Erin Niemela နှင့် Tom H. Hastings တို့မှ
အစ္စလာမ္မစ်နိုင်ငံတော် (ISIL) နှင့် ပတ်သက်သော ဗုဒ္ဓဟူးနေ့ညတွင် သမ္မတ အိုဘားမား၏ မိန့်ခွန်းတွင် စစ်ပွဲကို ငြီးငွေ့သော နိုင်ငံဖြစ်သည့် အီရတ်တွင် ပိုမို အကြမ်းဖက် ဝင်ရောက်စွက်ဖက်ရန် ပြန်လည် မိတ်ဆက်ပေးခဲ့သည်။ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ၊ စစ်ဘက်အကြံပေးများနှင့် မွတ်ဆလင်ပြည်နယ်-အမေရိကန် စစ်ဘက်ညွန့်ပေါင်းအဖွဲ့တို့က အထိရောက်ဆုံး အကြမ်းဖက်မှု တန်ပြန်ရေးနည်းပရိယာယ်ဖြစ်သည်ဟု အိုဘားမားအစိုးရက အခိုင်အမာဆိုသော်လည်း ယင်းမှာ အဓိကအကြောင်းရင်းနှစ်ခုကြောင့် လွဲမှားနေခြင်းဖြစ်သည်။
တစ်ခုမှာ၊ အီရတ်တွင် အမေရိကန်၏ စစ်ရေးဆောင်ရွက်မှု သမိုင်းသည် အလွန်မြင့်မားသော ကုန်ကျစရိတ်များနှင့် ညံ့ဖျင်းသော ရလဒ်များပါရှိသော ထပ်ခါတလဲလဲ မအောင်မြင်သော ဗျူဟာဖြစ်သည်။
နှစ်ခု၊ အကြမ်းဖက်ဝါဒနှင့် ပဋိပက္ခအသွင်ပြောင်းခြင်းနှစ်မျိုးလုံးတွင် ပညာသင်ဆုက ဤဗျူဟာများရောနှောခြင်းသည် ကိန်းဂဏန်းအရှုံးသမားဖြစ်ကြောင်း ညွှန်ပြသည်။
ISIL က လူတွေဟာ သမ္မတ အိုဘားမား ပြောတဲ့ အတိုင်း “ကင်ဆာ” မဟုတ်ဘူး။ ကြီးမားပြီး ဘက်စုံကျယ်ပြန့်သော ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ပြည်သူ့ကျန်းမာရေးပြဿနာမှာ အကြမ်းဖက်မှုဖြစ်ပြီး၊ ကင်ဆာ၊ မက်သာစွဲလမ်းမှု၊ Black Death နှင့် Ebola ကဲ့သို့သော ရောဂါများစွာနှင့် လက္ခဏာများ မျှဝေပေးသည့် အကြမ်းဖက်မှုဖြစ်သည်။ အကြမ်းဖက်မှုသည် ရောဂါဖြစ်ပြီး ကုသခြင်းမဟုတ်ပါ။
ဤအသုံးအနှုန်းသည် ISIL နှင့် US တို့၏ အကြမ်းဖက်မှုနှင့် သက်ဆိုင်ပါသည်။ နှစ်ဖက်စလုံးက မတရားမှုကို ချေမှုန်းဖို့ အကြမ်းဖက်မှုကို အသုံးချနေတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ISIL နှင့် US တို့သည် ထိုအကြမ်းဖက်မှုကို အကြောင်းပြရန်အတွက် လူအစုအဝေးတစ်ခုလုံးကို လူသားဆန်စွာ နှိမ့်ချစေသည်။ မူးယစ်ဆေးစွဲသူများကဲ့သို့ပင်၊ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့နှစ်ဖွဲ့စလုံးသည် လူတိုင်း၏အကျိုးစီးပွားအတွက်ဖြစ်သည်ဟု ဆိုကာ အခြားသူများကို ခွဲခြားဆက်ဆံကာ ခွဲခြားဆက်ဆံကာ အန္တရာယ်ပြုကြသည်။
