Priliv sirijskih izbjeglica u Evropu potaknuo je raspravu Irske o njenoj umiješanosti u rat protiv terorizma.
Danielle Ryan, The Nation
ODruge nedjelje svakog mjeseca, grupa irskih antiratnih aktivista i aktivista za ljudska prava održavati mjesečna protestna bdjenja na malom aerodromu na zapadnoj obali Irske. Cilj? Prekinuti američko vojno korištenje aerodroma Shannon i prisiliti irske vlasti i političke lidere na odgovornost zbog toga što su Irskoj — navodno „neutralnoj“ državi — omogućili američke ratne napore na Bliskom istoku.
Udaljen od Atlantskog okeana, aerodrom Shannon je malo, ali ključno transportno čvorište na zapadu i jugu Irske. Činjenica da se nalazi samo kilometar od stambenih kuća znači da je jasno i glasno prikazana i njegova kontroverznija upotreba. Omni Air International nosači trupa parkiraju se na označenom izlazu 42 na kraju zgrade terminala. Putnici se druže sa američkim vojnicima u uniformama na aerodromu dok čekaju da se ukrcaju na let. Vojne avione poput karakterističnog sivog aviona Hercules C-130 je također lako uočiti, parkirane na maloj udaljenosti od zgrade terminala i često čekaju s detaljima irske policije i irskih odbrambenih snaga.
Procjenjuje se to oko 2.5 miliona Američke trupe prolaze kroz Shannon od 2002. Sada, dok se Evropa bori da se izbori s prilivom izbjeglica koje putuju izdajničkim iz zemalja razdvojenih ratom i sektaškim nasiljem, aktivisti Shannonwatcha, antiratne aktivističke grupe, zajedno s nekim nezavisnim poslanici opozicije ponovo su pokušali da potaknu debatu o korišćenju aerodroma.
Shannonwatch je izrastao iz protesta predvođenih aktivistima protiv američke vojne upotrebe Shannon-a, koji su počeli 2001. godine nakon napada 11. septembra, kada je irska vlada ponudila korištenje aerodroma američkoj vladi. Protesti se od tada nastavljaju, a Shannonwatch je zvanično formiran kao organizacija 2008. Sama grupa je relativno mala i ne koristi formalnu strukturu članstva, ali skuplja snagu kroz saradnju sa drugim grupama, uključujući Alijansu za mir i neutralnost.
Tokom nedavne debate o odgovoru na izbjegličku krizu u irskom parlamentu, opozicioni poslanik Mick Wallace pozvao vlada da prihvati da olakšava ratove koji dovode do humanitarnih kriza.
“Izbjeglice ne dolaze niotkuda. Dozvoljavamo da se Shannon koristi da američka vojska ide i bombardira njihove domove i stvara izbjeglice... Mi to olakšavamo”, rekao je. “Dozvoljavamo da oružje ide kroz Shannon u Saudijsku Arabiju, koji bombarduju živu dnevnu svjetlost iz Jemena – a čini se da nikoga nije briga jer su SAD umiješane.”
Razmjere izbjegličke krize iznenadile su Evropu, naglasile podjele između država i ostavile političke lidere da se bore. Više od 590,000 ljudi prešlo je u Evropsku uniju morem samo u 2015. godini. Prošle sedmice, do Dnevno je stizalo 85 čamaca na grčkom ostrvu Lezbos, prema podacima Visokog komesarijata UN-a za izbeglice. Uz velike poteškoće, EU je uspjela odobriti plan za podjelu 160,000 tražilaca azila na svojih 28 država članica — ali to ni ne počinje rješavati problem koji zahtijeva daleko širi međunarodni odgovor. Njemačka se bori da primi oko 10,000 izbjeglica koje svakodnevno pristižu, a zvaničnici očekuju da će do kraja godine ta brojka premašiti milion ljudi. Nasuprot tome, pod političkim i medijskim pritiskom, Irska se obavezala da će primiti 1 ljudi u periodu od dvije godine.
