အာဖဂန်နစ္စတန် - ၁၉ နှစ်စစ်ပွဲ

မာယာအီဗန်၊ ၂၀၂၀ အောက်တိုဘာ ၁၂ တွင်

မှ ကို Creative အကြမ်းမဖက်ဘို့အသံတွေကို

အာဖဂန်နစ္စတန်ကိုနေတိုးနှင့်အမေရိကန်ကျောထောက်နောက်ခံပြုထားသောစစ်ပွဲ 7 စတင်ခဲ့သည်^th ၉/၁၁ နောက်ပိုင်းတစ်လအကြာ ၂၀၀၁ ခုနှစ်အောက်တိုဘာလ၊ စစ်ပွဲအရှိဆုံးထင်မြင်ချက်အရလျှပ်စီးစစ်ပွဲနှင့်အရှေ့အလယ်ပိုင်းသို့တွန်းပို့ရာကျောက်တုံးကြီးဖြစ်သည်။ ၁၉ နှစ်ကြာပြီးနောက်အမေရိကန်သည်တာလီဘန်များကိုဖြုတ်ချခြင်းနှင့်အာဖဂန်အမျိုးသမီးများအားလွတ်မြောက်စေခြင်း၏မူလရည်ရွယ်ချက် (၃) ခုအနက် (၂) ခုတွင်မအောင်မြင်ဘဲသမိုင်းတွင်အရှည်ဆုံးစစ်ပွဲမှလွတ်မြောက်ရန်ကြိုးစားနေဆဲဖြစ်သည်။ ယုံကြည်မှုအပြည့်ဖြင့်ရောက်ရှိခဲ့သည့်တစ်ခုတည်းသောပစ်မှတ်မှာ ၂၀၁၂ ခုနှစ်တွင်ပါကစ္စတန်တွင်ပုန်းအောင်းနေသောအိုစမာဘင်လာဒင်ကိုလုပ်ကြံခြင်းဖြစ်သည်။ စစ်ပွဲ၏ကုန်ကျစရိတ်မှာအာဖဂန်နစ်စတန် ၁၀၀၀၀၀ ကျော်နှင့် ၃၅၀၂ နေတိုးနှင့်အမေရိကန်စစ်တပ်သေဆုံးမှုများဖြစ်သည်။ အမေရိကန်သည်ယခုအထိသုံးစွဲခဲ့သည်ဟုတွက်ချက်ထားသည် $ 822 ဘီလီယံအထိ စစ်ပွဲအပေါ်။ ယူကေအတွက်နောက်ဆုံးပေါ်တွက်ချက်မှုမရှိသော်လည်း ၂၀၁၃ ခုနှစ်တွင်ယင်းသည်ဖြစ်လိမ့်မည်ဟုယူဆခဲ့ကြသည် £ 37 ဘီလီယံ

တာလီဘန်၊ မူဂျာဟီဒင်၊ အာဖဂန်အစိုးရနှင့်အမေရိကန်အကြားငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးပွဲများသည်လွန်ခဲ့သော ၂ နှစ်အတွင်းဖြည်းဖြည်းချင်းဖွင့်လှစ်နိုင်ခဲ့သည်။ အဓိကအားဖြင့်ကာတာနိုင်ငံဒိုဟာမြို့တွင်ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ဆွေးနွေးပွဲများသည်လွန်ခဲ့သောနှစ်ပေါင်း ၃၀ အတွင်းအချင်းချင်းသတ်ဖြတ်ရန်ကြိုးစားနေသောသက်ကြီးရွယ်အိုအမျိုးသားခေါင်းဆောင်များဖြစ်သည်။ တာလီဘန်တွေဟာ ၁၉ နှစ်ကြာပြီးတဲ့နောက်မှာလက်ဝယ်ရောက်ရှိနေတာသေချာပါတယ် အချမ်းသာဆုံးနိုင်ငံပေါင်း 40 ၏တိုက်ခိုက်နေ ကမ္ဘာဂြိုဟ်ပေါ်တွင်သူတို့ယခုမှာထိန်းချုပ် အနည်းဆုံးသုံးပုံနှစ်ပုံ တိုင်းပြည်လူ ဦး ရေရဲ့ ၇၀ ရာခိုင်နှုန်းဟာကိုယ့်ကိုယ်ကိုသတ်သေတဲ့ဗုံးကြဲလေယာဉ်များသာဖြစ်တယ်လို့ဆိုကြတယ်။ တာလီဘန်အကျဉ်းသား ၅၀၀၀။ တာလီဘန်တွေတလျှောက်လုံးအမေရိကန်ဟာ ၂၀၀၁ ခုနှစ်တာလီဘန်တွေကိုအနိုင်ယူမယ်လို့ကတိပေးခဲ့ပေမယ့်ရှည်လျားတဲ့ဂိမ်းကိုယုံကြည်မှုရှိခဲ့တယ်။

