တောင်ဆူဒန်နိုင်ငံတွင်း လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုအထိ တိုးမြင့်လာတဲ့ အကြမ်းဖက်မှုတွေကို တားဆီးဖို့ တောင်ဆူဒန်ကို လက်နက်ရောင်းချမှု ပိတ်ပင်ဖို့ ကုလသမဂ္ဂ ထိပ်တန်းအရာရှိတဦးက တောင်းဆိုလိုက်ပါတယ်။
လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု တားဆီးရေးဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂ အထူးအကြံပေး အဒမာ ဒိုင်ယန်က နယူးယောက်တွင် သောကြာနေ့က ကောင်စီအား မြန်မြန်ဆန်ဆန် အရေးယူရန် တောင်းဆိုခဲ့သည်။
ပြီးခဲ့သည့် သီတင်းပတ်က စစ်ဒဏ်ခံနေရသော နိုင်ငံသို့ အလည်အပတ် သွားရောက်စဉ်တွင် “ပတ်ဝန်း ကျင်တွင် အစုလိုက်အပြုံလိုက် ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုများ” ကို မြင်တွေ့ခဲ့ရကြောင်း ၎င်းက သတိပေးခဲ့သည်။
“လူမျိုးရေးမုန်းတီးမှုနဲ့ အရပ်သားတွေကို ပစ်မှတ်ထားပြီး ရပ်တန့်ဖို့ အခုမလုပ်ရင် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုအဖြစ် ပြောင်းလဲသွားနိုင်တဲ့ အရိပ်အယောင်တွေအားလုံးကို မြင်ခဲ့ရတယ်။
တောင်ဆူဒန်သမ္မတ Salva Kiir နှင့် ၎င်း၏လက်ထောက်ဖြစ်သူ Riek Machar တို့ကြား နိုင်ငံရေးအာဏာလွန်ဆွဲပွဲ၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအဖြစ် 2013 ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော ပဋိပက္ခသည် အပြတ်အသတ်လူမျိုးစုစစ်ပွဲ ဖြစ်လာနိုင်ကြောင်း မစ္စတာ Dieng မှ ပြောကြားခဲ့သည်။
“သောင်းနဲ့ချီ သေဆုံးပြီး ၂ သန်းကျော် အိုးမဲ့အိမ်မဲ့ ဖြစ်ခဲ့ရတဲ့ ပဋိပက္ခဟာ ဧပြီလမှာ စည်းလုံးညီညွတ်တဲ့ အစိုးရတရပ် ဖွဲ့နိုင်စေခဲ့တဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေး သဘောတူညီချက် ရလဒ်ကြောင့် ခေတ္တ ရပ်တန့်သွားခဲ့ပြီး မာချာကို ဒုတိယ သမ္မတ အဖြစ် ပြန်လည် ခန့်အပ်လိုက်ပါတယ်။ .
“ဒါပေမယ့် ဇူလိုင်လမှာ တိုက်ပွဲတွေ ပြန်လည်ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး ငြိမ်းချမ်းရေးမျှော်လင့်ချက်တွေကို ဖြိုခွင်းပြီး မာချာကို နိုင်ငံကနေ ထွက်ပြေးစေခဲ့တယ်” ဟု ၎င်းက ပြောသည်။
ရုန်းကန်နေရသော စီးပွားရေးသည် အသစ်တဖန်ဖြစ်ပွားခဲ့သော အကြမ်းဖက်မှုများနောက်ပိုင်း တိုးလာခဲ့သည့် တိုင်းရင်းသားအုပ်စုများ ကွဲပြားသွားစေရန် အထောက်အကူဖြစ်စေသည်ဟု မစ္စတာ Dieng က ပြောကြားခဲ့သည်။
အစိုးရနှင့် မဟာမိတ် တပ်ဖွဲ့ဖြစ်သည့် ဆူဒန်ပြည်သူ့ လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော် (SPLA) သည် Dinka လူမျိုးစုမှ အဖွဲ့ဝင် အများစုဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည့် “လူမျိုးရေးအရ တစ်သားတည်းဖြစ်” လာနေကြောင်း ၎င်းက ဆက်လက်ပြောသည်။
SPLA သည် အခြားအဖွဲ့များကို စနစ်တကျ တိုက်ခိုက်ရန် အစီအစဉ်၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်မည်ကို လူအများက စိုးရိမ်နေကြကြောင်း အရာရှိက ဆက်လက်ပြောသည်။