မူးယစ်ဆေးစွဲသူရဲ့ မိသားစုအိမ်ကို ရဲတွေက ဝင်ရောက်စီးနင်းပြီး သူ့အစ်ကိုကို မတော်တဆ သေနတ်နဲ့ ပစ်သတ်ပြီး ခေါင်းကို ပစ်သတ်လိုက်တာနဲ့ မူးယစ်ဆေးစွဲရောဂါက မပျောက်ပျက်သွားပါဘူး။ စွဲလမ်းမှု—ဤကိစ္စတွင်၊ ဘက်ပေါင်းစုံမှ စစ်ဝါဒီများ၏ အကြမ်းဖက်မှု- အကြမ်းဖက်မှု တန်ပြန်ရေးနှင့် ပဋိပက္ခအသွင်ပြောင်းရေးဆိုင်ရာ ပညာရှင်များက နှစ်ပေါင်းများစွာ တွေ့ရှိပြီး အကြံပြုထားသည်— အထောက်အထားများ တိုးပွားလာနေသော်လည်း အမေရိကန် အစိုးရအဆက်ဆက်က ဆက်လက်လျစ်လျူရှုထားသည့် လုံးဝကွဲပြားသော ချဉ်းကပ်မှုဖြင့် အနိုင်ယူသွားပါသည်။ ဤသည်မှာ ISIL ခြိမ်းခြောက်မှုအတွက် သိပ္ပံနည်းကျ ပံ့ပိုးထားသော ကုသမှု ရှစ်ခု ဖြစ်သည်
မြတ်စွာဘုရား၊ နောက်ထပ် အကြမ်းဖက်သမားတွေကို ရပ်လိုက်ပါ။ အကြမ်းမဖက်ဖိနှိပ်ရေး နည်းပရိယာယ်အားလုံးကို စွန့်လွှတ်ပါ။ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှု၊ ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်မှု သို့မဟုတ် အစုလိုက်အပြုံလိုက် ဖမ်းဆီးခြင်းဖြစ်စေ ကြမ်းတမ်းသော ဖိနှိပ်ချုပ်ချယ်မှုကိုသာ နောက်ပြန်ဆုတ်စေမည်ဖြစ်သည်။ “ဟန့်တားမှုနည်းလမ်းများတွင် သမားရိုးကျယုံကြည်မှုရှိနေသော်လည်း၊ ဖိနှိပ်သည့်လုပ်ရပ်များသည် အကြမ်းဖက်ဝါဒကို လျော့ကျသွားစေပြီး တစ်ခါတစ်ရံတွင် အကြမ်းဖက်ဝါဒကို တိုးများလာစေသည်” ဟု Erica Chenoweth နှင့် Laura Dugan တို့၏ 2012 လေ့လာမှုတွင် အစ္စရေးအကြမ်းဖက်ဝါဒ တန်ပြန်ရေးဗျူဟာဆိုင်ရာ American Sociological Review ၌ ၎င်းတို့၏ 20 လေ့လာမှုတွင် ဖော်ပြထားသည်။ ခွဲခြားမဆက်ဆံဘဲ ဖိနှိပ်ချုပ်ချယ်သော အကြမ်းဖက်မှု တန်ပြန်ရေး ကြိုးပမ်းမှုများ - လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှု၊ ပိုင်ဆိုင်မှုများကို ဖျက်ဆီးခြင်း၊ အစုလိုက်အပြုံလိုက် ဖမ်းဆီးခြင်းစသည်ဖြင့် အကြမ်းဖက် ဆဲလ်များ လည်ပတ်နေသည့် လူဦးရေတစ်ခုလုံးကို အသုံးပြုသည့် အကြမ်းဖက်မှုများသည် အကြမ်းဖက်လုပ်ရပ်များ တိုးပွားလာခြင်းနှင့် ဆက်စပ်နေကြောင်း စာရေးသူ တွေ့ရှိခဲ့သည်။
၂၊ ဒေသတွင်းသို့ စစ်လက်နက်ပစ္စည်းများ လွှဲပြောင်းခြင်းကို ရပ်တန့်ရန်။ အချို့သော အရောင်းကိုယ်စားလှယ်များအတွက် အမြတ်အစွန်းများပြီး အခြားလူတိုင်းအတွက် အန္တရာယ်ဖြစ်စေနိုင်သော ပစ္စည်းများကို ဝယ်ယူရောင်းချခြင်းကို ရပ်လိုက်ပါ။ အခြားအရှေ့အလယ်ပိုင်းနှင့် မြောက်အာဖရိက (MENA) ပြည်နယ်တို့တွင် ဆီးရီးယား၊ လစ်ဗျားနှင့် အီရတ်တို့ထံ ပေးပို့သော အမေရိကန်စစ်လက်နက်များကို ISIL မှ အရပ်သားများအပေါ် သိမ်းပိုက်ခြင်း သို့မဟုတ် ဝယ်ယူအသုံးပြုခြင်းတို့ကို ကျွန်ုပ်တို့ သိထားပြီးဖြစ်သည်။
