Patrick T. Hiller၊ ဇန်နဝါရီ ၁၀၊ ၂၀၁၈ မှ
တောင်ကိုရီးယားမှာ ကျင်းပမယ့် PyeonChang 2018 ဆောင်းရာသီ အိုလံပစ်ပြိုင်ပွဲနဲ့ ကမ္ဘာဟာ တစ်လပဲဝေးပါတယ်။ တောင်ကိုရီးယားရှိ ကျွန်တော့်သူငယ်ချင်းများသည် ပွဲပေါင်းများစွာအတွက် လက်မှတ်များဝယ်ပြီးဖြစ်သည်။ အိုလံပစ်စိတ်ဓာတ်နဲ့ နိုင်ငံတွေကြား ချစ်ကြည်ရင်းနှီးစွာ ယှဉ်ပြိုင်မှုတွေကို သူတို့ရဲ့ ယောက်ျားလေးနှစ်ယောက်ကို အားကစားစွမ်းရည်ပြသနိုင်ဖို့ မိဘတွေအတွက် တကယ့်ကို ကောင်းမွန်တဲ့အခွင့်အရေးပါပဲ။
မြောက်ကိုရီးယားနဲ့ အမေရိကန်မှာ စိတ်မြန်တဲ့ခေါင်းဆောင်တွေ ဖြစ်ပေါ်လာတဲ့ နျူကလီးယားစစ်ပွဲကို ကြောက်တာကလွဲလို့ အားလုံးကောင်းပါတယ်။ မကြာသေးမီက ရှားရှားပါးပါး ဆွေးနွေးပွဲများ မြောက်နှင့်တောင်ကိုရီးယားကြားတွင် အိုလံပစ်စိတ်ဓာတ်သည် ဂိမ်းများကို နိုင်ငံရေးအဖြစ်သို့ ကျော်လွန်သွားမည့် မျှော်လင့်ချက်အလင်းရောင်ကို ပေးသည်။ ခေတ်သစ်အိုလံပစ်အားကစားပြိုင်ပွဲကို တည်ထောင်သူ Pierre de Coubertin က “အရေးကြီးဆုံးအရာက အနိုင်ရဖို့မဟုတ်ဘဲ ပါဝင်ဖို့ပဲ” လို့ ကိုးကားဖော်ပြထားပါတယ်။ ဒါဟာ မြောက်ကိုရီးယားနဲ့ တောင်ကိုရီးယားကြား လက်ရှိ ပဋိပက္ခမှာ ပိုအရေးကြီးတယ်။ အရေးကြီးဆုံးက အရာအားလုံးကို သဘောတူဖို့မဟုတ်ဘဲ စကားပြောဖို့ပါ။
အိုလံပစ်ပွဲတော်သည် တင်းမာမှုများကို လျှော့ချရန်နှင့် ကိုရီးယားကျွန်းဆွယ်တွင် ငြိမ်းချမ်းရေးကို မြှင့်တင်ရန်အတွက် ထူးခြားသောအခိုက်အတန့်တစ်ခုဖြစ်သည်။ ပထမဆုံး ဆွေးနွေးပွဲ မြောက်ကိုရီးယားသည် အိုလံပစ်ပွဲတော်သို့ ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့တစ်ဖွဲ့စေလွှတ်ခြင်း၊ နယ်စပ်တစ်လျှောက် တင်းမာမှုလျှော့ချရေး ဆွေးနွေးပွဲများကျင်းပရန်နှင့် စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ အရေးပေါ်ဖုန်းလိုင်းကို ပြန်လည်ဖွင့်လှစ်ရန်တို့နှင့် စပ်လျဉ်းသည့် သဘောတူညီချက်များ ရရှိထားပြီးဖြစ်သည်။ စစ်ပွဲ၏အစွန်းနားမှ သေးငယ်သောခြေတစ်လှမ်းမျှ ဝေးကွာသော မည်သည့်ခြေလှမ်းမဆို နိုင်ငံအားလုံးနှင့် အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းများ၏ ပံ့ပိုးကူညီမှု ထိုက်တန်ပါသည်။ ပဋိပက္ခဖြေရှင်းရေး ကျွမ်းကျင်ပညာရှင်များသည် ဤကဲ့သို့သော နှောင့်ယှက်နိုင်သော ပဋိပက္ခများတွင် အဖွင့်အပိတ်များကို အမြဲရှာဖွေနေပါသည်။ ကိုရီးယားတို့ကြား တိုက်ရိုက် ဒိုင်ယာလော့ဂ် အခွင့်အလမ်းများကို လက်တွေ့ကျကျ ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရန် လိုအပ်ပါသည်။
