ကေသီကယ်လီအားဖြင့်
၂၀၀၃ ခုနှစ် အီရတ်တွင် တုန်လှုပ်ချောက်ချားဖွယ်ရာ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှု မတိုင်မီ ဘဂ္ဂဒက်တွင် နေထိုင်သော တက်ကြွလှုပ်ရှားသူအုပ်စုသည် ဘဂ္ဂဒက်ရှိ ကျန်းမာရေးနှင့် သုခကို ထိန်းသိမ်းရန် အရေးကြီးသော မြို့နေရာများဖြစ်သည့် ဆေးရုံများ၊ လျှပ်စစ်ပစ္စည်းများ၊ ရေသန့်စင်စက်ရုံများနှင့် ကျောင်းများ၊ “ဒီဆိုက်ကို ဗုံးခွဲတာက စစ်ရာဇ၀တ်မှု” လို့ ရေးထားတဲ့ ဒီအဆောက်အအုံအပြင်ဘက်က သစ်ပင်တွေကြားက ဗီနိုင်းနဖူးစည်းကြီးတွေကို တန်းစီထားတယ်။ ဆိုးရွားတဲ့ လေကြောင်း ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုကို မျှော်လင့်ပြီး အီရတ်မှာ ပိတ်မိနေသူတွေအတွက် စာနာနားလည်မှု တည်ဆောက်ဖို့ အမေရိကန်မြို့ကြီးတွေက ပြည်သူတွေကို အလားတူလုပ်ဆောင်ကြဖို့ တိုက်တွန်းထားပါတယ်။
ဝမ်းနည်းစရာ၊ ဝမ်းနည်းစရာမှာ၊ စစ်ရာဇ၀တ်မှုများကို ထပ်မံရှုံ့ချရမည်၊ ယခုတစ်ကြိမ်သည် နိုင်ငံတကာ၏ ပြစ်တင်ရှုတ်ချမှုကို ပဲ့တင်ထပ်ကာ တစ်နာရီအတွင်း လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့်၊ စနေနေ့ အာဖဂန်နစ္စတန်နှင့် ပတ်ဝန်းကျင်ဒေသရှိ ပဉ္စမမြောက်အကြီးဆုံးမြို့ဖြစ်သည့် Kunduz မြို့ရှိ နယ်စည်းမခြားဆရာဝန်များဆေးရုံကို အမေရိကန်က အကြိမ်ကြိမ် ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။
အမေရိကန်/နေတိုး တပ်ဖွဲ့တွေက လေကြောင်း တိုက်ခိုက်မှုကို အချိန်မီ လုပ်ဆောင်ခဲ့ပါတယ်။ 2AM အောက်တိုဘာလ ၃ ရက်နေ့။ နယ်စည်းမခြားဆရာဝန်များ အမေရိကန်၊ နေတိုးနှင့် အာဖဂန် တပ်ဖွဲ့များအား ၎င်းတို့၏ ပထဝီဝင် သြဒိနိတ်များအကြောင်း အကြောင်းကြားထားပြီး ၎င်းတို့၏ ခြံဝန်းသည် ဘောလုံးကွင်း အရွယ်အစားဖြစ်ပြီး ဆေးရုံတစ်ခုဖြစ်ကြောင်း ရှင်းရှင်းလင်းလင်း အသိပေးထားပြီးဖြစ်သည်။ ပထမ ဗုံးများ ကျရောက်ချိန်တွင် ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ ဝန်ထမ်းများက ၎င်း၏ စက်ရုံအား တိုက်ခိုက်ကြောင်း သတင်းပို့ရန် နေတိုးဌာနချုပ်သို့ ချက်ခြင်း ဖုန်းခေါ်ဆိုခဲ့သော်လည်း ၁၅ မိနစ်ကြာသည်အထိ တိုက်ခိုက်မှုများ ဆက်လက် ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ 3: 15 နံနက်လူ ၂၂ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ သေဆုံးသူ ၁၂ ဦးမှာ ဆေးဝန်ထမ်း၊ လူနာ ဆယ်ယောက်၊ လူနာ ၃ ယောက်က ကလေးတွေ။ နောက်ထပ် လူ ၃၇ ဦးထက်မနည်း ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။ ဒဏ်ရာရရှိသူတစ်ဦးက ဆေးရုံ၏ပထမအပိုင်းမှာ အထူးကြပ်မတ်ကုသဆောင်ဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။
“လူနာတွေ အိပ်ယာထဲမှာ မီးလောင်နေတယ်” ဟု ICU တိုက်ခိုက်မှု၏ မျက်မြင်သက်သေ သူနာပြုတစ်ဦးမှ ပြောကြားခဲ့သည်။ နယ်စည်းမခြားဆရာဝန်များအဖွဲ့မှ တာဝန်ရှိသူများက အမေရိကန်၊ နေတိုးနှင့် အာဖဂန်စစ်တပ်တို့ကို လေကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်နေကြောင်း နယ်စည်းမခြားဆရာဝန်များက အကြောင်းကြားပြီးနောက်တွင်ပင် အမေရိကန်လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။