၃၊ အကြမ်းဖက်သမားများက “ခုခံကာကွယ်” ရန် တောင်းဆိုသော လူဦးရေအတွက် စစ်မှန်သော ကိုယ်ချင်းစာတရားကို စတင်ပါ။ 2012 Chenoweth နှင့် Dugan တို့၏ အကြမ်းဖက်မှု တန်ပြန်ရေး လေ့လာမှုတွင် ခွဲခြားမဆက်ဆံဘဲ ကျေအေးပေးသည့် အကြမ်းဖက်မှု တန်ပြန်ရေး ကြိုးပမ်းမှုများ - အကြမ်းဖက်သမားများက ၎င်းတို့၏ ထောက်ခံမှုကို ရယူသည့် အုပ်စုတစ်ခုလုံးကို အကျိုးပြုသည့် အပြုသဘောဆောင်သည့် ဆုလာဘ်များ - အထူးသဖြင့် အဆိုပါ ကြိုးပမ်းအားထုတ်မှုများကို အချိန်ကြာလာသည်နှင့်အမျှ လျှော့ချရာတွင် အထိရောက်ဆုံးဖြစ်ကြောင်း တွေ့ရှိခဲ့သည်။ -အသုံးအနှုန်း။ ဤကြိုးပမ်းမှုများ၏ ဥပမာများတွင် စေ့စပ်ညှိနှိုင်းရေး ရည်ရွယ်ချက်များကို အချက်ပြခြင်း၊ တပ်များ ရုပ်သိမ်းခြင်း၊ အလွဲသုံးစားလုပ်ခြင်းဆိုင်ရာ တောင်းဆိုချက်များကို စိတ်အားထက်သန်စွာ စုံစမ်းစစ်ဆေးခြင်းနှင့် အမှားများကို ဝန်ခံခြင်းတို့ ပါဝင်သည်။
လေးချက်၊ အကြမ်းဖက်မှု ပစ်မှတ်များ ပိုမိုဖန်တီးခြင်းကို ရပ်တန့်ပါ။ အကြမ်း ဖက်မှုဖြင့် ကာကွယ်ရန် အမေရိကန်က မည်သူမဆို ပစ်မှတ်ဖြစ်လာသည်။ ကာကွယ်ရန် တာဝန်ရှိမှုသည် အကြမ်းဖက်မှု မလိုအပ်ပါ၊ ပိုမိုကောင်းမွန်သော မူဝါဒမှာ ပဋိပက္ခပူပြင်းသော ဒေသများတွင် အောင်မြင်ပြီးသား လက်နက်မဲ့ အကြမ်းမဖက် အင်အားစုများနှင့် တိုင်ပင်ပြီး ပံ့ပိုးကူညီရန် ပိုကောင်းသည်။ ဥပမာအားဖြင့်, အီရတ်နိုင်ငံ၊ Najaf တွင် တည်ရှိသော Muslim Peacemaker အဖွဲ့များ အီရတ်ရှိ အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းများ၊ နိုင်ငံတကာနှင့် ပြည်တွင်းပြည်ပ အစိုးရမဟုတ်သော အဖွဲ့အစည်းများနှင့် ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုများ လျှော့ချရန်နှင့် အရပ်သား အသက်ရှင်ကျန်ရစ်သူများကို ဝန်ဆောင်မှုပေးရန်၊ နောက်အုပ်စုတစ်ခုက အကြမ်းမဖက် Peaceforceလက်နက်မဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေး ထိန်းသိမ်းမှုအဖွဲ့၏ တောင်းဆိုချက်ဖြင့် အောင်မြင်စွာ ကွင်းဆင်းဆောင်ရွက်ခဲ့ပါသည်။ တောင်ပိုင်းဆူဒန်, သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ နှင့်အခြား လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။.