သာမန်အာဖဂန်ပြည်သူအများစုသည်ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးပွဲများအတွက်မျှော်လင့်ချက်အနည်းငယ်သာရှိကြသည်။ ကဘူးလ်တွင်နေထိုင်သူအသက် ၂၁ နှစ်ရှိ Naima က “ စေ့စပ်ညှိနှိုင်းမှုတွေကပြပွဲတစ်ခုပဲ။ အာဖဂန်နစ္စတန်သည်ထိုလူများသည်ဆယ်စုနှစ်ပေါင်းများစွာစစ်ပွဲတွင်ပါဝင်ခဲ့ကြပြီးယခုအခါ၎င်းတို့သည်အာဖဂန်နစ္စတန်ကိုစွန့်လွှတ်ရန်အပေးအယူလုပ်နေကြောင်းသိကြသည်။ အမေရိကန်ကတရားဝင်ပြောတာကဘာလဲ၊ စစ်ပွဲဆင်နွှဲချင်တယ်ဆိုရင်မင်းတို့လုပ်မှာပါ၊ သူတို့ထိန်းချုပ်ထားတယ်၊ ငြိမ်းချမ်းရေးဆောင်ကြဉ်းပေးမှာမဟုတ်ဘူး”

ကဘူးလ်တွင်နေထိုင်သောအသက် ၂၀ အရွယ်ရှိ Imsha ကမှတ်ချက်ချသည်။ “ စေ့စပ်ညှိနှိုင်းမှုကငြိမ်းချမ်းရေးအတွက်ပဲလို့မထင်ဘူး။ ငါတို့မှာအရင်ကသူတို့ကိုရှိခဲ့ဖူးတယ်။ နိမိတ်လက္ခဏာတစ်ခုကတော့စေ့စပ်ညှိနှိုင်းမှုတွေလုပ်နေတုန်းမှာလူတွေဟာအသတ်ခံရတုန်းပဲ။ တကယ်လို့သူတို့ဟာငြိမ်းချမ်းရေးကိုအလေးအနက်ထားတယ်ဆိုရင်သတ်ဖြတ်မှုကိုရပ်သင့်တယ်။

အရပ်ဘက်လူ့အဖွဲ့အစည်းများနှင့်လူငယ်များကိုဒိုဟာတွင်ကျင်းပသောအမျိုးမျိုးသောဆွေးနွေးပွဲများသို့ဖိတ်ကြားခြင်းမရှိသေးပါ အမျိုးသမီးကိုယ်စားလှယ်များ ပြီးခဲ့သည့် ၁၉ နှစ်တာကာလအတွင်းရရှိခဲ့သော ၀ င်ငွေကောင်းသည့်အခွင့်အရေးများကိုထိန်းသိမ်းထားရန်အမှုဖွင့်ရန်ဖိတ်ကြားခဲ့သည်။ သော်လည်း အမျိုးသမီးများလွတ်မြောက်ရေး ၂၀၀၁ ခုနှစ်တွင်အာဖဂန်နစ္စတန်ကိုကျူးကျော်ရန်အမေရိကန်နှင့်နေတိုးတို့၏အဓိကတရားမျှတမှုသုံးခုအနက်မှတစ်ခုဖြစ်သည်။ ၎င်းသည်ငြိမ်းချမ်းရေးသဘောတူညီချက်အတွက်အဓိကညှိနှိုင်းမှုကိစ္စမဟုတ်ပါ။ သို့သော်အဓိကစိုးရိမ်မှုများမှာတာလီဘန်များနှင့်ပတ်သတ်ပြီးအပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးကိုဘယ်တော့မျှလက်ခံကျင်းပခြင်းမရှိခဲ့ပါ။ တာလီဘန်နှင့်အာဖဂန်အစိုးရတို့အကြားအာဏာခွဲဝေရန်သဘောတူညီမှုလည်းရှိသည်။ ဒိုဟာငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးပွဲတွင်ပါ ၀ င်ခဲ့သောတာလီဘန်များသည်အာဖဂန်နစ္စတန်နှင့်ပါကစ္စတန်ရှိတာလီဘန်များ၏အပိုင်းအစအားလုံးကိုကိုယ်စားပြုခြင်းရှိမရှိနှင့် ပတ်သက်၍ မေးခွန်းလည်းရှိသည်။ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုများကိုအလိုအလျောက်တရားမဝင်ဖြစ်ကြသည်။

