ထိန်းချုပ်နိုင်ခြင်းများအတွက်အီရန်နိုင်ငံ၏အောင်ပွဲခံ

အီရန်သမ္မတ ရိုဟာနီ၏ ခိုင်မာသော ပြန်လည်ရွေးကောက်ခံရမှုကြောင့် အီရန်သည် ကမ္ဘာ့အသိုက်အဝန်းနှင့် ပြန်လည်ထိတွေ့ရန်နှင့် ပြည်တွင်း၌ လွတ်လပ်ခွင့်များ ချဲ့ထွင်ရန် ကြိုးပမ်းအားထုတ်မှုတွင် အီရန်အတွက် နည်းလမ်းကို ရှင်းလင်းစေသည်ဟု Trita Parsi က ဖော်ပြသည်။

Trita Parsi မှ၊ ConsortiumNews.

အီရန်လူထု၏ နိုင်ငံရေး ဆန်းပြားမှုသည် ဆက်လက် အထင်ကြီးစရာ ဖြစ်သည်။ ရွေးကောက်ပွဲသည် တရားမျှတမှု မရှိသလို လွတ်လပ်မှု မရှိသည့် နိုင်ငံရေးစနစ်တွင် ချို့ယွင်းချက်များစွာ ရှိနေသော်လည်း တခဲနက် လူများစုက အကြမ်းမဖက်ဘဲ တိုးတက်မှုကို ဆောင်ကြဉ်းရန် ရွေးချယ်ခဲ့ကြသည်။

အီရန် အစ္စလာမ္မစ်သမ္မတနိုင်ငံ သမ္မတ Hassan Rouhani သည် စက်တင်ဘာ ၂၂၊ ၂၀၁၆ ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေညီလာခံတွင် မိန့်ခွန်းပြောကြားနေစဉ် (UN ဓာတ်ပုံ)

မဲပေးသူ ၇၅ ရာခိုင်နှုန်းဖြင့် ရွေးကောက်ပွဲတွင် အလုံးအရင်းဖြင့် ပါဝင်ခဲ့ကြသည် – ၂၀၁၆ ခုနှစ် အမေရိကန် ရွေးကောက်ပွဲတွင် မဲပေးသူ ၅၆ ရာခိုင်နှုန်းနှင့် နှိုင်းယှဉ်ကာ လက်ရှိ သဘောထားပျော့ပျောင်းသော သမ္မတ Hassan Rouhani အား မဲ ၅၇ ရာခိုင်နှုန်းဖြင့် အပြတ်အသတ် အနိုင်ရခဲ့သည်။

ဒေသတွင်း အခြေအနေအရ ဒီရွေးကောက်ပွဲက ပိုလို့တောင် ထူးထူးခြားခြားပါပဲ။ အရှေ့အလယ်ပိုင်းဒေသအများစုမှာ ရွေးကောက်ပွဲတောင် ကျင်းပလေ့မရှိပါဘူး။ ဥပမာအားဖြင့်၊ ဆော်ဒီအာရေဗျသမ္မတ Donald Trump ၏ပထမဆုံးနိုင်ငံခြားခရီးစဉ်အတွက်ရွေးချယ်မှုကိုကြည့်ပါ။

အီရန်ပြည်သူများ၏ စုပေါင်းလုပ်ဆောင်မှု၏ အဓိပ္ပါယ်နှင့်ပတ်သက်၍ ကျွန်ုပ်တို့ပြောနိုင်သည့်အချက်အချို့ရှိပါသည်။

ပထမဆုံးအနေနဲ့ အီရန်နိုင်ငံရဲ့ ထိပ်တန်းခေါင်းဆောင် Ayatollah Ali Khamenei က မျက်နှာသာပေးတယ်လို့ ယူဆရတဲ့ ကိုယ်စားလှယ်လောင်းကို အီရန်နိုင်ငံသားတွေက ထပ်မံမဲပေးခဲ့ပါတယ်။ ဒါက အခု ခိုင်မာတဲ့ ပုံစံပါ။