၅၊ ISIL ၏အကြမ်းဖက်မှုသည် လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှုဖြင့် ဆက်ဆံရာတွင် အကောင်းဆုံးသော စွဲလမ်းမှုတစ်ခုဖြစ်သော်လည်း ခိုင်မာသောပါဝင်ပတ်သက်သူများကို ဂရုစိုက်ခြင်းဖြစ်သည်။ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ စွက်ဖက်မှုတစ်ခုသည် အပြုအမူ၊ စွဲလမ်းသူဖြစ်တည်မှုကို မဟုတ်ဘဲ ပစ်မှတ်ထားပြီး ဆွန်နီ၊ ရှီအာ၊ ကာ့ဒ်များ၊ ခရစ်ယာန်များ၊ ယာဇီဒီများ၊ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ၊ ပညာတတ်များ၊ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုပေးသူများ၊ ဒေသခံနိုင်ငံရေးသမားများနှင့် ဘာသာရေးအပါအဝင် မြေပြင်ပေါ်ရှိ သက်ဆိုင်သူအားလုံးနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန် ပြဌာန်းထားသည်။ ခေါင်းဆောင်များသည် အဖွဲ့၏ အဖျက်အဆီးအလေ့အထများကို ကြားဝင်စွက်ဖက်ရန်။ ISIL သည် အရပ်သားဟောင်းများဖြစ်သော မိသားစုဝင်များ၊ အရပ်ဘက်လူ့အဖွဲ့အစည်း၏ သားသမီးများ၊ စစ်မှန်သော လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ စွက်ဖက်မှုတိုင်းတွင် ပြည်ပလက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့များ မဟုတ်ဘဲ ရပ်ရွာလူထု၏ အလုပ်နှင့် ပံ့ပိုးကူညီမှုများ ပါဝင်ရမည်။
ခြောက်၊ ISIL ပြဿနာကို စစ်တပ်ပြဿနာမဟုတ်ဘဲ ရပ်ရွာရဲတပ်ဖွဲ့ပြဿနာအဖြစ် ကြည့်ပါ။ ဖာဂူဆန်၊ မို. သို့မဟုတ် အီရတ်နိုင်ငံ၊ မိုဆူးလ်တွင်ဖြစ်စေ ၎င်းတို့၏ အနီးအနားသို့ တင့်ကားများ ပျံသန်းနေသော စစ်လေယာဉ်များ သို့မဟုတ် တင့်ကားများကို မည်သူမျှ မကြိုက်ပါ။ ဒေသတစ်ခုရှိ အကြမ်းဖက်လှုပ်ရှားမှုများကို ရပ်ရွာအခြေပြုဖြေရှင်းနည်းများဖြင့် အကောင်းဆုံး တားဆီးခြင်း သို့မဟုတ် လျော့ပါးစေခြင်းတို့သည် ယဉ်ကျေးမှုအရ ထိလွယ်ရှလွယ်ရှိပြီး တရားဝင်သော ဥပဒေများနှင့်အညီ ဖြစ်သည်။
ခုနစ်၊ အမေရိကန်၏ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ရဲတပ်ဖွဲ့ကို မဟုတ်ဘဲ ကမ္ဘာ့ဥပဒေစိုးမိုးရေးကို လက်ခံပါ။ လူသားမျိုးနွယ်အားလုံး၏ အချုပ်အခြာအာဏာကို အရပ်ဘက်လူ့အဖွဲ့အစည်း၏ အချုပ်အခြာအာဏာကို ခိုင်ခံ့စေမည့်အချိန်သည် စစ်ဂျက်လေယာဉ်များနှင့် ဒုံးကျည်များ ကိုင်ဆောင်ထားသူများအတွက် ပါဝါကို မောက်မာစွာ မြှောက်စားခြင်းမပြုဘဲ၊