ပထမဦးစွာ ကိုရီးယားမဟုတ်သော ကိုရီးယားလူမျိုးများကို စကားပြောခွင့်ပေးသင့်သည်။ ကိုရီးယားလူမျိုးများသည် ၎င်းတို့၏ အကျိုးစီးပွားနှင့် လိုအပ်ချက်များကို ကျွမ်းကျင်သူများဖြစ်သည်။ အထူးသဖြင့် အမေရိကန်သည် နောက်တန်းနေရာယူသင့်ပြီး ကိုရီးယားဦးဆောင်သော သံခင်းတမန်ခင်း ဆက်လက်ရပ်တည်ရေးအတွက် ပြတ်သားစွာ ပံ့ပိုးပေးသင့်သည်။ သမ္မတ Trump က အထောက်အကူဖြစ်ပေမဲ့ ကျိုးကြောင်းဆီလျော်တဲ့ ထောက်ခံမှုကို တွစ်တာမှာ တင်ထားပြီးဖြစ်ပါတယ်။ ဒေါသတကြီး tweet တစ်ခုတည်းဖြင့် သမ္မတသည် ကြိုးပမ်းမှုတစ်ခုလုံးကို နှောင့်ယှက်သွားနိုင်သည်။ ထို့ကြောင့် ငြိမ်းချမ်းရေး ထောက်ခံအားပေးရေးအဖွဲ့များ၊ ဥပဒေပြုအမတ်များနှင့် အမေရိကန်ပြည်သူလူထုသည် စစ်နှင့်ပတ်သက်ပြီး သံတမန်ရေးအရ ၎င်းတို့၏ ထောက်ခံမှုကို အသံထွက်ရန် အရေးကြီးပါသည်။
ဒုတိယအချက်မှာ အသေးငယ်ဆုံးသော အောင်မြင်မှုများသည် အမှန်တကယ်တွင် ကြီးမားသော အောင်မြင်မှုများပင် ဖြစ်သည်။ နှစ်နှစ်ခန့် မတွေ့ဆုံဘဲ နှစ်ဖက်စလုံးမှ အဆင့်မြင့် ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့များ စည်းလုံးညီညွတ်သည့် အခြေအနေမှာ အောင်ပွဲဖြစ်သည်။ သို့သော်လည်း မြောက်ကိုရီးယားသည် ၎င်း၏နျူကလီးယားလက်နက်အစီအစဉ်ကို ရုတ်တရက်ရပ်ဆိုင်းလိုက်သကဲ့သို့ ကြီးမားသောလိုက်လျောမှုများကို မျှော်လင့်ရမည့်အချိန်မဟုတ်ပေ။
ယခုအချိန်သည် အမေရိကန်၏ ပါဝင်ပတ်သက်မှုနှင့်အတူ နျူကလီးယား ကင်းစင်သွားနိုင်သည့် စစ်ပွဲအစွန်းမှ အောင်မြင်စွာ ထွက်ခွာသွားခြင်းကို ကိုရီးယားနှစ်နိုင်ငံစလုံးက အပြုသဘော အသိအမှတ်ပြုရမည့် အချိန်ဖြစ်သည်။ အဆိုပါအသေးစားအစများသည် တင်းမာမှုများကို ချက်ချင်းလျှော့ချပြီး မြောက်ကိုးရီးယားနျူကလီးယားအေးခဲမှု၊ အမေရိကန်နှင့် တောင်ကိုရီးယားတို့၏ စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုကို ဆိုင်းငံ့ခြင်း၊ ကိုရီးယားစစ်ပွဲတရားဝင်အဆုံးသတ်ခြင်း၊ ဆုတ်ခွာခြင်းစသည့် ကျယ်ပြန့်သောကိစ္စရပ်များအတွက် ရေရှည်တိုးတက်မှုအတွက် လမ်းဖွင့်ပေးထားသည်။ ဒေသတွင်းမှ အမေရိကန်တပ်ဖွဲ့ဝင်များနှင့် နှစ်နိုင်ငံအကြား ရေရှည်ပြန်လည်သင့်မြတ်ရေး ကြိုးပမ်းမှုများ၊