Druga opoziciona zastupnica, Clare Daly—koja je uhapšena prošle godine sa Wallaceom jer je pokušala da se popne na američki vojni avion kako bi provjerila ima li u njemu oružja—napravila je slični komentari. Među onima koji su uhapšeni u Šenonu je i 80-godišnja antiratna aktivistkinja i poznata spisateljica i dramaturginja Margaretta D'Arsi. Ona je u zatvoru tri mjeseca prošle godine nakon što je odbila da potpiše garanciju da će se držati van nedozvoljenih zona na aerodromu.
Koristi za irsku vladu su relativno male. Postoji mala ekonomska korist od aerodroma—ali čini se da je veća prednost mogućnost usklađivanja sa Sjedinjenim Državama i NATO-om uz zadržavanje „neutralnog“ statusa zemlje.
Irski mediji koji su generalno naklonjeni NATO-u uglavnom su odbili da se direktno pozabave debatom oko Shannon. Izvještaji o američkim vojnim aktivnostima na aerodromu su rijetki, a kada se dogode, obično se pominju novost hapšenja političara i demonstranata, umjesto da se ikada ozbiljno zadube u pitanje saučesništva Irske u pomaganju američkih ratnih napora.
Međutim, jedan koji je bio kritičan je Tom Clonan, sigurnosni analitičar The Irish Times. Tokom pravnog suđenja Wallaceu i Dalyju, on je tvrdio da je Shannon sada praktično američka vojna baza, i rekao da ako aerodrom koristi bilo koja druga grupa da omogući isto uništenje i haos, Sjedinjene Države bi ga do sada identificirale kao metu. On je također napomenuo da se irski građani sada posljedično smatraju "neprijateljskom stranom" od strane islamskih ekstremista. Nažalost, postoje dokazi koji potkrepljuju njegovu tvrdnju. Anjem Choudary, poznati radikalni britanski muslimanski sveštenik, istakao je Shannon kao legitimnu metu. U januaru je za jednu irsku radio stanicu rekao: “Vi dozvoljavate Amerikancima, koji su najveći koljači na svijetu, da se zaustave na aerodromu Shannon kako bi napunili gorivo i ubili ljude u muslimanskim zemljama.”
Ali nije samo transfer trupa i oružja problem za Shannonwatch. Organizacija marljivo prati gotovo svaki američki avion koji sleti u Shannon i ima duboke – i ne neosnovane – sumnje da je aerodrom korišten za letove izvanrednih predaja, bez znanja vlade ili Iraca. To bi, kažu, Irsku učinilo saučesnikom u mučenju. Tokom godina, organizacija je sastavila a sveobuhvatan spisak svih aviona za koje se sumnja da su korišteni za letove za predaju koji su sletjeli u Irsku. Grupa vjeruje da činjenica da je nadzor u Shanonu tako slab znači da je vrlo vjerovatno da je aerodrom korišten u tu svrhu. Čini se da kablovi WikiLeaksa to podržavaju, otkrivajući duboku zabrinutost držale prethodne irske vlade o tome da li se može vjerovati Washingtonovim uvjeravanjima.
Dok se Evropa bori da se izbori s prilivom izbjeglica, mnogi su brzo demonizirali zemlje istočne Europe zbog njihove nespremnosti da prihvate ljude, ali mora se voditi šira debata – ne samo o izbjeglicama, koje su simptomi rata, već o pomagačima rata. Svaka evropska država mora sebi postaviti ozbiljna i iskrena pitanja o ulozi koju želi da igra u svijetu. Ne bi trebalo da pravimo užasne fotografije mrtve dece poput Alana Kurdija da bismo počeli da dovodimo u pitanje mudrost politike koju smo tiho podržavali sve vreme.
Sa svoje strane, irska vlada smatra da je država neutralna i da njeni aranžmani sa američkom vojskom ne narušavaju taj status. Činjenica da neutralnost Irske nije ugrađena u njen ustav omogućava zgodnu dvosmislenost.
"Ako je ovo u skladu s našom vanjskom politikom", rekao je Wallace tokom debate u parlamentu, "možda nam treba drugačija politika."
