Lawrence S. Wittner, PeaceVoice မှ
လက်ရှိတွင် နျူကလီးယားလက်နက် ဖျက်သိမ်းရေးမှာ ရပ်တန့်ရန် အလားအလာ ရှိနေပုံရသည်။ စုစုပေါင်း ကိုးမျိုးခန့်ရှိသည်။ 15,500 နျူကလီးယားထိပ်ဖူး ရုရှားက ပိုင်ဆိုင်သည့် လက်နက် ၇၃၀၀ နှင့် အမေရိကန်က ပိုင်ဆိုင်သည့် ၇,၁၀၀ အပါအဝင် ၎င်းတို့၏ လက်နက်များ တွင် ဖြစ်သည်။ ရုရှား-အမေရိကန် သဘောတူစာချုပ်သည် ရုရှား၏စိတ်မဝင်စားမှုနှင့် ရီပတ်ဘလီကန်တို့၏ ခုခံမှုကြောင့် ရရှိရန်ခက်ခဲသည်။
နျူကလီးယားလက်နက် ဖျက်သိမ်းရေးသည် အရေးကြီးနေသေးသော်လည်း၊ နျူကလီးယားလက်နက်များ တည်ရှိနေသမျှ ကာလပတ်လုံး ၎င်းတို့ကို အသုံးပြုရဖွယ်ရှိသည်။ စစ်ပွဲများသည် နှစ်ထောင်ပေါင်းများစွာကြာအောင် ဆင်နွှဲခဲ့ပြီး အစွမ်းထက်ဆုံး လက်နက်များကို မကြာခဏ ထည့်သွင်းလေ့ရှိသည်။ နျူလက်နက်များကို ၁၉၄၅ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန်အစိုးရမှ တုံ့ဆိုင်းမှုအနည်းငယ်ဖြင့် အသုံးပြုခဲ့ပြီး ထိုအချိန်မှစ၍ ၎င်းတို့ကို စစ်ပွဲတွင် အသုံးမပြုခဲ့သော်လည်း၊ ရန်လိုသောအစိုးရများ၏ ဖိအားပေးခြင်းမခံရဘဲ နောက်ထပ်မည်မျှကြာကြာ ဆက်လက်အသုံးပြုနိုင်ရန် မျှော်လင့်နိုင်မည်နည်း။
ထို့အပြင် အစိုးရများက ၎င်းတို့ကို စစ်အတွက် အသုံးမပြုသော်လည်း အကြမ်းဖက်သမားများက သို့မဟုတ် မတော်တဆ ရိုးရှင်းစွာ ပေါက်ကွဲခြင်း၏ အန္တရာယ်လည်း ရှိနေသေးသည်။ ထက်ပိုပြီး မတော်တဆမှု တစ်ထောင် အမေရိကန်၏ နျူကလီးယားလက်နက်များ ပါဝင်သော 1950 နှင့် 1968 ကြားတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သည် ။ အများစုသည် အသေးအဖွဲများဖြစ်သော်လည်း အခြားသူများမှာ ဆိုးရွားသွားနိုင်သည်။ မတော်တဆ ပစ်လွှတ်လိုက်တဲ့ နူကလီးယား ဗုံးတွေ၊ ဒုံးကျည်တွေ၊ ထိပ်ဖူးတွေ မတွေ့ဖူးသေးတဲ့ ထိပ်ဖူးတွေ ပေါက်ကွဲသွားပေမယ့် အနာဂတ်မှာ ငါတို့လောက် ကံကောင်းနိုင်မှာ မဟုတ်ဘူး။
ထို့အပြင် နျူကလီး ယားလက်နက် အစီအစဉ်များသည် ကုန်ကျစရိတ် အလွန်ကြီးမားသည်။ လောလောဆယ်တော့ အမေရိကန် အစိုးရက သုံးစွဲဖို့ စီစဉ်နေပါတယ်။ $ 1 ထရီလီယံ လာမယ့် နှစ် 30 အတွင်း အမေရိကန် နျူကလီးယား လက်နက် အဆောက်အအုံ တစ်ခုလုံးကို ပြန်လည် မွမ်းမံ ပြင်ဆင်ဖို့ ၊ ဒါက တကယ်တတ်နိုင်သလား။ စစ်အသုံးစရိတ်က ဝါးနေပြီဆိုတော့ 54 ရာခိုင်နှုန်းကို ဖက်ဒရယ်အစိုးရ၏ လိုသလိုအသုံးစရိတ်၏ နောက်ထပ်ဒေါ်လာ ၁ ထရီလီယံသည် “ခေတ်မီခြင်း” အတွက် ပြည်သူ့ပညာရေး၊ ပြည်သူ့ကျန်းမာရေးနှင့် အခြားပြည်တွင်းအစီအစဉ်များအတွက် ရန်ပုံငွေအဖြစ် ယခုလက်ကျန်ရှိနေပုံရသည်။
