ကေသီကယ်လီအားဖြင့်
သတင်းဌာနများက ဖော်ပြသည်။ စနေနေ့ အာဖဂန်စစ်ပွဲကို အနည်းဆုံး နောက်ထပ်တစ်နှစ်ကြာ ဆက်လက်တည်မြဲအောင် လုပ်ပိုင်ခွင့်ပေးဖို့ သမ္မတ အိုဘားမားက အခုအချိန်အထိ လျှို့ဝှက်ထားခဲ့တဲ့ အမိန့်ကို လွန်ခဲ့တဲ့ ရက်သတ္တပတ်တွေက လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ပါတယ်။ အဆိုပါအမိန့်သည် အမေရိကန်၏ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများကို ခွင့်ပြုထားသည်။ အာဖဂန်နစ္စတန်စစ်တပ်ရဲ့ စစ်ဆင်ရေးတွေကို ထောက်ခံတယ်။ နိုင်ငံအတွင်း” နှင့် အမေရိကန်မြေပြင်တပ်များသည် ပုံမှန်စစ်ဆင်ရေးများ ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ရန်ဟုဆိုလိုသည်မှာ “ရံဖန်ရံခါတွင်၊ အာဖဂန်တပ်များနှင့်အတူ လိုက်ပါခဲ့သည်။“တာလီဘန်တွေအပေါ် စစ်ဆင်ရေးတွေ လုပ်တယ်။
New York Times ၏ ပေါက်ကြားမှုတွင် အစိုးရအဖွဲ့သည် ပင်တဂွန် အကြံပေးများနှင့် အိုဘားမား၏ အစိုးရအဖွဲ့အတွင်းရှိ အခြားသူများကြား “အပြင်းအထန် စကားစစ်ထိုးပွဲ” ပြုလုပ်ခဲ့ကြောင်း အတည်ပြုခဲ့သည်။ ရေနံမဟာဗျူဟာကို အခြေအတင် ဆွေးနွေးခဲ့ပြီး တရုတ်နိုင်ငံ၏ နောက်ထပ် ဝန်းရံမှုမဟုတ်သော်လည်း အစီရင်ခံတင်ပြချက်တွင် အထင်ရှားဆုံးမှာ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုနှင့် မြေပြင်တပ်များ၏ စစ်ဆင်ရေးများကြောင့် ထိခိုက်ခံစားရသော အာဖဂန်အရပ်သားများအတွက် အစိုးရအဖွဲ့ဝင်များ၏ စိုးရိမ်ပူပန်မှုကို ဖော်ပြခြင်းသာဖြစ်သည်။ ဆင်းရဲမွဲတေမှုနှင့် လူမှုရေးပြိုကွဲမှုများ၏ အိပ်မက်ဆိုးများကြောင့် ဒုက္ခရောက်ခဲ့ရသည်။
ဤသည်မှာ ဩဂုတ်လ 2014 မှ ကူးယူဖော်ပြသော အဖြစ်အပျက် သုံးခုသာဖြစ်သည်။ နိုင်ငံတကာလွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့်အဖွဲ့ အာဖဂန်နစ္စတန်တွင် အမေရိကန်၏ တိုက်ခိုက်ရေးအခန်းကဏ္ဍကို ထပ်မံမချဲ့ထွင်မီ သမ္မတအိုဘားမားနှင့် ၎င်း၏အကြံပေးအရာရှိများ ထည့်သွင်းစဉ်းစားသင့်သည့် (အများပြည်သူအငြင်းပွားမှု) အစီရင်ခံစာ၊