ရှစ်၊ MENA တွင် ခေါင်းဆောင်တစ်ဦး ဟန်ဆောင်ခြင်းကို ရပ်လိုက်ပါ။ ထိုနယ်နိမိတ်များကို ထိုနေရာတွင် နေထိုင်သူများမှ ပြန်လည်ရေးဆွဲမည်ကို လက်ခံပါ။ ဤသည်မှာ ၎င်းတို့၏ ဒေသဖြစ်ပြီး ၎င်းတို့သည် နယ်နိမိတ်ဆွဲကာ ၎င်းတို့၏ အရင်းအမြစ်များကို ထုတ်ယူကာ နယ်ချဲ့အာဏာရှင်များ၏ နယ်နိမိတ်များကို ဆွဲထုတ်ကာ ကိုလိုနီစနစ်ဖြင့် ချုပ်နှောင်ထားသော ခရူးဆိတ်စစ်ပွဲများ ပေါင်းစပ်မှု၏ ထောင်စုနှစ်တစ်ရာကို ၎င်းတို့ ဒေါသထွက်ခဲ့ကြသည်။ ရှည်လျားသော ကြမ်းတမ်းသော စွက်ဖက်မှုများ၏ သမိုင်းကြောင်းကို ကျွေးမွေးခြင်းကို ရပ်တန့်ပြီး ဒေသကို ကုသရန် အခွင့်အရေးပေးပါ။ လှပမည်မဟုတ်သော်လည်း ကျွန်ုပ်တို့၏ရုပ်ဆိုးသော အီရတ်သို့ ထပ်ခါတလဲလဲ စွန့်စားမှုများသည် သေခြင်းနှင့် ပျက်စီးခြင်းများကို အကြိမ်များစွာ လွှတ်မြောက်စေခဲ့သည်။ ထိုဆိုးရွားသောကုသမှုများကို ထပ်ခါတလဲလဲပြုလုပ်ခြင်းနှင့် မတူညီသောရလဒ်များကိုမျှော်လင့်ခြင်းသည် ကျွန်ုပ်တို့၏ဒုက္ခ၏လက္ခဏာတစ်ခုဖြစ်သည်။
အကြမ်းဖက်မှုကို စွဲလမ်းခြင်းက ကုသပျောက်ကင်းနိုင်သော်လည်း ပိုများသော အကြမ်းဖက်မှုကြောင့် မဟုတ်ပါ။ မည်သည့်ရောဂါကိုမဆို ငတ်မွတ်ခြင်းသည် ၎င်းကို အစာကျွေးခြင်းထက် ပိုကောင်းပြီး အကြမ်းဖက်မှုသည် ပိုမိုထင်ရှားသော အကြမ်းဖက်မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေပါသည်။ အိုဘားမားအစိုးရနဲ့ အရင်အမေရိကန်အစိုးရတိုင်းက အခုအချိန်မှာ ပိုသိသင့်တယ်။
-အဆုံး-
Erin Niemela (@erinniemela)၊ PeaceVoice အယ်ဒီတာနှင့် PeaceVoiceTV ချန်နယ်မန်နေဂျာ၊ သည် အကြမ်းဖက်မှုနှင့် အကြမ်းမဖက်သော ပဋိပက္ခများ၏ မီဒီယာဘောင်တွင် အထူးပြုထားသည့် Portland State University မှ ပဋိပက္ခဖြေရှင်းရေးပရိုဂရမ်တွင် Master ၏ ကိုယ်စားလှယ်လောင်းဖြစ်သည်။ ဒေါက်တာ Tom H. Hastings ဖြစ်ပါ သည်။ PeaceVoice ဒါရိုက်တာ။