ထို့အပြင် နိုင်ငံအများအပြားသို့ နျူကလီးယားလက်နက်များ ပြန့်ပွားမှုသည် အမြဲတစေ အန္တရာယ်ရှိနေပါသည်။ 1968 ခုနှစ် နျူကလီးယား မပြန့်ပွားရေး စာချုပ် (NPT) သည် ယခင် နျူကလီးယား လက်နက်များ တီထွင်မှုကို စွန့်လွှတ်ခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် ၎င်းတို့၏ နျူလက်နက်များကို ဖျက်သိမ်းကာ နျူကလီးယား မရှိသော နိုင်ငံများနှင့် နျူကလီးယား လက်နက်ကိုင် နိုင်ငံများကြား ကျစ်ကျစ်လျစ်လျစ် ဖြစ်ခဲ့သည်။ သို့သော် နျူကလီးယားလက်နက်ပိုင်ဆိုင်သည့် အင်အားကြီးနိုင်ငံများ၏ နျူကလီးယားလက်နက်များ ထိန်းသိမ်းထားမှုသည် စာချုပ်ကိုလိုက်နာရန် အခြားနိုင်ငံများ၏ဆန္ဒကို ပျက်ပြားစေသည်။
အပြန်အလှန်အားဖြင့်၊ နောက်ထပ်နျူကလီးယားလက်နက်ဖျက်သိမ်းရေးသည် အမေရိကန်အတွက် အမှန်တကယ်အကျိုးဖြစ်ထွန်းစေမည်ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာတဝှမ်းတွင် ဖြန့်ကျက်ချထားသော အမေရိကန်နျူကလီးယားလက်နက် ၂၀၀၀ ကို သိသာထင်ရှားစွာ လျှော့ချခြင်းသည် နျူကလီးယားအန္တရာယ်များကို လျှော့ချနိုင်ပြီး ပြည်တွင်းအစီအစဉ်များကို ရန်ပုံငွေ သို့မဟုတ် ပျော်ရွှင်စွာအခွန်ထမ်းသူများထံ ပြန်လည်ပေးအပ်နိုင်သည့် ငွေကြေးအမြောက်အမြားကို အမေရိကန်အစိုးရကို ကယ်တင်နိုင်မည်ဖြစ်သည်။ ထို့အပြင် NPT လက်အောက်ရှိ စျေးလျှော့ပေးမှုကို လေးစားကြောင်းပြသခြင်းဖြင့် နျူကလီးယားလက်နက်မဟုတ်သောနိုင်ငံများသည် နျူလက်နက်အစီအစဉ်များကို စတင်ရန် သဘောထားနည်းပါးလာမည်ဖြစ်သည်။
အမေရိကန်၏ တစ်ဖက်သတ် နျူကလီးယား လျှော့ချခြင်းသည်လည်း အမေရိကန် ဦးဆောင်မှုကို လိုက်နာရန် ဖိအားများ ဖြစ်ပေါ်စေမည်ဖြစ်သည်။ အကယ်၍ အမေရိကန်အစိုးရသည် ၎င်း၏နျူကလီးယားလက်နက်တိုက်အား ဖြတ်တောက်ခြင်းမပြုရန်၊ ကရင်မလင်အား အလားတူလုပ်ဆောင်ရန် စိန်ခေါ်နေပါက၊ ယင်းက ကမ္ဘာ့လူထု၏အမြင်၊ အခြားနိုင်ငံများ၏ အစိုးရများနှင့် ၎င်း၏လူထုရှေ့မှောက်တွင် ရုရှားအစိုးရကို အရှက်ရစေမည်ဖြစ်သည်။ နောက်ဆုံးတွင်၊ နျူကလီးယား လျှော့ချရေးတွင် ပါဝင်ခြင်းဖြင့် အမြတ်များစွာရပြီး ဆုံးရှုံးမှုအနည်းငယ်ဖြင့်၊ ကရင်မလင်သည် ၎င်းတို့ကိုလည်း စတင်ဖန်တီးနိုင်မည်ဖြစ်သည်။