တတိယအနေနဲ့ spoiler တွေကို သတိထားပါ။ ကိုရီးယားပဋိပက္ခသည် ပထဝီဝင်နိုင်ငံရေး၏ ဖိအားများနှင့် ဒိုင်းနမစ်များကြောင့် ရှုပ်ထွေးပြီး ခံနိုင်ရည်ရှိကာ လွှမ်းမိုးထားသည်။ အပြုသဘောဆောင်တဲ့ ခြေလှမ်းတွေကို ပျက်ပြားအောင် ကြိုးစားနေတဲ့ လူပုဂ္ဂိုလ်တွေနဲ့ အဖွဲ့တွေ အမြဲရှိမှာပါ။ ကိုးရီးယား-ကိုရီးယား ဆွေးနွေးပွဲတွေ စပြောပြီးတာနဲ့ ကင်ဂျုံအွန်းကို လုပ်ကြံဖို့ ကြိုးစားနေတယ်လို့ ဝေဖန်သူတွေက စွပ်စွဲကြပါတယ်။တောင်ကိုးရီးယားနဲ့ အမေရိကန်ကြား သပ်သပ်ရပ်ရပ် မောင်းထုတ်ပါ။“မြောက်ကိုရီးယားအပေါ် နိုင်ငံတကာဖိအားနဲ့ ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုတွေကို အားနည်းသွားစေဖို့အတွက်။ ဂျပန်ဝန်ကြီးချုပ် ရှင်ဇိုအာဘေး နှင့် ကုလသမဂ္ဂ အတွင်းရေးမှူးချုပ်ဟောင်း ဘန်ကီမွန်း တောင်ကိုးရီးယားမှ အန္တရာယ်ရှိသော မြောက်ကိုရီးယား၏ ပုံသဏ္ဍာန်ကို ရေးဆွဲကာ ၎င်း၏နျူကလီးယားကင်းစင်ရေးသည် အဓိကကျသော ဆွေးနွေးချက်ဖြစ်ကြောင်း တောင်းဆိုလိုက်သည်။
အောင်မြင်သော ဒိုင်ယာလော့ခ်၏ အခြေခံမူများသည် ကြိုတင်သတ်မှတ်ချက်များမပါဘဲ ပြောဆိုခြင်းသည် ပဋိပက္ခဖြစ်နေသော ပါတီများကြားတွင် ဆွဲငင်အားရရှိရန် ဖြစ်နိုင်ခြေအရှိဆုံးနည်းလမ်းဖြစ်သည်ဟု သမိုင်းတွင် အကြံပြုထားသည်။ နောက်ဆုံးအနေဖြင့်၊ အမေရိကန်သမ္မတ Trump ၏ ဒိုင်ယာလော့ခ်အတွက် လက်ရှိထောက်ခံမှုကို တွစ်တာဖြင့် ပြန်ဖျက်နိုင်သည်။ ညံ့ဖျင်းသော စွမ်းဆောင်ရည်နှင့် ထောက်ခံမှုအဆင့်များ နိမ့်ကျခြင်းမှ လိုအပ်သော လွှဲပြောင်းမှုအား နတ်ဆိုးပြုသော မြောက်ကိုရီးယားက ပံ့ပိုးပေးသည့် ဖြစ်နိုင်ခြေကို ကျွန်ုပ်တို့ မပယ်ချနိုင်ပါ။ ထို့ကြောင့် လိုအပ်သော အသေးစားနှင့် အပြုသဘောဆောင်သော အဆင့်များကို စဉ်ဆက်မပြတ် ထောက်ပြရန် အရေးကြီးပါသည်။
လက်ရှိ အပြုသဘောဆောင်တဲ့ ခြေလှမ်းလေးတွေရဲ့ ရလဒ်က ဘယ်လိုဖြစ်လာမလဲဆိုတာ ဘယ်သူမှ မသိနိုင်ပါဘူး။ အဖျက်သဘောဆောင်သော ရှုံ့ချသူများသည် မြောက်ကိုရီးယားနျူကလီးယားလက်နက်အစီအစဉ်ကို အခမဲ့ပေးခွင့်နှင့် လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများကို သံတမန်ရေးရာသမားများအား စွပ်စွဲနိုင်သည်။ သဘောထားပျော့ပျောင်းသောအသံများသည် လက်ရှိတင်းမာမှုများကို လျှော့ချရန် ထိရောက်သောကိရိယာအဖြစ် သံတမန်ဆက်ဆံရေးကို အသိအမှတ်ပြုရန် ငြင်းဆိုနိုင်သည်။ ဤကဲ့သို့သော ကြီးမားသော ပဋိပက္ခမှ ရုန်းထွက်ရန် အချိန်ကြာမြင့်ပြီး ပိုမိုကြီးမားသော ပြဿနာများကို မဖြေရှင်းမီ နောက်ထပ် အဆင့်ငယ်များစွာ လိုအပ်မည်ဖြစ်သည်။ ဆုတ်ယုတ်မှုတွေလည်း မျှော်လင့်ထားရမယ်။ မည်သို့ပင်ဆိုစေကာမူ ထင်ရှားသင့်သည်မှာ ရှည်လျားသောကြာရှည်မှုနှင့် သံခင်းတမန်ခင်း၏ မရေရာမှုတို့သည် စစ်ပွဲ၏ ကြောက်မက်ဖွယ်ကောင်းသော စစ်ပွဲအတွက် အမြဲပိုကောင်းနေသည်ဟူသော အချက်ဖြစ်သည်။
