Door Terry Crawford-Browne, 4 september 2019
Van IOL
Sectie 24 van de Zuid-Afrikaanse grondwet verklaart: "Iedereen heeft recht op een omgeving die niet schadelijk is voor hun gezondheid of welzijn."
De realiteit is, tragisch genoeg, dat de bepaling van de Bill of Rights niet wordt gehandhaafd.
Zuid-Afrika behoort tot de slechtste landen ter wereld wat betreft vervuilingsproblemen. De apartheidsregering kon het gewoon niet schelen, en de verwachtingen van na de apartheid zijn verraden door corrupte en gevoelloze ambtenaren.
Gisteren, 3 september, was de eerste verjaardag van de explosie in de fabriek Rheinmetall Denel Munition (RDM) in het Macassar-gebied van Somerset West. Bij de ontploffing kwamen acht arbeiders om het leven en werd het gebouw gesloopt. Een jaar later is het rapport van het onderzoek nog steeds niet vrijgegeven aan het publiek of aan de families van de overledenen.
Onderzoek in de VS en elders bevestigt dat gemeenschappen die dicht bij militaire en bewapeningsfaciliteiten wonen, ernstig worden getroffen door kanker en andere ziekten die het gevolg zijn van blootstelling aan giftige materialen.
De effecten van militaire vervuiling op de gezondheid en het milieu zijn niet altijd direct of direct zichtbaar, en treden vaak pas vele jaren later op.
Ruim 20 jaar na de AE&CI-brand kampen slachtoffers in Macassar met ernstige gezondheidsproblemen en krijgen bovendien geen financiële hulp. Hoewel boeren die oogstschade opliepen ruimschoots werden gecompenseerd, werden de inwoners van Macassar – velen van hen analfabeet – misleid om hun rechten op te geven.
De VN-Veiligheidsraad stelde in een baanbrekend besluit in 1977 vast dat mensenrechtenschendingen in Zuid-Afrika een bedreiging vormden voor de internationale vrede en veiligheid en legde een verplicht wapenembargo op. Het besluit werd destijds geprezen als de belangrijkste ontwikkeling in de diplomatie van de 20e eeuw.
In haar pogingen om dat VN-embargo tegen te gaan, stak de apartheidsregering enorme financiële middelen in bewapening, onder meer in de Somchem-fabriek van Armscor in Macassar. Dit land wordt nu ingenomen door RDM en is naar verluidt massaal en gevaarlijk vervuild.
Rheinmetall, het grootste wapenbedrijf van Duitsland, negeerde schaamteloos het VN-embargo. Het exporteerde in 1979 een complete munitiefabriek naar Zuid-Afrika om 155 mm granaten te vervaardigen die worden gebruikt in G5-artillerie. Die G5-houwitsers waren bedoeld om zowel tactische kernwapens als middelen voor chemische en biologische oorlogsvoering (CBW) af te leveren.
Met aanmoediging van de Amerikaanse regering werden de wapens vanuit Zuid-Afrika naar Irak geëxporteerd voor gebruik in de achtjarige oorlog van Irak tegen Iran.
Ondanks zijn geschiedenis kreeg Rheinmetall in 2008 toestemming om een controlerend belang van 51% in RDM te nemen, de resterende 49% in handen van het staatsbedrijf Denel.
Rheinmetall lokaliseert zijn productie bewust in landen als Zuid-Afrika om de Duitse exportregelgeving te omzeilen.
Denel had ook nog een munitiefabriek in Kaapstad bij Swartklip, tussen Mitchell's Plain en Khayelitsha. Getuigenissen in het parlement in 2002 door weduwen en voormalige werknemers voor de portefeuillecommissie voor defensie werden gevolgd door gemeenschapsprotesten toen traangaslekken lokale bewoners traumatiseerden.
Winkelstewards van Denel lieten me toen weten: “De arbeiders van Swartklip leven niet lang. Velen hebben hun handen, hun benen, hun gezichtsvermogen, hun gehoor, hun mentale vermogens verloren en velen krijgen hartaandoeningen, artritis en kanker. En bij Somchem is de situatie nog erger.”
Swartklip was tijdens het apartheidstijdperk de testlocatie geweest voor het Zuid-Afrikaanse CBW-programma. Naast traangas en pyrotechniek produceerde Swartklip 155 mm basisejectiegranaten, kogelvalgranaten, 40 mm hogesnelheidsgranaten en 40 mm lagesnelheidsgranaten. Op zijn beurt produceerde Somchem drijfgassen voor zijn munitie. Omdat Denel zelfs niet kon voldoen aan de lakse milieu- en veiligheidsnormen van Zuid-Afrika in Swartklip, werd de fabriek in 2007 gesloten. Denel verplaatste vervolgens zijn productie en activiteiten eenvoudigweg naar de oude Somchem-fabriek in Macassar.
Sinds de overname van Rheinmetall in 2008 is de nadruk komen te liggen op de export naar landen als Saoedi-Arabië en de VAE en wordt inmiddels 85% van de productie geëxporteerd.
Er wordt beweerd dat RDM-wapens door de Saoedi's en Emiraten zijn gebruikt om oorlogsmisdaden in Jemen te plegen en dat Zuid-Afrika, door dergelijke export goed te keuren, medeplichtig is aan deze wreedheden.
Deze zorgen hebben een impuls gekregen, vooral in Duitsland, sinds de moord op de Saoedische journalist Jamal Khashoggi in oktober vorig jaar.
Ik kreeg een volmacht waarmee ik de jaarlijkse algemene vergadering van Rheinmetall in Berlijn in mei kon bijwonen en spreken.
In antwoord op een van mijn vragen vertelde topman Armin Papperger tijdens die bijeenkomst dat Rheinmetall van plan was de fabriek bij RDM opnieuw op te bouwen, maar dat die in de toekomst volledig geautomatiseerd zou worden. Bijgevolg is zelfs het afgezaagde excuus van het creëren van banen niet langer van toepassing.
Papperger reageerde echter niet op mijn vraag over milieuverontreiniging, inclusief de kosten van opruimen die in de miljarden rand kunnen lopen.
Wachten we op een herhaling van de AE&CI-brand in Macassar, of de ramp in Bhopal in 1984 in India, voordat we wakker worden met de veiligheids- en milieurisico's van het plaatsen van munitiefabrieken in woonwijken?
Terry Crawford-Browne is een vredesactivist en de landencoördinator van Zuid-Afrika World Beyond War.