နျူကလီးယားလျှော့ချရေးကို ဆန့်ကျင်သူများက ၎င်းတို့သည် “အဟန့်အတား” ဖြစ်သောကြောင့် နျူကလီးယားလက်နက်များကို ထိန်းသိမ်းထားရမည်ဟု ငြင်းခုံကြသည်။ ဒါပေမယ့် နျူကလီးယားတားဆီးရေးက တကယ်အလုပ်လုပ်သလား။ ရော်နယ်အောင်နိုင်ရေဂင်အမေရိကန်၏ စစ်ဘက်စိတ်ထား အရှိဆုံး သမ္မတများထဲမှ တစ်ဦးဖြစ်သည့် အမေရိကန် နျူကလီးယားလက်နက်များသည် ဆိုဗီယက်၏ ရန်လိုမှုကို ဟန့်တားခဲ့ကြောင်း လေဝင်လေထွက်ရှိသော အခိုင်အမာ ပြောဆိုမှုများကို အကြိမ်ကြိမ် ငြင်းဆိုခဲ့သည်- "အခြားအရာများ ရှိကောင်းရှိနိုင်သည်" ဟု ပြန်လည်တုံ့ပြန်ခဲ့သည်။ ထို့အပြင်၊ နျူကလီးယားမဟုတ်သောအင်အားကြီးများသည် 1945 ခုနှစ်ကတည်းက (အမေရိကန်နှင့် ဆိုဗီယက်ယူနီယံအပါအဝင်) နျူကလီးယားအင်အားကြီးများနှင့် စစ်ပွဲများစွာကို ဆင်နွှဲခဲ့ကြပါသည်။ အဘယ်ကြောင့် ဟန့်တားမခဲ့ကြသနည်း။
ဟုတ်ပါတယ်၊ များစွာသော အဟန့်အတားတွေးခေါ်မှုကနေ ဘေးကင်းရေးကို အာရုံစိုက်ပါတယ်။ နြူကလီးယား နျူကလီးယားလက်နက်များ ပေးဆောင်သည်ဟု စွပ်စွဲကာ တိုက်ခိုက်သည်။ သို့သော် တကယ်တမ်းတွင် အမေရိကန် အစိုးရ အရာရှိများသည် ၎င်းတို့၏ ကြီးမားသော နျူကလီးယား လက်နက်များ ရှိနေသော်လည်း လုံခြုံမှု ရှိသည်ဟု မထင်ပါ။ ဒုံးကျည်ကာကွယ်ရေးစနစ်တွင် ၎င်းတို့၏ ကြီးမားသော ငွေကြေးရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုကို ကျွန်ုပ်တို့ မည်သို့ရှင်းပြနိုင်မည်နည်း။ ထို့ပြင် အီရန်အစိုးရသည် နျူလက်နက်ရရှိရေးနှင့်ပတ်သက်၍ အဘယ်ကြောင့် စိုးရိမ်နေကြသနည်း။ နောက်ဆုံးတွင်၊ အမေရိကန်အစိုးရ၏ ထောင်ပေါင်းများစွာသော နျူလက်နက်များ ပိုင်ဆိုင်ထားမှုသည် အီရန် သို့မဟုတ် အခြားနိုင်ငံမှနျူကလီးယားလက်နက်များ ၀ယ်ယူခြင်းအတွက် စိုးရိမ်စရာမလိုအပ်ကြောင်း ၎င်းတို့အား စည်းရုံးသိမ်းသွင်းသင့်သည်။
ထို့ပြင် နျူကလီးယားကို ဟန့်တားလျှင်ပင် မ အလုပ်၊ ထိရောက်မှုသေချာစေရန် ဝါရှင်တန်သည် အဘယ်ကြောင့် တပ်ဆင်ထားသော နျူကလီးယားလက်နက် ၂၀၀၀ ကို လိုအပ်သနည်း။ တစ် 2002 လေ့လာချက် ရုရှားပစ်မှတ်များကို တိုက်ခိုက်ရန်အတွက် အမေရိကန်၏ နျူလက်နက် ၃၀၀ ကိုသာ အသုံးပြုပါက ရုရှားလူမျိုး သန်း ၉၀ (လူဦးရေ ၁၄၄ သန်းအနက်) သည် ပထမနာရီဝက်အတွင်း သေဆုံးလိမ့်မည်ဟု ကောက်ချက်ချခဲ့သည်။ ထို့အပြင် နောက်လများတွင် တိုက်ခိုက်မှုမှ ဖြစ်ပေါ်လာသော ကြီးမားသော ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုသည် ဒဏ်ရာများ၊ ရောဂါများ၊ ထိတွေ့မှုနှင့် ငတ်မွတ်မှုတို့ကြောင့် အသက်ရှင်ကျန်ရစ်သူအများစု သေဆုံးစေမည်ဖြစ်သည်။ ရုရှား သို့မဟုတ် အခြားအစိုးရများသည် ဤလက်ခံနိုင်ဖွယ်ရလဒ်ကို ရှာတွေ့မည်မဟုတ်သည်မှာ သေချာပါသည်။
