieren ek út. Wy en de Dútsers troffen inoar yn 'e mande fan nimmen-lân. Har offisieren wiene ek no út. Us offisieren wikselen groetnis mei har út. Ien fan 'e Dútske offisieren sei dat hy woe dat hy in kamera hie om in momintopname te meitsjen, mar se mochten gjin kamera's drage. Us offisieren wiene ek net.

Wy smieten de heule dei mei inoar yn. Se wiene Saksen en guon fan harren koene Ingelsk prate. Troch it uterlik fan har wiene har sleatten yn in like minne steat as ús eigen. Ien fan har manlju, dy't yn 't Ingelsk spruts, neamde dat hy in pear jier yn Brighton wurke hie en dat hy oan' e nekke siet mei dizze ferdomde oarloch en bliid wêze soe as it allegear foarby wie. Wy fertelden him dat hy net de iennige wie dy't der nocht oan hie. Wy hawwe se net tastien yn ús sleat en se hawwe ús yn har net tastien.

De Dútske kompanjy-kommandant frege Buffalo Bill as hy in pear fetten bier soe akseptearje en fersekere him dat se syn manlju net dronken soene meitsje. Se hiene der genôch fan yn 'e brouwerij. Hy akseptearre it oanbod mei tank en in pear fan har manlju rôlen de barrels om en wy namen se yn ús sleat. De Dútske offisier stjoerde ien fan syn manlju werom nei de geul, dy't ferskynde koart nei't er in lade hie mei flessen en glêzen derop. Offisieren fan beide kanten klonken glêzen en dronken inoars sûnens. Buffalo Bill hie har krekt earder in plompudding oanbean. De amtners kamen ta it ferstân dat de ûnoffisjele wapenstilstân om middernacht soe einigje. Yn 'e skimer gongen wy werom nei ús respektive sleatten.

Britske en Dútske troepen mingle yn No Manslân Kerst 1914

... De twa tonnen bier wiene dronken, en de Dútske offisier hie gelyk: as it mooglik wie foar in man de twa tonnen sels dronken te hawwen, soe hy barste foardat hy dronken wie. Frânsk bier wie rot spul.

Krekt foar middernacht makken wy it allegear om net te begjinnen mei sjitten foardat se dat diene. Nachts wie d'r altyd genôch fjoerwurk troch beide kanten as d'r gjin wurkgroepen as patrûljes wiene. De hear Richardson, in jonge offisier dy't krekt by it Bataljon wie en no in pelotonoffisier wie yn myn bedriuw, skreau yn 'e nacht in gedicht oer de Brit en de Bosche-gearkomste yn nimmen-lân op Krystdei, dat hy ús foarlêze , In pear dagen letter waard it publisearre yn The Times or Moarn Post, Ik leau.

Yn 'e hiele Boxing Day [de dei nei kryst] Wy hawwe nea in pistoal makke, en se deselde, elke side like it wachtsjen fan 'e oare om de bal in rolling te setten. Ien fan har manlju rôp oer yn it Ingelsk en frege hoe't wy it bier genietsje. Wy skriemen werom en fertelden him it wie tige swak, mar dat wy ús tige tankber wêze. Wy wiene yn 'e rin fan' e dei ôf en op 'e knibbels.

Wy waarden dy jûns yn 'e skimer ferlost troch in bataljon fan in oare brigade. Wy wiene machtich ferrast, om't wy oerdeis gjin flústerjen fan ferlossing hearden. Wy fertelden de manlju dy't ús ferlost hawwe hoe't wy de lêste pear dagen mei de fijân hawwe trochbrocht, en se fertelden ús dat troch wat har waard ferteld dat de heule Britske troepen yn 'e line, mei ien of twa útsûnderingen, yn' e mûle wiene mei de fijân. Se wiene pas acht en fjirtich oeren bûten aksje nei't se achtentweintich dagen yn 'e frontlinen wiene. Se fertelden ús ek dat it Frânske folk hie heard hoe't wy earste Krystdei hawwe trochbrocht en allerhanne ferfelende dingen oer it Britske leger sei. '

Referinsjes:
Dit tsjûgenis fan 'e tsjinner ferskynt yn Richards, Frank, Old Soldiers Never Die (1933); Keegan, Johannes, de earste wrâldoarloch (1999); Simkins, Peter, Earste Wrâldoarloch, de Westfront (1991).