De oorlog in Oekraïne gezien vanuit het mondiale zuiden

Door Krishen Mehta, Amerikaans Comité voor akkoord tussen de VS en Rusland, Februari 23, 2023

In oktober 2022, ongeveer acht maanden na het begin van de oorlog in Oekraïne, harmoniseerde de Universiteit van Cambridge in het Verenigd Koninkrijk enquêtes die de inwoners van 137 landen vroegen naar hun mening over het Westen, Rusland en China. De bevindingen erin de gecombineerde studie robuust genoeg zijn om onze serieuze aandacht op te eisen.

• Van de 6.3 miljard mensen die buiten het Westen wonen, staat 66% positief tegenover Rusland en 70% positief tegenover China.

• 75% van de respondenten in Zuid-Azië, 68% van de respondenten  in Franstalig Afrika, en 62% van de respondenten in Zuidoost-Azië geeft aan positief te staan ​​tegenover Rusland.

• De publieke opinie over Rusland blijft positief in Saoedi-Arabië, Maleisië, India, Pakistan en Vietnam.

Deze bevindingen hebben in het Westen voor enige verbazing en zelfs woede gezorgd. Het is moeilijk voor westerse opinieleiders om te begrijpen dat tweederde van de wereldbevolking in dit conflict gewoon niet in de rij staat met het Westen. Ik geloof echter dat er vijf redenen zijn waarom het Globale Zuiden niet de kant van het Westen kiest. Ik bespreek deze redenen in het korte essay hieronder.

1. Het Globale Zuiden gelooft niet dat het Westen zijn problemen begrijpt of meevoelt.

De minister van Buitenlandse Zaken van India, S. Jaishankar, vatte het kort samen in een recent interview: "Europa moet uit de mentaliteit groeien dat de problemen van Europa de problemen van de wereld zijn, maar dat de problemen van de wereld niet de problemen van Europa zijn." Ontwikkelingslanden staan ​​voor vele uitdagingen, van de nasleep van de pandemie, de hoge kosten van schuldenaflossing en de klimaatcrisis die hun omgeving teistert, tot de pijn van armoede, voedseltekorten, droogtes en hoge energieprijzen. Toch heeft het Westen nauwelijks lippendienst bewezen aan de ernst van veel van deze kwesties, zelfs al stond het erop dat het Zuiden zich zou aansluiten bij het bestraffen van Rusland.

De Covid-pandemie is daar een perfect voorbeeld van. Ondanks de herhaalde pleidooien van het Globale Zuiden om de intellectuele eigendom van de vaccins te delen met als doel levens te redden, is geen enkele westerse natie bereid geweest om dit te doen. Afrika blijft tot op de dag van vandaag het meest niet-gevaccineerde continent ter wereld. Afrikaanse landen hebben de productiecapaciteit om de vaccins te maken, maar zonder de nodige intellectuele eigendom blijven ze afhankelijk van import.

Maar er kwam wel hulp uit Rusland, China en India. Algerije lanceerde in januari 2021 een vaccinatieprogramma nadat het de eerste partij Russische Spoetnik V-vaccins had ontvangen. Egypte begon met vaccinaties nadat het ongeveer tegelijkertijd het Chinese Sinopharm-vaccin had gekregen, terwijl Zuid-Afrika een miljoen doses AstraZeneca kocht van het Serum Institute of India. In Argentinië werd Spoetnik de ruggengraat van het nationale vaccinatieprogramma. Dit gebeurde allemaal terwijl het Westen zijn financiële middelen gebruikte om vooraf miljoenen doses te kopen en ze vervolgens vaak vernietigde wanneer ze verstreken waren. De boodschap aan het Zuiden was duidelijk: de pandemie in uw landen is uw probleem, niet het onze.

2. Geschiedenis doet ertoe: wie stond waar tijdens het kolonialisme en na de onafhankelijkheid?

Veel landen in Latijns-Amerika, Afrika en Azië bekijken de oorlog in Oekraïne door een andere lens dan het Westen. Ze zien hun voormalige koloniale machten gehergroepeerd als leden van de westerse alliantie. Deze alliantie – voor het grootste deel leden van de Europese Unie en de NAVO of de naaste bondgenoten van de VS in de regio Azië-Pacific – vormt de landen die Rusland hebben gesanctioneerd. Daarentegen hebben veel landen in Azië, en bijna alle landen in het Midden-Oosten, Afrika en Latijns-Amerika, geprobeerd op goede voet te blijven met zowel Rusland en het Westen, mijden sancties tegen Rusland. Zou dit kunnen zijn omdat ze zich hun geschiedenis herinneren aan de ontvangende kant van het koloniale beleid van het Westen, een trauma waar ze nog steeds mee leven maar dat het Westen grotendeels is vergeten?