ယခုအချိန်အထိတာလီဘန်များသည်အာဖဂန်အစိုးရနှင့်ဆွေးနွေးရန်သဘောတူခဲ့ကြပြီးယခင်ကတာလီဘန်များကယူအက်စ်၏တရားမဝင်ရုပ်သေးအစိုးရဖြစ်သောသူတို့၏အမြင်တွင်အာဖဂန်အစိုးရ၏တရားဝင်မှုကိုလက်ခံရန်ငြင်းဆန်ခဲ့ကြသောကြောင့်အလားအလာကောင်းသည့်အချက်ဖြစ်သည်။ ထို့အပြင်အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးသည်ငြိမ်းချမ်းရေးသဘောတူညီချက်၏လိုအပ်ချက်တစ်ခုဖြစ်သည်။ ဝမ်းနည်းစရာမှာအရပ်သားများနှင့်လူထုအဆောက်အအုံများအပေါ်တိုက်ခိုက်မှုများသည်နေ့စဉ်ဖြစ်ပျက်နေသည့်ဖြစ်ရပ်များနှင့်ဆွေးနွေးပွဲများအတွင်းအပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးမရှိခြင်းဖြစ်သည်။

သမ္မတ Trump အနေဖြင့်သူသည်အာဖဂန်နစ္စတန်မှအမေရိကန်စစ်တပ်များကိုဖယ်ရှားလိုကြောင်းရှင်းရှင်းလင်းလင်းပြောကြားခဲ့ပြီးအမေရိကန်သည်အမေရိကန်စစ်အခြေစိုက်စခန်းများအားဖြင့်တိုင်းပြည်တွင်ခြေကုပ်ကိုဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားလိုဖွယ်ရှိပြီးသတ္တုတူးဖော်ရေးဆိုင်ရာအခွင့်အရေးများကိုအမေရိကန်ကော်ပိုရေးရှင်းများထံဖွင့်လှစ်ထားသည် စက်တင်ဘာလ 2017 ခုနှစ်တွင်သမ္မတ Trump နှင့် Ghani တို့ကဆွေးနွေးတင်ပြ; ကြောင်းအချက်မှာ Trump ဖော်ပြခဲ့သည် အမေရိကန်ကန်ထရိုက်များ အဆိုပါ Ghani အစိုးရတက် propping များအတွက်ငွေပေးချေမှုအဖြစ်။ အာဖဂန်နစ္စတန်၏အရင်းအမြစ်များသည်၎င်းကိုကမ္ဘာပေါ်တွင်အချမ်းသာဆုံးသတ္တုတွင်းဒေသတစ်ခုဖြစ်လာနိုင်သည်။ ၂၀၁၁ ခုနှစ်ပင်တဂွန်စစ်ဌာနချုပ်နှင့်ယူနိုက်တက်စတိတ်ဘူမိဗေဒတိုင်းတာရေးအဖွဲ့၏ပူးတွဲလေ့လာမှုကခန့်မှန်းထားသည် မရသေးသောဓာတ်သတ္တုများ၏ $ 1 ထရီလီယံ ရွှေ၊ ကြေးနီ၊ ယူရေနီယမ်၊ ကိုဘော့နှင့်သွပ်များအပါအ ၀ င်ဖြစ်သည်။ ဆွေးနွေးပွဲတွင်အမေရိကန်၏အထူးသံကိုယ်စားလှယ်မှာ RAND ကော်ပိုရေးရှင်း၏အတိုင်ပင်ခံဖြစ်သူ Zalmay Khalilzad ဖြစ်သည်နှင့်တိုက်ဆိုင်မှုလုံးဝမရှိနိုင်ပါ။

