door Vijay Prashad, Volksverzending, September 17, 2021
In juli en augustus werden Rwandese soldaten ingezet in Mozambique, zogenaamd om ISIS-terroristen te bestrijden. Achter deze campagne schuilt echter Franse manoeuvres die ten goede komen aan een energiegigant die graag aardgasbronnen wil exploiteren, en misschien enkele achterkamertjes uit de geschiedenis.
Op 9 juli heeft de regering van Rwanda zei dat het 1,000 troepen naar Mozambique had gestuurd om te vechten tegen al-Shabaab-strijders, die de noordelijke provincie Cabo Delgado hadden ingenomen. Een maand later, op 8 augustus, kwamen Rwandese troepen gevangen de havenstad Mocímboa da Praia, waar vlak voor de kust een enorme aardgasconcessie ligt van het Franse energiebedrijf TotalEnergies SE en het Amerikaanse energiebedrijf ExxonMobil. Deze nieuwe ontwikkelingen in de regio hebben ertoe geleid dat de president van de Afrikaanse Ontwikkelingsbank, M. Akinwumi Adesina aankondigen op 27 augustus dat TotalEnergies SE het project voor vloeibaar aardgas in Cabo Delgado tegen eind 2022 zal herstarten.
Militanten van al-Shabaab (of ISIS-Mozambique, zoals het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken) geeft de voorkeur om het te noemen) vocht niet tot de laatste man; ze verdwenen over de grens naar Tanzania of naar hun dorpen in het achterland. De energiebedrijven zullen ondertussen hun investeringen snel terugverdienen en flink winst maken, grotendeels dankzij de Rwandese militaire interventie.
Waarom kwam Rwanda in juli 2021 tussenbeide in Mozambique om in wezen twee grote energiebedrijven te verdedigen? Het antwoord ligt in een zeer eigenaardige reeks gebeurtenissen die plaatsvonden in de maanden voordat de troepen Kigali, de hoofdstad van Rwanda, verlieten.
Miljarden vast onder water
Al-Shabaab-strijders maakten voor het eerst hun... uiterlijk in Cabo Delgado in oktober 2017. Drie jaar lang speelde de groep een kat-en-muisspel met het leger van Mozambique. het nemen controle van Mocímboa da Praia in augustus 2020. Op geen enkel moment leek het mogelijk voor het leger van Mozambique om al-Shabaab te dwarsbomen en TotalEnergies SE en ExxonMobil toe te staan de operaties opnieuw te starten in het Rovuma-bekken, voor de kust van Noord-Mozambique, waar een enorm veld was ontdekt in februari 2010.
Het Mozambikaanse ministerie van Binnenlandse Zaken had gehuurd een reeks huurlingen zoals Dyck-adviesgroep (Zuid-Afrika), Frontier Services-groep (Hongkong), en de Wagner Group (Rusland). Eind augustus 2020 ondertekenden TotalEnergies SE en de regering van Mozambique een overeenkomst om een gezamenlijke veiligheidsmacht op te richten om de investeringen van het bedrijf tegen al-Shabaab te verdedigen. Geen van deze gewapende groepen slaagde. De investeringen zaten vast onder water.
Op dit punt gaf de president van Mozambique, Filipe Nyusi, aan, zoals mij werd verteld door een bron in Maputo, dat TotalEnergies SE de Franse regering zou kunnen vragen een detachement te sturen om te helpen bij het beveiligen van het gebied. Deze discussie ging door tot in 2021. Op 18 januari 2021 spraken de Franse minister van Defensie Florence Parly en haar tegenhanger in Portugal, João Gomes Cravinho, aan de telefoon, tijdens welke - het is gesuggereerd in Maputo - bespraken ze de mogelijkheid van een westerse interventie in Cabo Delgado. Op die dag had Patrick Pouyanné, CEO van TotalEnergies SE, een ontmoeting met president Nyusi en zijn ministers van defensie (Jaime Bessa Neto) en binnenlandse zaken (Amade Miquidade) om bespreken het gezamenlijke ‘actieplan om de veiligheid van het gebied te versterken’. Er kwam niets van terecht. De Franse regering was niet geïnteresseerd in een directe interventie.
Een hoge functionaris in Maputo vertelde me dat men er in Mozambique sterk van overtuigd is dat de Franse president Emmanuel Macron voorstelde dat de Rwandese troepenmacht in plaats van Franse troepen zou worden ingezet om Cabo Delgado te beveiligen. Inderdaad, de legers van Rwanda - hoog opgeleid, goed bewapend door de westerse landen en straffeloos om buiten de grenzen van het internationaal recht te handelen - hebben hun moed bewezen bij de interventies in Zuid-Soedan en de Centraal-Afrikaanse Republiek.