Nelson Mandela zei vaak dat het de steun van de Sovjet-Unie was, zowel moreel als materieel, die Zuid-Afrikanen inspireerde om het apartheidsregime omver te werpen. Hierdoor wordt Rusland door veel Afrikaanse landen nog steeds in een gunstig daglicht gesteld. En toen deze landen eenmaal onafhankelijk werden, was het de Sovjet-Unie die hen steunde, ondanks haar eigen beperkte middelen. De Aswan-dam in Egypte, voltooid in 1971, is ontworpen door het in Moskou gevestigde Hydro Project Institute en grotendeels gefinancierd door de Sovjet-Unie. De Bhilai Steel Plant, een van de eerste grote infrastructuurprojecten in het pas onafhankelijke India, werd in 1959 door de USSR opgericht.

Ook andere landen profiteerden van de politieke en economische steun van de voormalige Sovjet-Unie, waaronder Ghana, Mali, Soedan, Angola, Benin, Ethiopië, Oeganda en Mozambique. Op 18 februari 2023, tijdens de top van de Afrikaanse Unie in Addis Abeba, Ethiopië, had de minister van Buitenlandse Zaken van Oeganda, Jeje Odongo, het volgende te zeggen: “We werden gekoloniseerd en vergaf degenen die ons koloniseerden. Nu vragen de kolonisten ons om vijanden te zijn van Rusland, dat ons nooit heeft gekoloniseerd. Is dat eerlijk? Niet voor ons. Hun vijanden zijn hun vijanden. Onze vrienden zijn onze vrienden.”

Terecht of onterecht wordt het huidige Rusland door veel landen in het Globale Zuiden gezien als een ideologische opvolger van de voormalige Sovjet-Unie. Met genegenheid denkend aan de hulp van de USSR, zien ze Rusland nu in een uniek en vaak gunstig daglicht. Kunnen we hen, gezien de pijnlijke geschiedenis van kolonisatie, de schuld geven?

3. De oorlog in Oekraïne wordt door het Globale Zuiden vooral gezien als een zaak van de toekomst van Europa in plaats van de toekomst van de hele wereld.

De geschiedenis van de Koude Oorlog heeft ontwikkelingslanden geleerd dat verwikkeld raken in grote machtsconflicten enorme risico's met zich meebrengt, maar weinig of geen beloning oplevert. Bijgevolg zien ze de proxy-oorlog in Oekraïne als een oorlog die meer gaat over de toekomst van de Europese veiligheid dan over de toekomst van de hele wereld. Vanuit het Zuiden gezien lijkt de oorlog in Oekraïne een dure afleiding van zijn eigen meest urgente problemen. Deze omvatten hogere brandstofprijzen, stijgende voedselprijzen, hogere schuldenlasten en meer inflatie, die allemaal door de westerse sancties tegen Rusland enorm zijn verergerd.

Een recent onderzoek gepubliceerd door Nature Energy stelt dat tot 140 miljoen mensen tot extreme armoede zouden kunnen worden gedwongen door de stijgende energieprijzen van het afgelopen jaar. Hoge energieprijzen hebben niet alleen een directe invloed op de energierekening, ze leiden ook tot opwaartse prijsdruk in toeleveringsketens en uiteindelijk op consumentenartikelen, waaronder voedsel en andere benodigdheden. Deze algemene inflatie schaadt de ontwikkelingslanden onvermijdelijk veel meer dan het Westen.

Het Westen kan de oorlog volhouden "zolang het duurt". Ze hebben de financiële middelen en de kapitaalmarkten om dat te doen, en natuurlijk blijven ze diep geïnvesteerd in de toekomst van de Europese veiligheid. Maar het Globale Zuiden heeft niet dezelfde luxe, en een oorlog voor de toekomst van veiligheid in Europa heeft het potentieel om de veiligheid van de hele wereld te verwoesten. Het Globale Zuiden is verontrust dat het Westen geen onderhandelingen voortzet die deze oorlog voortijdig zouden kunnen beëindigen, te beginnen met de gemiste kans in december 2021, toen Rusland herziene veiligheidsverdragen voor Europa voorstelde die de oorlog hadden kunnen voorkomen, maar die werden afgewezen door het westen. Ook de vredesonderhandelingen van april 2022 in Istanbul werden door het Westen afgewezen mede om Rusland te ‘verzwakken’. Nu betaalt de hele wereld – maar vooral de ontwikkelingslanden – de prijs voor een invasie die de westerse media graag “niet-uitgelokt” noemen, maar die waarschijnlijk vermeden had kunnen worden, en die het Globale Zuiden altijd eerder als een lokale dan als een lokale invasie heeft gezien. een internationaal conflict.

4. De wereldeconomie wordt niet langer gedomineerd door Amerika of geleid door het Westen. Het Globale Zuiden heeft nu andere opties.

Verschillende landen in het Globale Zuiden zien hun toekomst steeds meer als gebonden aan landen die niet langer in de westerse invloedssfeer liggen. Of deze visie een juiste perceptie weerspiegelt van de verschuivende machtsverhoudingen of wishful thinking is gedeeltelijk een empirische vraag, dus laten we eens kijken naar enkele statistieken.