Trump သည်ယခုနှစ်အကုန်တွင်ကျန်ရှိနေသေးသောအမေရိကန်စစ်သည် ၁၂၀၀၀ အား ၄၀၀၀ အထိလျှော့ချလိုသော်လည်း၊ အမေရိကန်သည်တိုင်းပြည်အတွင်းကျန်ရှိနေသေးသောသူတို့၏ကျန်ရှိနေသေးသောစစ်တပ်စခန်း ၅ ခုမှပြန်လည်ရုပ်သိမ်းလိမ့်မည်မဟုတ်ပေ; အဓိကပြိုင်ဘက်တရုတ်နှင့်နယ်နိမိတ်ချင်းထိစပ်နေသောနိုင်ငံတစ်နိုင်ငံတွင်ခြေကုပ်ယူခြင်း၏အားသာချက်မှာလက်လွှတ်ဆုံးရှုံးရန်မဖြစ်နိုင်ပါ။ အမေရိကန်အတွက်အဓိကညှိနှိုင်းမှုအပိုင်းမှာအကူအညီများပြန်လည်ရုပ်သိမ်းရန်ခြိမ်းခြောက်မှုအပြင်ဗုံးများကျဆင်းနိုင်သည့်အလားအလာပင်ဖြစ်သည် - Trump သည်ကျဆင်း။ ခက်ခဲပြီးမြန်ဆန်စွာသွားလိုစိတ်ရှိကြောင်းပြသခဲ့သည် ဗုံးအားလုံး၏အမေ 2017 ခုနှစ်တွင် Nangahar အပေါ်, အစဉ်အဆက်တိုင်းပြည်အပေါ်ကျဆင်းသွားအကြီးမားဆုံးနျူကလီးယားဗုံးမဟုတ်။ Trump အဘို့, ကြီးမားသောဗုံးတစ်ခုသို့မဟုတ်ပြင်းထန်သောကော်ဇောဝေဟင်ဗုံးဖောက်ခွဲမှုသည် 'ယဉ်ကျေးမှုစစ်ပွဲ' '၏လိုင်းများပေါ်တွင်တိုက်ပွဲတွေလျက်ရှိသည်သည်သူ၏သမ္မတရွေးကောက်ပွဲမဲဆွယ်စည်းရုံးရေးကိုတိုးမြှင့်လိမ့်မယ်တဲ့နည်းဗျူဟာသည်သူ၏လမ်းကိုသွားရန်ပျက်ကွက်လျှင်သူ၏ဖြစ်နိုင်ခြေလုပ်ဆောင်မှုလမ်းကြောင်းဖြစ်လိမ့်မည် အဖြူအမျိုးသားရေးဝါဒနှင့်အတူရောနှောလူမျိုးရေးခွဲခြားမှုတက်ရိုက်နှက်။

Covid ၁၉ ပိတ်သိမ်းချိန်တွင်ကုလသမဂ္ဂအနေဖြင့်အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာအပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးကိုတောင်းဆိုသော်လည်းအာဖဂန်နစ္စတန်တွင်တိုက်ပွဲများဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေသည်။ ဒီရောဂါဟာကူးစက်ခံရသူ (၃၉,၆၉၃) နှင့် (၃၉,၆၉၃) ဦး တို့ဖြစ်ကြောင်းသိရပါတယ် 1,472 လူတွေအသတ်ခံရ 27 ရက်နေ့တွင်ပထမ ဦး ဆုံးအတည်ပြုအမှုကတည်းက^th ဖေဖော်ဝါရီလ။ ဆယ်စုနှစ်လေးခုကြာဖြစ်ပွားခဲ့သောပconflictိပက္ခသည်ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုကိုအားနည်းစေပြီးအိုမင်းခြင်းရောဂါကိုအထူးသဖြင့်ထိခိုက်စေသည်။ အာဖဂန်နစ္စတန်တွင်ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးစတင်တွေ့ရှိပြီးနောက်တာလီဘန်ကကြေငြာချက်တစောင်ထုတ်ပြန်လိုက်ခြင်းအားဖြင့်ဤရောဂါသည်လူသားတို့၏အမှားများအတွက်ဘုရားသခင့်ပြစ်ဒဏ်နှင့်လူသားတို့၏စိတ်ရှည်ခြင်းစမ်းသပ်မှုဖြစ်သည်ဟုကြေငြာခဲ့သည်။

လူပေါင်း ၄ သန်းအိုးမဲ့အိမ်မဲ့ဖြစ်ကာ Covid 4 သည်အထူးသဖြင့်ဒုက္ခသည်များကိုအကြီးအကျယ်ထိခိုက်စေလိမ့်မည်။ ဒုက္ခသည်စခန်းများအတွင်းနေထိုင်မှုအခြေအနေများကြောင့်အိုးအိမ်စွန့်ခွာထွက်ပြေးရသူများကိုကာကွယ်ရန်မဖြစ်နိုင်သဖြင့်အခန်းတစ်ခန်းထဲတွင်ရွှံ့တဲတစ်ခုတွင်လက်တွေ့မကျသောလူမှုရေးအရဝေးကွာသွားခြင်း၊ အနည်းဆုံးလူ ၈ ယောက်နေထိုင်ရာနေရာနှင့်ကြီးမားသောစိန်ခေါ်မှုကိုလက်ဆေးခြင်း။ သောက်သုံးရေနှင့်အစားအစာရှားပါးသောထောက်ပံ့ရေးအတွက်ဖြစ်ကြသည်။