ဤပိုလျှံသောစွမ်းရည်သည် အဘယ့်ကြောင့်ဆိုသည်ကို ရှင်းပြနိုင်သည်။ အမေရိကန် ပူးတွဲ စစ်ဦးစီးချုပ်များ အမေရိကန် အမျိုးသားလုံခြုံရေးကို ကာကွယ်ရန် နျူကလီးယားလက်နက် ၁၀၀၀ လောက် တပ်ဆင်ထားသည်ဟု ယူဆပါသည်။ အခြားနျူကလီးယားအင်အားကြီးခုနစ်နိုင်ငံ (ဗြိတိန်၊ ပြင်သစ်၊ တရုတ်၊ အစ္စရေး၊ အိန္ဒိယ၊ ပါကစ္စတန်၊ နှင့် မြောက်ကိုရီးယား) တို့ထက် ပိုမိုထိန်းသိမ်းရန် အဘယ်ကြောင့် အနှောက်အယှက်ဖြစ်စေကြောင်းလည်း ရှင်းပြနိုင်သည်။ 300 နျူကလီးယားလက်နက်များ.
နျူကလီးယားအန္တရာယ်များကို လျှော့ချရန် တစ်ဖက်သတ်လုပ်ဆောင်မှုသည် ကြောက်စရာကောင်းသည်ဟု ထင်ရသော်လည်း ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးမရှိဘဲ အကြိမ်များစွာ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ဆိုဗီယက်အစိုးရသည် ၁၉၅၈ ခုနှစ်တွင် နျူလက်နက်စမ်းသပ်မှုကို တစ်ဖက်သတ်ရပ်ဆိုင်းခဲ့ပြီး ၁၉၈၅ ခုနှစ်တွင် တစ်ဖန် ရပ်တန့်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၉ ခုနှစ်မှစတင်ကာ အရှေ့ဥရောပမှ ၎င်း၏ နည်းဗျူဟာမြောက် နျူကလီးယားဒုံးကျည်များကို စတင်ဖယ်ရှားခဲ့သည်။ အလားတူပင် အမေရိကန် အစိုးရသည် အမေရိကန် သမ္မတ ဂျော့ခ်ျဒဗလျူဘွတ်ရှ် ၏ အုပ်ချုပ်မှု အတွင်း၊ တစ်ဖက်သတ်ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ဥရောပနှင့် အာရှတို့မှ အမေရိကန်၏ တာတိုပစ်၊ မြေပြင်ပစ်နျူကလီးယားလက်နက်များအားလုံးကို ဖယ်ရှားရန်နှင့် ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းရှိ အမေရိကန်ရေတပ်သင်္ဘောများမှ တာတိုပစ်နျူကလီးယားလက်နက်များအားလုံးကို ဖယ်ရှားရန်၊ အလုံးစုံနျူကလီးယားထိပ်ဖူးထောင်ပေါင်းများစွာကို ဖြတ်တောက်ပစ်ရန်။
ထင်ရှားသည်မှာ၊ နျူကလီးယားလက်နက်အားလုံးကို တားမြစ် ဖျက်ဆီးသည့် နိုင်ငံတကာသဘောတူစာချုပ်ကို ညှိနှိုင်းခြင်းသည် နျူကလီးယားအန္တရာယ်များကို ဖျက်သိမ်းရန် အကောင်းဆုံးနည်းလမ်းဖြစ်သည်။ ဒါပေမယ့် အဲဒီလမ်းတစ်လျှောက်မှာ တခြားအသုံးဝင်တဲ့ လုပ်ဆောင်ချက်တွေကို တားဆီးဖို့ မလိုအပ်ပါဘူး။