Het aandeel van de VS in de wereldwijde productie daalde van 21 procent in 1991 tot 15 procent in 2021, terwijl het aandeel van China in dezelfde periode steeg van 4 procent tot 19 procent. China is voor het grootste deel van de wereld de grootste handelspartner en het BBP in koopkrachtpariteit overtreft al dat van de VS. De BRICS-landen (Brazilië, Rusland, China, India en Zuid-Afrika) hadden in 2021 een gecombineerd bbp van 42 biljoen dollar, vergeleken met 41 biljoen dollar in de door de VS geleide G7. Hun bevolking van 3.2 miljard is meer dan 4.5 keer de gecombineerde bevolking van de G7-landen, die op 700 miljoen staan.

De BRICS leggen Rusland geen sancties op en leveren evenmin wapens aan de tegenstander. Rusland is een van de grootste leveranciers van energie en voedselgranen voor het Globale Zuiden, terwijl China's Belt and Road Initiative een belangrijke leverancier van financiering en infrastructuurprojecten blijft. Als het gaat om financiering, voedsel, energie en infrastructuur, moet het Globale Zuiden meer op China en Rusland vertrouwen dan op het Westen. Het Zuiden ziet ook de uitbreiding van de Shanghai Cooperation Organization, meer landen die lid willen worden van de BRICS, en sommige landen handelen nu in valuta's die hen wegleiden van de dollar, de euro of het Westen. Ondertussen riskeren sommige landen in Europa deïndustrialisatie dankzij hogere energiekosten. Dit onthult een economische kwetsbaarheid in het Westen die voor de oorlog niet zo evident was. Aangezien ontwikkelingslanden de plicht hebben om de belangen van hun eigen burgers voorop te stellen, is het geen wonder dat zij hun toekomst steeds meer gebonden zien aan landen buiten het Westen?

5. De “op regels gebaseerde internationale orde” verliest aan geloofwaardigheid en is in verval.

De geroemde "op regels gebaseerde internationale orde" is het bolwerk van het liberalisme na de Tweede Wereldoorlog, maar veel landen in het Zuiden beschouwen het als bedacht door het Westen en eenzijdig opgelegd aan andere landen. Weinig of geen niet-westerse landen hebben ooit deze order ondertekend. Het Zuiden is niet tegen een op regels gebaseerde orde, maar tegen de huidige inhoud van deze regels zoals die door het Westen worden opgevat.

Maar men moet zich ook afvragen of de op regels gebaseerde internationale orde ook in het Westen van toepassing is?

Al tientallen jaren zien velen in het Globale Zuiden dat het Westen zijn gang gaat met de wereld zonder zich veel zorgen te maken over het spelen volgens de regels. Verschillende landen werden naar believen binnengevallen, meestal zonder toestemming van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties. Deze omvatten het voormalige Joegoslavië, Irak, Afghanistan, Libië en Syrië. Onder welke "regels" werden die landen aangevallen of verwoest, en werden die oorlogen uitgelokt of niet uitgelokt? Julian Assange kwijnt weg in de gevangenis en Ed Snowden blijft in ballingschap, beiden omdat ze de moed (of misschien de moed) hebben om de waarheden achter deze en soortgelijke acties bloot te leggen.

Zelfs vandaag de dag brengen de sancties die het Westen oplegt aan meer dan 40 landen aanzienlijke ontberingen en lijden met zich mee. Onder welk internationaal recht of welke "op regels gebaseerde orde" gebruikte het Westen zijn economische kracht om deze sancties op te leggen? Waarom zijn de tegoeden van Afghanistan nog steeds bevroren op westerse banken terwijl het land wordt geconfronteerd met hongersnood en hongersnood? Waarom wordt Venezolaans goud nog steeds gegijzeld in het VK terwijl de bevolking van Venezuela op het bestaansminimum leeft? En als de onthulling van Sy Hersh waar is, onder welke 'op regels gebaseerde volgorde' vernietigde het Westen dan de Nord Stream-pijpleidingen?

Er lijkt een paradigmaverschuiving plaats te vinden. We gaan van een door het Westen gedomineerde naar een meer multipolaire wereld. De oorlog in Oekraïne heeft de internationale verschillen die deze verschuiving aandrijven, duidelijker gemaakt. Deels vanwege zijn eigen geschiedenis, en deels vanwege opkomende economische realiteiten, ziet het Globale Zuiden een multipolaire wereld als een wenselijke uitkomst, een waarin de kans groter is dat zijn stem wordt gehoord.

President Kennedy beëindigde zijn toespraak aan de American University in 1963 met de volgende woorden: “We moeten ons deel doen om een ​​wereld van vrede op te bouwen waar de zwakken veilig zijn en de sterken rechtvaardig. We zijn niet hulpeloos voor die taak of hopeloos voor het succes ervan. Zelfverzekerd en onbevreesd moeten we werken aan een vredesstrategie.” Die vredesstrategie was de uitdaging waar we in 1963 voor stonden, en het blijft een uitdaging voor ons vandaag. De stemmen voor vrede, ook die van het Globale Zuiden, moeten worden gehoord.

Krishen Mehta is lid van de raad van bestuur van het American Committee for US Russia Accord en een Senior Global Justice Fellow aan Yale University.