1) စက်တင်ဘာ၊ 2012 ခုနှစ်တွင် တောင်တန်းထူထပ်သော Laghman ပြည်နယ်ရှိ ဆင်းရဲနွမ်းပါးသောကျေးရွာမှ အမျိုးသမီးတစ်စုသည် ထင်းခွေသွားနေစဉ် အမေရိကန်လေယာဉ်တစ်စင်းပေါ်မှ ဗုံးနှစ်လုံးထက်မနည်း ကြဲချခဲ့ရာ ခုနစ်ဦးသေဆုံးကာ ခုနစ်ဦးဒဏ်ရာရခဲ့ပြီး လေးဦးမှာ ပြင်းထန်စွာ ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။ ရွာသားတစ်ဦးဖြစ်တဲ့ Mullah Bashir က Amnesty က “… ငါ့သမီးကို စပြီးရှာတယ်။ နောက်ဆုံးတော့ သူမကို ရှာတွေ့ခဲ့တယ်။ သူ့မျက်နှာက သွေးတွေနဲ့ ဖုံးပြီး ခန္ဓာကိုယ် ကွဲအက်သွားတယ်”
2) အမေရိကန် အထူးစစ်ဆင်ရေးတပ်ဖွဲ့တစ်ခုသည် ၂၀၁၂ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလမှ ၂၀၁၃ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလအတွင်း တရားလက်လွတ်သတ်ဖြတ်ခြင်း၊ ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်ခြင်းနှင့် အတင်းအဓမ္မ ပျောက်ဆုံးခြင်းများအတွက် တာဝန်ရှိသည်။ နှိပ်စက်ခံရသူများထဲတွင် အသက် ၅၁ နှစ်ရှိပြီဖြစ်သော Qandi Agha ၊ “ယဉ်ကျေးမှုဝန်ကြီးဌာန၏ ဝန်ထမ်းငယ်တစ်ဦး၊ ” ဟု သူခံစားခဲ့ရသည့် ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်နည်းများကို အသေးစိတ်ဖော်ပြခဲ့သူဖြစ်သည်။ “အမျိုးမျိုးသော ညှင်းပန်းနှိပ်စက်မှု ၁၄ မျိုး” ကို အသုံးပြု၍ ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်ခံရမည်ဟု အကြောင်းကြားခဲ့သည်။ ၎င်းတို့တွင်- ကေဘယ်ကြိုးများဖြင့် ရိုက်ခြင်း၊ လျှပ်စစ်ရှော့ခ်တိုက်ခြင်း၊ ကြာရှည်စွာ နာကျင်စေသော ဖိစီးမှုအနေအထားများ၊ ဦးခေါင်းကို ရေစည်ထဲသို့ ထပ်ခါတလဲလဲ ဖောက်ခြင်း၊ ရေအေးအပြည့်ရှိသော အပေါက်ထဲတွင် တစ်ညလုံးမြှုပ်နှံခြင်း တို့ ပါဝင်ပါသည်။ အမေရိကန် အထူးတပ်ဖွဲ့ နှင့် အာဖဂန် နှစ်ဖက်လုံး သည် ညှဉ်းပန်း နှိပ်စက်မှု တွင် ပါဝင် ခဲ့ပြီး ထိုသို့ လုပ်ဆောင် နေစဉ် ဘင်းမ်စတက် များကို မကြာခဏ သောက်သုံး ခဲ့ကြောင်း ၎င်းက ဆိုသည်။
3) မတ်လ 26 ရက် 2013 ခုနှစ်တွင် Sajawand ရွာအား အာဖဂန်-ISAF (နိုင်ငံတကာ အထူးကူညီရေးတပ်ဖွဲ့) မှ ပူးပေါင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ကလေးငယ်များ အပါအဝင် လူ ၂၀ မှ ၃၀ ကြား သေဆုံးခဲ့သည်။ အခင်းဖြစ်ပွားပြီးနောက် ရွာသားတစ်ဦး၏ ဝမ်းကွဲတစ်ဝမ်းကွဲတစ်ဦးက အခင်းဖြစ်ပွားရာနေရာသို့ သွားရောက်ကြည့်ရှုပြီး “ခြံထဲကို ဝင်လိုက်တာနဲ့ ပထမဆုံးမြင်လိုက်ရတာက