Wat Kagame kreeg voor de interventie
Paul Kagame regeert Rwanda sinds 1994, eerst als vice-president en minister van defensie en sinds 2000 als president. Onder Kagame zijn de democratische normen in het land met voeten getreden, terwijl Rwandese troepen meedogenloos hebben geopereerd in de Democratische Republiek Congo. Een rapport van het UN Mapping Project uit 2010 over ernstige mensenrechtenschendingen in de Democratische Republiek Congo vertoonde dat de Rwandese troepen tussen 1993 en 2003 “honderdduizenden, zo niet miljoenen” Congolese burgers en Rwandese vluchtelingen hebben gedood. Kagame verwierp het VN-rapport, suggereert dat deze theorie van de “dubbele genocide” de Rwandese genocide van 1994 ontkende. Hij wilde dat de Fransen de verantwoordelijkheid voor de genocide van 1994 op zich namen en hoopte dat de internationale gemeenschap de bloedbaden in Oost-Congo zou negeren.
Op 26 maart 2021 diende historicus Vincent Duclert een 992 pagina's in verslag over de rol van Frankrijk in de Rwandese genocide. Het rapport maakt duidelijk dat Frankrijk – zoals Artsen Zonder Grenzen het uitdrukte – een “overweldigende verantwoordelijkheid” voor de genocide zou moeten aanvaarden. Maar het rapport zegt niet dat de Franse staat medeplichtig was aan het geweld. Duclert reisde op 9 april naar Kigali om leveren het rapport persoonlijk aan Kagame, die zei dat de publicatie van het rapport "een belangrijke stap markeert in de richting van een gemeenschappelijk begrip van wat er is gebeurd."
Op 19 april bracht de Rwandese regering een verslag die het in opdracht had gegeven van het Amerikaanse advocatenkantoor Levy Firestone Muse. De titel van dit rapport zegt het al: "Een te verwachten genocide: de rol van de Franse regering in verband met de genocide op de Tutsi's in Rwanda." De Fransen ontkenden niet de sterke woorden in dit document, waarin wordt beweerd dat Frankrijk de... genocidaires en haastte zich vervolgens om ze te beschermen tegen internationale controle. Macron, die een hekel heeft gehad aan accepteren De brutaliteit van Frankrijk in de Algerijnse bevrijdingsoorlog, betwistte Kagame's versie van de geschiedenis niet. Dit was een prijs die hij bereid was te betalen.
Wat Frankrijk wil
Op 28 april 2021 heeft de president van Mozambique Nyusi bezocht Kagame in Rwanda. Nyusi vertelde Mozambique's nieuwszenders dat hij was gekomen om meer te weten te komen over de interventies van Rwanda in de Centraal-Afrikaanse Republiek en om na te gaan of Rwanda bereid was Mozambique bij te staan in Cabo Delgado.
Op 18 mei, Macron gehost een top in Parijs, “met het doel de financiering in Afrika te stimuleren te midden van de COVID-19-pandemie”, die werd bijgewoond door verschillende regeringsleiders, waaronder Kagame en Nyusi, de president van de Afrikaanse Unie (Moussa Faki Mahamat), de president van de Afrikaanse Ontwikkelingsbank (Akinwumi Adesina), de president van de West-Afrikaanse Ontwikkelingsbank (Serge Ekué), en de directeur van het Internationaal Monetair Fonds (Kristalina Georgieva). Het verlaten van "financiële verstikking" stond bovenaan de lijst agenda, hoewel er in besloten bijeenkomsten discussies waren over de Rwandese interventie in Mozambique.
Een week later vertrok Macron voor een bezoek naar Rwanda en Zuid-Afrika, twee dagen (26 en 27 mei) in Kigali. Hij herhaalde de algemene bevindingen van het Duclert-rapport, bracht langs 100,000 COVID-19 vaccins naar Rwanda (waar slechts ongeveer 4 procent van de bevolking de eerste dosis had gekregen op het moment van zijn bezoek), en bracht hij tijd door met privégesprekken met Kagame. Op 28 mei, samen met de Zuid-Afrikaanse president Cyril Ramaphosa, Macron sprak over Mozambique, en zei dat Frankrijk bereid was "deel te nemen aan operaties aan de maritieme kant", maar dat het anders zou overgaan tot de Southern African Development Community (SADC) en andere regionale machten. Hij noemde Rwanda niet specifiek.
Rwanda kwam in juli Mozambique binnen, gevolgd door SADC-troepen, waaronder Zuid-Afrikaanse troepen. Frankrijk kreeg wat het wilde: zijn energiegigant kan zijn investering nu terugverdienen.
Dit artikel is geproduceerd door Globetrotter.
Vijay Prashad is een Indiase historicus, redacteur en journalist. Hij is schrijver en hoofdcorrespondent bij Globetrotter. Hij is de directeur van Tricontinental: Instituut voor Sociaal Onderzoek. Hij is een senior niet-ingezeten fellow bij Chongyang Institute for Financial Studies, Renmin-universiteit van China. Hij heeft meer dan 20 boeken geschreven, waaronder: De duistere naties en De armere naties. Zijn nieuwste boek is Washington-kogels, met een inleiding door Evo Morales Ayma.