ဒုတိယအနေနဲ့ကတော့ အီရန်ပြည်သူတွေက ရွေးကောက်ပွဲကို သပိတ်မှောက်ဖို့ ဒါမှမဟုတ် ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်မှုတွေကို အရှိန်မြှင့်ဖို့အတွက် သဘောထားတင်းမာတဲ့ ကိုယ်စားလှယ်လောင်း Ebrahim Raisi ကို မဲပေးဖို့ အီရန်ပြည်သူတွေကို တောင်းဆိုထားတဲ့ ပြည်ပရောက် အတိုက်အခံအဖွဲ့တွေနဲ့ ဝါရှင်တန် ဟော့ပ်နီအိုကွန်တွေကို ပြစ်တင်ရှုတ်ချခဲ့ပါတယ်။ ရှင်းနေသည်၊ ဤအရာများသည် အီရန်တွင် နောက်လိုက်မရှိပေ။

တတိယ၊ Trump သည် အီရန်နျူကလီးယား သဘောတူညီချက်ကို အားနည်းစေပြီး၊ အီရန်နိုင်ငံသား အများအပြား စိတ်ပျက်စေသည့် ပိတ်ဆို့မှု သက်သာရေး လုပ်ငန်းစဉ်တွင် သိသိသာသာ ပြဿနာများရှိနေသော်လည်း အီရန်နိုင်ငံသားများသည် ယခင် အီရန်အစိုးရများ၏ ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်မှုမျဉ်းထက် သံခင်းတမန်ခင်း၊ တင်းမာမှုနှင့် ပျော့ပျောင်းမှုကို ရွေးချယ်နေဆဲဖြစ်သည်။ ယနေ့ခေတ်တွင် အီရန်သည် သင့်အား အပြတ်အသတ်အနိုင်ရရှိစေမည့် သဘောထားပျော့ပျောင်းမှုနှင့် လူကြိုက်များဆန့်ကျင်ရေးသတင်းစကားဖြင့် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ နိုင်ငံအနည်းငယ်ထဲမှ တစ်နိုင်ငံဖြစ်သည်။

လူ့အခွင့်အရေး လုပ်ပိုင်ခွင့်

စတုတ္ထအချက်မှာ ရိုဟာနီသည် အီရန်ရှိ လူ့အခွင့်အရေးအခြေအနေများ တိုးတက်ကောင်းမွန်လာစေရန် ကတိပြုထားသော်လည်း အီရန်နိုင်ငံသားများနှင့် Green Movement ခေါင်းဆောင်များ၏ ခေါင်းဆောင်များက သူ့ကို ဒုတိယအကြိမ် အခွင့်အရေးပေးခဲ့သည်။ ဒါပေမယ့် အခု သူ့မှာ ပိုအားကောင်းတဲ့ လုပ်ပိုင်ခွင့်နဲ့ အကြောင်းပြချက်တွေ နည်းပါးလာပါတယ်။ ယခုအချိန်သည် သန်းပေါင်းများစွာသော အီရန်နိုင်ငံသားများကို သမ္မတအဖြစ် နှစ်ကြိမ်ရွေးကောက်တင်မြှောက်ရန် လှုံ့ဆော်ပေးခဲ့သည့် ကတိများကို ပေးဆောင်ရမည့်အချိန်ဖြစ်သည်။

အီရန်၏ ထိပ်တန်းခေါင်းဆောင် အလီ ခါမေနီ၏ ဓာတ်ပုံကို ကိုင်ဆောင်ထားသည့် အီရန်ကလေးငယ်တစ်ဦး။ (အီရန်အစိုးရဓာတ်ပုံ)