ရင်ဘတ်အကွဲကြောင်းနဲ့ အသက်သုံးနှစ်အရွယ် ကလေးလေးတစ်ယောက်ပါ။ သူ့ခန္ဓာကိုယ်ထဲမှာ မင်းမြင်နိုင်တယ်။ အိမ်သည် ရွှံ့နှင့် ဝါးလုံးပုံသဏ္ဍာန် ဖြစ်သွားပြီး ဘာမှ မကျန်တော့ပေ။ အလောင်းတွေကို ထုတ်ယူတဲ့အခါမှာတော့ တာလီဘန်တွေ အသေအပျောက်တွေ မတွေ့ခဲ့ရဘဲ ဘာကြောင့် ပစ်သတ်တာလဲဆိုတာ မသိရပါဘူး။”
NYT မှ ပေါက်ကြားလာသော စကားစစ်ထိုးပွဲ၏ သတင်းဖော်ပြချက်တွင် အိုဘားမားသည် ယခုနှစ်အစောပိုင်းတွင် ပြုလုပ်ခဲ့သည့် ကတိကဝတ်များနှင့် ယခု ပျက်ပြယ်သွားကာ တပ်ဖွဲ့များ ဆုတ်ခွာသွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြထားသည်။ ဆောင်းပါးသည် အခြားအကြောင်းများကို မဖော်ပြထားပါ။ အမေရိကန်လူထုက အတိုက်အခံ စစ်ပွဲဆက်လက်ဖြစ်ပွားရန်။
အာဖဂန်နစ္စတန်ကို စစ်အင်အားဖြင့် ပြန်လည်ဖွဲ့စည်းရန် ကြိုးပမ်းမှုများသည် စစ်အာဏာရှင်ဝါဒကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့ပြီး ယခင်ကထက် ပိုမိုကျယ်ပြန့်ပြီး အလွန်အမင်း ဆင်းရဲမွဲတေမှုနှင့် အသေအပျောက် သောင်းနှင့်ချီသော သောင်းနှင့်ချီသော ချစ်မြတ်နိုးရသူများကြားတွင် ထောင်နှင့်ချီ၍ ဆုံးရှုံးခဲ့ရသည်။ နယ်မြေဆေးရုံများသည် IED ဒဏ်ရာအနည်းငယ်သာရရှိပြီး မဟာမိတ်လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များ၊ တာလီဘန်၊ အစိုးရ သို့မဟုတ် အခြားသော မဟာမိတ်လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များကြား ပြိုင်ဖက်လက်နက်ကိုင်ပြည်သူ့စစ်များကြား တိုက်ပွဲများမှ ကျည်ဆန်ဒဏ်ရာများ ထပ်မံတွေ့ရှိရကြောင်း အစီရင်ခံတင်ပြကြသည်။ အာဖဂန်လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့များထံ အမေရိကန်က လက်နက် ၄၀ ရာခိုင်နှုန်း ထောက်ပံ့ပေးထားသည်။ အခု စာရင်းမဝင်ဘက်ပေါင်းစုံက အသုံးချတဲ့ လက်နက် တော်တော်များများကို အမေရိကန်က ထောက်ပံ့ပေးထားတာ ဖြစ်နိုင်တယ်။
တစ်ချိန်တည်းမှာပင် အမေရိကန်၏ ဒီမိုကရေစီအပေါ် ဂယက်ရိုက်ခတ်မှုသည် စိတ်ချစရာမရှိပေ။ ဒီဆုံးဖြတ်ချက်ဟာ လွန်ခဲ့တဲ့ ရက်သတ္တပတ်တွေက တကယ်ပဲ လုပ်ခဲ့တာလား ၊ ဒါပေမယ့် အခုမှပဲ ကွန်ဂရက် ရွေးကောက်ပွဲတွေ ဘေးကင်းစွာ ပြီးဆုံးသွားကြောင်း ကြေညာခဲ့တာလား။ ဖြစ်ခဲ့သည်။ သောကြာနေ့ လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးနှင့် အီရန် ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုဆိုင်ရာ တရားဝင်ကြေငြာချက်များကြားတွင် နစ်မြုပ်နေသည့် အစိုးရအဖွဲ့ ပေါက်ကြားမှု ၊ ဤမျှလောက်များစွာသော ဘဝများကို ထိခိုက်စေသော ဆုံးဖြတ်ချက်တစ်ခု၏ သမ္မတ၏ ဖြေရှင်းချက်မှာ အမှန်ပင်။ နည်းနည်းလေးပဲ ပေးရတဲ့ အမေရိကန် နိုင်ငံသားတွေရဲ့ ဆန္ဒကို စိုးရိမ်တာကြောင့် အာဖဂန်နစ္စတန်မှာ နေထိုင်ဖို့၊ မိသားစုတွေ ပြုစုပျိုးထောင်ပြီး ရှင်သန်ဖို့ ကြိုးစားနေတဲ့ သာမန်ပြည်သူတွေ အတွက် ဒီစစ်တပ်ရဲ့ ဆိုးရွားတဲ့ စရိတ်စကတွေကို အများကြီး တွေးပြီး တွေးခဲ့တာ သံသယဖြစ်စရာပါပဲ။
သို့သော် “အပြင်းအထန် ငြင်းခုံခြင်း” သည် အမေရိကန် အမျိုးသား အကျိုးစီးပွားအတွက် အကောင်းဆုံး အရာကိုသာ အာရုံစိုက်နေသူများအတွက်၊ ဤသည်မှာ အကြံပြုချက် အချို့ဖြစ်သည်။
၁) အမေရိကန်သည် ၎င်း၏ လက်ရှိ ရန်စဥ်းစားနေသော စစ်ရေးမဟာမိတ်များနှင့် ရုရှားနှင့် တရုတ်နိုင်ငံတို့ကို ဒုံးကျည်များဖြင့် ဝန်းရံထားမှုကို အဆုံးသတ်သင့်သည်။ ခေတ်ပြိုင်ကမ္ဘာတွင် စီးပွားရေးနှင့် နိုင်ငံရေးပါဝါ၏ ဗဟုဝါဒကို လက်ခံသင့်သည်။ လက်ရှိ အမေရိကန် မူဝါဒများသည် ရုရှားနှင့် စစ်အေးတိုက်ပွဲသို့ ပြန်လာရန် နှိုးဆော်နေပြီး တရုတ်နှင့် တစ်ဖွဲ့တည်း စတင်နိုင်ဖွယ်ရှိသည်။ ဤသည်မှာ ပါဝင်သည့်နိုင်ငံအားလုံးအတွက် ရှုံး/ရှုံး အဆိုပြုချက်ဖြစ်သည်။
2) ကုလသမဂ္ဂ၏ မူဘောင်အတွင်း ရုရှား၊ တရုတ်နှင့် အခြားသော သြဇာကြီးနိုင်ငံများနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုအပေါ် အာရုံစိုက်သည့် ပေါ်လစီကို ပြန်လည်ပြင်ဆင်ခြင်းဖြင့် အမေရိကန်သည် နိုင်ငံတကာ ဖျန်ဖြေရေးကို တွန်းအားပေးနိုင်သည်။
၃) အမေရိကန်သည် အခြားနိုင်ငံများတွင် အထောက်အကူဖြစ်နိုင်သည့် နေရာတိုင်းတွင် ဆေးဝါးနှင့် စီးပွားရေးဆိုင်ရာ အကူအညီများနှင့် နည်းပညာဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်မှုများကို ရက်ရက်ရောရော ပေးဆောင်သင့်ပြီး ထို့ကြောင့် နိုင်ငံတကာ ချစ်ကြည်ရေးနှင့် အပြုသဘောဆောင်သော လွှမ်းမိုးမှုရှိသော ရေလှောင်ကန်ကို တည်ဆောက်သင့်သည်။
ဒါဘယ်သူမှ လျှို့ဝှက်ထားရမယ့် အရာပါ။