လအတော်ကြာ ထောက်ခံအားပေးခဲ့သော ကောင်စီအဖွဲ့ဝင်အများအပြားက နိုင်ငံအပေါ် လက်နက်ရောင်းချမှု ပိတ်ဆို့အရေးယူမှု အမြန်ဆုံးချမှတ်ရန် မစ္စတာ Dieng က ကောင်စီကို တောင်းဆိုခဲ့သည်။
ကုလသမဂ္ဂဆိုင်ရာ အမေရိကန် သံအမတ်ကြီး Samantha Power က လာမယ့်ရက်ပိုင်းအတွင်း လက်နက်ရောင်းချမှု တားမြစ်ရေး အဆိုပြုချက်ကို တင်သွင်းသွားမယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
“ဒီအကျပ်အတည်းတွေ တိုးလာတာနဲ့အမျှ၊ Adama Dieng ရဲ့သတိပေးချက် ထွက်ပေါ်လာရင် ဘယ်လိုခံစားရမလဲဆိုတာကို ကျွန်တော်တို့အားလုံး ရှေ့ကိုပြန်မေးသင့်ပါတယ်။
“Spoilers တွေနဲ့ ကျူးလွန်သူတွေကို တာဝန်ခံဖို့နဲ့ လက်နက်ဝင်ရောက်မှု အမြင့်ဆုံးအတိုင်းအတာအထိ ကန့်သတ်ဖို့ တတ်နိုင်သမျှ စွမ်းဆောင်နိုင်ပါစေလို့ ဆန္ဒပြုပါတယ်” ဟု သူမက ပြောကြားခဲ့သည်။
သို့သော်လည်း ကောင်စီ၏ ဗီတိုအာဏာသုံး ဗီတိုအာဏာ ကိုင်ဆောင်ထားသော ရုရှား နိုင်ငံကမူ ယင်းကဲ့သို့ ဆောင်ရွက်မှုသည် ငြိမ်းချမ်းရေး သဘောတူညီချက်ကို အကောင်အထည်ဖော်ရာတွင် အထောက်အကူ ဖြစ်မည်မဟုတ်ဟု ကာလရှည်ကြာ ဆန့်ကျင်ခဲ့သည်။
ကုလသမဂ္ဂဆိုင်ရာ ရုရှားဒုတိယသံအမတ်ကြီး Petr Iliichev ကတော့ ဒီကိစ္စနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ရုရှားရဲ့ ရပ်တည်ချက်က မပြောင်းလဲဘူးလို့ ပြောပါတယ်။
“ဒီလို အကြံပြုချက်ကို အကောင်အထည်ဖော်တာက ပဋိပက္ခကို ဖြေရှင်းရာမှာ အထောက်အကူဖြစ်မယ်လို့ ကျွန်တော်ထင်ပါတယ်။
ကုလသမဂ္ဂနှင့် အခြားသော ကောင်စီအဖွဲ့ဝင်များက အဆိုပြုထားသည့် နိုင်ငံရေးခေါင်းဆောင်များအပေါ် ပစ်မှတ်ထား ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုများ ချမှတ်ခြင်းသည် ကုလသမဂ္ဂနှင့် တောင်ဆူဒန်ကြား ဆက်ဆံရေးကို ပိုမိုရှုပ်ထွေးစေသည်ဟု မစ္စတာ Iliichev က ပြောကြားခဲ့သည်။
တစ်ချိန်တည်းတွင် တောင်ဆူဒန် ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး Kuol Manyang က Kiir သည် သူပုန် ၇၅၀ ကျော်အား လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့် ပေးလိုက်ပြီဟု ပြောကြားခဲ့ကြောင်း ကိုးကားဖော်ပြခဲ့သည်။
ဂျူဘာတွင် တိုက်ပွဲများဖြစ်ပွားရန် သူပုန်များသည် ကွန်ဂိုသို့ ဇူလိုင်လတွင် ဖြတ်ကျော်ဝင်ရောက်ခဲ့ကြောင်း ၎င်းက ပြောကြားခဲ့သည်။
ကွန်ဂိုရှိ ဒုက္ခသည်စခန်းများမှ ပြန်လာရန် အသင့်ရှိသူများအတွက် သမ္မတက လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့် ပေးခဲ့သည်။
သူပုန်ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ Dickson Gatluak က ငြိမ်းချမ်းရေးကို ဖန်တီးဖို့ မလုံလောက်ဘူးလို့ ပြောတာကို ပယ်ချလိုက်ပါတယ်။
တစ်ချိန်တည်းတွင် သူပုန်တပ်ဖွဲ့များသည် သီးခြားတိုက်ခိုက်မှု သုံးခုအတွင်း အစိုးရစစ်သား ၂၀ ခန့် သေဆုံးခဲ့ကြောင်း မစ္စတာ ဂတ်လူွတ်က ပြောကြားခဲ့သော်လည်း စစ်တပ်ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူက ယင်းပြောဆိုချက်ကို ငြင်းဆိုခဲ့သည်။