အီရန်ပြည်သူများ၏ လူ့အခွင့်အရေးနှင့် နိုင်ငံသားလွတ်လပ်ခွင့်များကို ကာကွယ်ရန်၊ ကမ္ဘာနှင့် ဆက်ဆံရေး တိုးတက်ကောင်းမွန်လာစေရန်၊ အီရန်ပြည်သူများအတွက် စီးပွားရေး တိုးတက်မှုကို မြှင့်တင်ရန် ပြတ်ပြတ်သားသား အရေးယူဆောင်ရွက်ရမည်ဖြစ်သည်။ အီရန်၏ မတရားဖမ်းဆီးမှုနှင့် ကွပ်မျက်မှုနောက်ကွယ်တွင် သဘောထားတင်းမာသော အင်အားစုများသည် ရိုဟာနီအား တိုက်ရိုက်အဖြေမပေးနိုင်သော်လည်း အပြောင်းအလဲဖြစ်စေရန် ၎င်း၏ဒုတိယသက်တမ်းတွင် ၎င်းကို ထပ်မံလုပ်ဆောင်ရန် အီရန်သမ္မတက မျှော်လင့်ထားသည်။

ထိုသို့လုပ်ဆောင်ရန် ပျက်ကွက်ခြင်းသည် ၎င်းတို့၏အသံကို ကွဲပြားစေနိုင်သည်ဟု ယုံကြည်ချက်မှ အီရန်မျိုးဆက်များကို ကွယ်ပျောက်သွားစေကာ နိုင်ငံကို အထီးကျန်စနစ်သို့ ပြန်လည်ပို့ဆောင်ကာ အနောက်အုပ်စုနှင့် ထိပ်တိုက်တွေ့မည့် သဘောထားတင်းမာသော အသံများကို အီရန်၏အနာဂတ်ကို လက်လွှတ်နိုင်ဖွယ်ရှိသည်။

ပဉ္စမအချက်၊ ဆော်ဒီအာရေဗျသည် Trump ကိုအိမ်ရှင်အဖြစ်လက်ခံပြီးအီရန်၏လုံးဝအထီးကျန်မူဝါဒသို့ပြန်လာရန်တွန်းအားပေးနေစဉ်၊ ဥရောပသမဂ္ဂနိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒအကြီးအကဲ Federica Mogherini က Rouhani သည်သူ၏ရွေးကောက်ပွဲအနိုင်ရမှုအတွက်ချီးကျုးခဲ့ပြီးနျူကလီးယားသဘောတူညီချက်အတွက် EU ကိုပြန်လည်အသိအမှတ်ပြုခဲ့သည်။ ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်များသည် သဘောတူညီချက်၏ ရှင်သန်မှုအား သေချာစေရန်အတွက် EU ၏ သဘောထားကို ခိုင်မာစေမည်ဖြစ်ပြီး အရှေ့အလယ်ပိုင်းအတွက် အားလုံးပါဝင်နိုင်သည့် လုံခြုံရေးမူဘောင်တစ်ခုအတွက် ကတိကဝတ်ပြုမှုကို အားကောင်းစေမည်ဖြစ်သည်။

ထို့ကြောင့် အီးယူသည် အီရန်နှင့် ထိပ်တိုက်တွေ့ရန် ဆော်ဒီအာရေးဗီးယား၏ ကြိုးပမ်းမှုကို ဆန့်ကျင်မည်ဖြစ်သည်။ ယင်းကြောင့် Trump အစိုးရသည် ဥရောပနှင့် အမေရိကန်၏ အနောက်အုပ်စု မဟာမိတ်များနှင့် ထပ်တူထပ်မျှသော လုံခြုံရေးပြဿနာတစ်ခုအဖြစ် ပျက်ပြားသွားစေသည်။

သံတမန်ရေးစစ်ပွဲ

ဆဌမအချက်မှာ အီရန်နိုင်ငံသားများသည် အနောက်နိုင်ငံများနှင့် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရေးမူဝါဒကို ထောက်ခံခဲ့ကြသော်လည်း Trump သည် ၎င်း၏လက်သီးကို ဆုပ်ထားပြီး သံတမန်ရေးရာအတွက် ဤပြတင်းပေါက်ကို လက်ခံမည်လားဟု မေးစရာရှိသည်။ နျူကလီးယား အကျပ်အတည်းကို စေ့စပ်ညှိနှိုင်းမှုများဖြင့် ဖြေရှင်းနိုင်သည်နှင့်အမျှ၊ အမေရိကန်နှင့် အီရန်တို့ကြား ကျန်ရှိသော ပဋိပက္ခများကို ဆီးရီးယားနှင့် ယီမင်အပါအဝင် သံတမန်နည်းလမ်းအရ ဖြေရှင်းနိုင်သည်။ အရှေ့အလယ်ပိုင်းက အခုလိုအပ်နေတာက သံခင်းတမန်ခင်းအရ၊ လက်နက်ရောင်းတာ ပိုများတယ်။

ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး Jim Mattis သည် ဆော်ဒီလက်ထောက်အိမ်ရှေ့မင်းသားနှင့် ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး Mohammed bin Salman အား ပင်တဂွန်စစ်ဌာနချုပ်သို့ မတ်လ ၁၆ ရက်၊ ၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် ကြိုဆိုခဲ့သည်။ (ဓာတ်ပုံ - Sgt. Amber I. Smith)

သတ္တမအချက်၊ ကွန်ဂရက်လွှတ်တော်သည် အီရန်ပြည်သူများထံမှ ပေးပို့သော ရှင်းလင်းပြတ်သားသော စေ့စပ်ဆွေးနွေးရေးသဝဏ်လွှာကို လျော့ပါးစေရန်နှင့် သဘောထားတင်းမာသူများကို သြဇာအာဏာပေးကာ ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်များအပြီးတွင် ရန်စဥ်းစားသော ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုဥပဒေများကို တွန်းအားပေးဆောင်ရွက်သင့်သည်။ ဆီးနိတ် ပိတ်ဆို့မှု အသစ်များကို လာမည့် သီတင်းပတ်တွင် ကော်မတီတွင် ထည့်သွင်းရန် စီစဉ်ထားသည်။ သံခင်းတမန်ခင်းနဲ့ ထိန်းညှိမှုကို မဲပေးခဲ့ကြပြီးနောက် အီရန်ပြည်သူတွေအပေါ် ဆိုးရွားတဲ့ တုံ့ပြန်မှုပါပဲ။

နောက်ဆုံးတွင်၊ အီရန်တွင် အာဏာလွန်ဆွဲမှုသည် အယာတိုလာ ခါမေနီကို မည်သူက ဆက်ခံပြီး အီရန်၏ နောက်လာမည့် အဓိပတိခေါင်းဆောင် ဖြစ်လာမည်ဆိုသည့် မေးခွန်းဆီသို့ ဦးတည်သွားမည်ဖြစ်သည်။ Rouhani ဟာ ဒီရာထူးကို မျက်စိကျနေတယ်လို့ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ယုံကြည်ကြပါတယ်။ အပြတ်အသတ်အနိုင်ရရှိခြင်းဖြင့် သူ့အလားအလာကို တိုးတက်စေခဲ့သည်။ အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိတော့ ဒီသမ္မတရွေးကောက်ပွဲဟာ တကယ်ပဲ ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။

ထရီတာ ပါစီသည် အမျိုးသား အီရန်အမေရိကန်ကောင်စီ၏ တည်ထောင်သူနှင့် ဥက္ကဋ္ဌဖြစ်ပြီး အမေရိကန်-အီရန်ဆက်ဆံရေး၊ အီရန်နိုင်ငံခြားရေး နိုင်ငံရေးနှင့် အရှေ့အလယ်ပိုင်း၏ ပထဝီဝင်နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်သူဖြစ်သည်။ သူသည် စာအုပ်နှစ်အုပ်ဖြင့် ဆုရစာရေးဆရာ၊ သစ္စာမဲ့မဟာမိတ် - အစ္စရေး၊ အီရန်နှင့် အမေရိကန်တို့၏ လျှို့ဝှက်ဆက်ဆံမှုများ (ယေးလ်တက္ကသိုလ်ကစာနယ်ဇင်း, 2007) နှင့် အန်စာတုံး၏ တစ်ခုတည်းသော အလှည့် - အီရန်နှင့် အိုဘားမား၏ သံတမန်ရေး (ယေးလ်တက္ကသိုလ်စာနယ်ဇင်း၊ ၂၀၁၂)။ သူက တွစ်တာမှာ @tparsi.