UNHCR ၏ထုတ်ပြန်ချက်အရကမ္ဘာအနှံ့ရှိအာဖဂန်နစ္စတန်နိုင်ငံမှမှတ်ပုံတင်ထားသည့်ဒုက္ခသည် ၂.၅ သန်းရှိပြီးကမ္ဘာပေါ်ရှိအိုးအိမ်မဲ့ပြည်သူများ၏ဒုတိယအကြီးဆုံးဖြစ်သည်။ သို့သော်ဥရောပနိုင်ငံများ (ဗြိတိန်နိုင်ငံအပါအ ၀ င်) ၏တရားဝင်မူဝါဒသည်အာဖဂန်များကိုကာဘူးလ်သို့အတင်းအကြပ်ပြန်ပို့ရန်ဖြစ်သည်။ အာဖဂန်နစ္စတန်ကိုကမ္ဘာပေါ်တွင်ငြိမ်းချမ်းမှုအနည်းဆုံးနိုင်ငံအဖြစ်သတ်မှတ်ခဲ့သည် မကြာသေးမီနှစ်များအတွင်းအီးယူနိုင်ငံများမှအတင်းအဓမ္မပြန်ပို့ခြင်းသည်သုံးဆတိုးလာခဲ့သည် “ ရှေ့သို့ပူးတွဲဆောင်ရွက်ခြင်း” မူဝါဒ ပေါက်ကြားစာရွက်စာတမ်းများအရအီးယူသည်အာဖဂန်နစ္စတန်နိုင်ငံအတွင်းခိုလှုံခွင့်တောင်းခံသူများ၏အန္တရာယ်ကိုအပြည့်အဝသတိပြုမိခဲ့သည်။ 2018 ခုနှစ်တွင် UNAMA အဆိုပါမှတ်တမ်းတင်ခဲ့သည် အမြင့်ဆုံးအစဉ်အဆက်မှတ်တမ်းတင်ထားသောအရပ်သားသေဆုံးမှု ထိခိုက်ဒဏ်ရာရသူ ၁၁,၀၀၀၊ သေဆုံးမှု ၃,၈၀၄ နှင့်ဒဏ်ရာ ၇,၁၈၉ ခုတို့ပါဝင်သည်။ အာဖဂန်အစိုးရကအီးယူနှင့်ပြန်လည်နှင်ထုတ်ခံရသူများကိုလက်ခံရန်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုမရှိခြင်းကြောင့်အကူအညီများဖြတ်တောက်ခံရမည်ကိုစိုးရိမ်သောကြောင့်လက်ခံခဲ့သည်။

ဤသည်တနင်္ဂနွေသည်လက်ရှိရင်ဆိုင်နေရသောဒုက္ခသည်များနှင့်ရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမားများနှင့်အတူစည်းလုံးညီညွတ်မှုရှိစေရန်အမျိုးသားရေးဆောင်ရွက်မှု၏အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုဖြစ်သည် ရန်လိုသောပတ်ဝန်းကျင် ကြမ်းတမ်းသောဗြိတိန်မူဝါဒနှင့်ကုသမှု၏။ ဒါဟာကျွန်တော်တို့ရဲ့ရက်အတွင်းလာပါတယ် ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီး Preti Patel ကမ်းရိုးတန်းတစ်လျှောက်ရှိအဏ္ဏဝါခြံစည်းရိုးများတည်ဆောက်ရန်နှင့်ကြီးမားသောလှိုင်းလုံးကြီးများဖြစ်ပေါ်စေရန်အတွက်မြစ်ကြောင်းများကို ဖြတ်၍ Ascension ကျွန်းရှိလမ်းကြောင်းကိုဖြတ်ကျော်ရန်၊ ဒုက္ခသည်များနှင့်အထောက်အထားမဲ့ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားများကိုစွန့်ခွာရန်ကမ်းလှမ်းခဲ့သည်။ ဗြိတိန်သည် ၂၀၀၁ ခုနှစ်တွင်အာဖဂန်နစ္စတန်ကိုစစ်ပွဲဆင်နွှဲရန်စိတ်နှလုံးအကြွင်းမဲ့ကတိပြုခဲ့သည်။ ဗြိတိန်နိုင်ငံအနေဖြင့်ပြည်သူများကိုအိုးအိမ်စွန့်ခွာထွက်ပြေးစေသည့်အခြေအနေများနှင့်စစ်ကြောင့်ဖြစ်ပေါ်လာသောဆင်းရဲဒုက္ခများကိုပြန်လည်ပေးဆပ်ရမည့်အခြေအနေများအတွက်တရား ၀ င်ခွင့်ပြုသင့်သည်။

မာယာအီဗန်စ်သည်ယူကေ၊