ပြီးခဲ့သောနှစ်တွင် မြောက်ကိုရီးယားအပေါ် “မီးနှင့် ဒေါသ” ခြိမ်းခြောက်ခဲ့သည့် သမ္မတ Trump ၏ ခြိမ်းခြောက်မှုသည် စစ်ပွဲကာလတိုလေးအတွင်း တိုးမြင့်လာခဲ့သည်။ အိုလံပစ်ပွဲတော်အခြေအနေတွင် ကိုရီးယားနှစ်နိုင်ငံကြား ဆွေးနွေးမှုသည် မီးနှင့်ဒေါသကင်းကွာပြီး အိုလံပစ်မီးရှူးတိုင်၏ မျှော်လင့်ချက်အလင်းရောင်ဆီသို့ အပြုသဘောဆောင်သည့်အချက်ဖြစ်သည်။ ပဋိပက္ခ၏ လမ်းကြောင်းတွင်၊ ကျွန်ုပ်တို့သည် အရေးကြီးသောအချက်ကို ကြည့်ရှုနေပါသည်- ကျွန်ုပ်တို့သည် အသစ်နှင့် ပို၍ကြီးမားသော တိုးတက်မှုဆီသို့ ဦးတည်နေသလား သို့မဟုတ် လက်တွေ့ကျသော မျှော်လင့်ချက်များဖြင့် အပြုသဘောဆောင်သော လမ်းကြောင်းပေါ်သို့ လျှောက်လှမ်းနေပါသလား။
ကိုရီးယားတွေ စကားပြောရအောင်။ နိူင်ငံတစ်ခုအနေနဲ့ US က လုံလောက်တဲ့ ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုကို လုပ်နိုင်ခဲ့သလို၊ အမေရိကန်တွေ အနေနဲ့လည်း ကျွန်တော်တို့ နိုင်ငံဟာ အိုလံပစ်ပြိုင်ပွဲကို အခုရော ကျော်လွန်ပြီး ပံ့ပိုးပေးနိုင်မှာ သေချာပါတယ်။ ဤဂါထာသည် ကျွန်ုပ်တို့၏ ရွေးကောက်ခံအရာရှိများကြားတွင် မြည်နေသင့်သည်- အမေရိကန်များသည် စစ်ကိုကျော်ကာ သံတမန်ရေးရာကို ထောက်ခံသည်။ အဲဒီအခါမှာ ကိုရီးယားမှာရှိတဲ့ ငါ့သူငယ်ချင်းတွေကို သူတို့ရဲ့ ဆယ်ကျော်သက်ကောင်လေးတွေက အိုလံပစ် ဆောင်းရာသီ အားကစားပြိုင်ပွဲကို လာလည်ပြီး နျူကလီးယားစစ်ပွဲအတွက် စိတ်မပူဘဲ ကျောင်းပြန်တက်နိုင်စေဖို့အတွက် ကြိုးပမ်းခဲ့တာလို့ ပြောနိုင်ပါတယ်။
~~~~~~~~~
ပက်ထရစ်။ ကစုစည်းတင်ဆက်တီ Hiller, Ph.D ဘွဲ့ကို, PeaceVoiceပဋိပက္ခအသွင်ပြောင်းရေးဆိုင်ရာ ပညာရှင်၊ ပါမောက္ခ၊ နိုင်ငံတကာ ငြိမ်းချမ်းရေး သုတေသနအဖွဲ့ (2012-2016) ၏ အုပ်ချုပ်မှုကောင်စီတွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သူ ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် လုံခြုံရေး ရန်ပုံငွေအဖွဲ့၏ အဖွဲ့ဝင်၊ ညွှန်ကြားရေးမှူး၊ စစ်ပွဲကာကွယ်တားဆီးရေး Initiative အဆိုပါ Jubitz မိသားစုဖောင်ဒေးရှင်း။
