Posłuszeństwo i nieposłuszeństwo

By Howard Zinn, Sierpień 26, 2020

Fragment z Czytelnik Zinn (Seven Stories Press, 1997), strony 369-372

"Przestrzegaj prawa." To potężna nauka, często wystarczająco potężna, by przezwyciężyć głębokie poczucie dobra i zła, a nawet przezwyciężyć fundamentalny instynkt osobistego przetrwania. Bardzo wcześnie uczymy się (nie mamy tego w genach), że musimy przestrzegać „prawa kraju”.

...

Z pewnością nie wszystkie zasady i przepisy są złe. Trzeba mieć skomplikowane uczucia co do obowiązku przestrzegania prawa.

Przestrzeganie prawa, które wysyła cię na wojnę, wydaje się niewłaściwe. Przestrzeganie prawa zakazującego morderstwa wydaje się całkowicie słuszne. Aby naprawdę być posłusznym temu prawu, powinieneś odmówić posłuszeństwa prawu, które posyła cię na wojnę.

Jednak dominująca ideologia nie pozostawia miejsca na inteligentne i humanitarne rozróżnienia dotyczące obowiązku przestrzegania prawa. Jest surowy i absolutny. Jest to nieugięta zasada każdego rządu, czy to faszystowskiego, komunistycznego, czy liberalnego kapitalizmu.

Gertrude Scholtz-Klink, szefowa Biura Kobiet za czasów Hitlera, wyjaśniła po wojnie w wywiadzie żydowską politykę nazistów: „Zawsze przestrzegaliśmy prawa. Czy nie tak się robi w Ameryce? Nawet jeśli osobiście nie zgadzasz się z prawem, nadal go przestrzegasz. Inaczej życie byłoby chaosem”.

„Życie byłoby chaosem”. Jeśli pozwolimy na nieposłuszeństwo prawu, będziemy mieli anarchię. Ta idea jest wpajana ludności każdego kraju. Przyjętą frazą jest „prawo i porządek”. Jest to fraza, która wysyła policję i wojsko do rozbijania demonstracji wszędzie, czy to w Moskwie, czy w Chicago. Stało się to za zabójstwem czterech studentów Kent State University w 1970 roku przez Gwardię Narodową. Taki powód podały chińskie władze w 1989 r., kiedy zabiły setki demonstrujących studentów w Pekinie.

Jest to fraza, która przemawia do większości obywateli, którzy, o ile sami nie mają silnego pretensji do władzy, boją się nieporządku. W latach sześćdziesiątych student Harvard Law School zwrócił się do rodziców i absolwentów tymi słowami:

Na ulicach naszego kraju panuje chaos. Uniwersytety są pełne studentów, którzy się buntują i buntują. Komuniści chcą zniszczyć nasz kraj. Rosja grozi nam swoją potęgą. A republika jest w niebezpieczeństwie. Tak! niebezpieczeństwo od wewnątrz i od zewnątrz. Potrzebujemy prawa i porządku! Bez prawa i porządku nasz naród nie może przetrwać.

Rozległy się długie brawa. Kiedy ucichły oklaski, student spokojnie powiedział słuchaczom: „Te słowa wypowiedział w 1932 roku Adolf Hitler”.

Z pewnością pokój, stabilność i porządek są pożądane. Chaos i przemoc nie. Ale stabilność i porządek nie są jedynymi pożądanymi warunkami życia społecznego. Jest też sprawiedliwość, czyli sprawiedliwe traktowanie wszystkich istot ludzkich, równe prawo wszystkich ludzi do wolności i dobrobytu. Bezwzględne posłuszeństwo prawu może tymczasowo zaprowadzić porządek, ale może nie przynieść sprawiedliwości. A kiedy tak się nie dzieje, ci, którzy są niesprawiedliwie traktowani, mogą protestować, buntować się, wywoływać zamieszki, jak robili to amerykańscy rewolucjoniści w XVIII wieku, jak antyniewolnicy w XIX wieku, jak chińscy studenci w tym stuleciu i jak ludzie pracy strajki odbywały się w każdym kraju na przestrzeni wieków.

Fragment z Czytelnik Zinn (Seven Stories Press, 1997), strony pierwotnie opublikowane w Deklaracjach Niepodległości (HarperCollins, 1990)