တာလီဘန်တပ်ဖွဲ့များသည် လေကြောင်းအင်အားမရှိသည့်အပြင် အာဖဂန်လေတပ်၏ရေယာဉ်စုသည် အမေရိကန်၏လက်အောက်ခံဖြစ်သောကြောင့် အမေရိကန်သည် စစ်ရာဇ၀တ်မှုကျူးလွန်ကြောင်း မူပိုင်ခွင့်အရ ရှင်းရှင်းလင်းလင်းသိရသည်။
ဒီကိစ္စကို စုံစမ်းစစ်ဆေးနေတယ်လို့ အမေရိကန်စစ်တပ်က ပြောပါတယ်။ အဆုံးမရှိသော ရထားပေါ်တွင် နောက်တစ်ယောက်သည် ငြိုငြင်စွာ တောင်းပန်ခြင်း၊ မိသားစုများ၏ နာကျင်မှုကို ခံစားရသော်လည်း ဆုံးဖြတ်ချက်ချသူများအားလုံးကို ခွင့်လွှတ်ခြင်းမှာ ရှောင်လွှဲ၍မရပေ။ နယ်စည်းမခြားဆရာဝန်များအဖွဲ့သည် တရားဝင် နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းတစ်ခုမှ စုဝေးကာ ပွင့်လင်းမြင်သာသော လွတ်လပ်သော စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုတစ်ရပ်ကို အမေရိကန် သို့မဟုတ် အာဖဂန်ပဋိပက္ခတွင် တိုက်ရိုက်ပါဝင်ပတ်သက်မှုမရှိဘဲ တောင်းဆိုထားသည်။ ထိုသို့သော စုံစမ်းစစ်ဆေးမှု ပေါ်ပေါက်ပြီး ၎င်းသည် တမင်သက်သက် သို့မဟုတ် လူသတ် လျစ်လျူရှုထားသော စစ်ရာဇ၀တ်မှုဖြစ်ကြောင်း အတည်ပြုနိုင်ပါက၊ စီရင်ချက်နှင့်ပတ်သက်၍ အမေရိကန်နိုင်ငံသား မည်မျှလေ့လာနိုင်မည်နည်း။
စစ်ရာဇဝတ်မှုများသည် စစ်ရာဇ၀တ်မှုများကို တရားဝင် အမေရိကန်ရန်သူများမှ လုပ်ဆောင်သောအခါတွင် ၎င်းတို့သည် ကျူးကျော်မှုများနှင့် စစ်အာဏာရှင် အပြောင်းအလဲတွင် ကြိုးပမ်းမှုများတွင် အသုံးဝင်ကြောင်း အသိအမှတ်ပြုနိုင်သည်။
စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုတစ်ခုတွင် US မှလုပ်ဆောင်ရန်ပျက်ကွက်ကြောင်းအချက်ပြသည် Kunduz သည်ဤဆေးရုံကိုမည်မျှလိုအပ်ကြောင်းပြောပြလိမ့်မည်။ US သည် SIGAR အစီရင်ခံစာများ (“Afghanistan Reconstruction for Afghanistan အထူးစုံစမ်းစစ်ဆေးရေးမှူးချုပ်”) သည် အာဖဂန်နစ္စတန်၏ “US ရန်ပုံငွေထောက်ပံ့ထားသော ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှု အဆောက်အအုံများ” ကို ရေတွက်ကာ USAID မှတစ်ဆင့် ရန်ပုံငွေရှာဖွေနိုင်သည်ဟု စွပ်စွဲကာ တည်နေရာပြ၍မရသော နေရာ 189 နှင့် 400 အတွင်း အဆောက်အဦမရှိဟု ယူဆရသည်။ ခြေ။ သူတို့ရဲ့ ဇွန်လ 25 ရက်th PCH ပရိုဂရမ်က ထောက်ပံ့ပေးထားတဲ့ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုဌာန ၆၄၁ ခုထဲက 510—80 ရာခိုင်နှုန်းနီးပါး— USAID ရဲ့ တည်နေရာအချက်အလက်နဲ့ USAID ရဲ့ ကနဦးပိုင်းခြားစိတ်ဖြာမှုဆိုင်ရာ ဒေတာနဲ့ ပထဝီဝင်ပုံရိပ်တွေကို ကျွန်တော့်ရုံးရဲ့ ကနဦးပိုင်းခြားစိတ်ဖြာချက်က မေးခွန်းထုတ်စရာဖြစ်စေခဲ့ပါတယ်။ အာဖဂန်နစ္စတန် အဆောက်အအုံ ခြောက်ခုသည် ပါကစ္စတန်တွင် အမှန်တကယ် တည်ရှိကြောင်း၊ တာဂျစ်စတန်တွင် ခြောက်ခုနှင့် မြေထဲပင်လယ်တွင် တစ်လုံး ရှိကြောင်း ၎င်းကဆိုသည်။
ယခုအချိန်တွင် ကျွန်ုပ်တို့သည် လေဖိအားနည်းရပ်ဝန်းမှမဟုတ်ဘဲ အခြားတစ္ဆေဆေးရုံတစ်ခုကို ဖန်တီးထားပုံရပြီး ယခုအခါ ဝန်ထမ်းနှင့် လူနာများ၏ ရုပ်အလောင်းများကို မြှုပ်နှံထားသည့် အပူတပြင်းလိုအပ်နေသော အဆောက်အဦ၏နံရံများမှ မီးလောင်ကျွမ်းကာ အပျက်အစီးများ ဖြစ်နေပုံရသည်။ ကြောက်မက်ဖွယ်ကောင်းသော အသိုက်အဝန်းတစ်ခုသို့ ဆေးရုံဆုံးရှုံးလိုက်ရခြင်းနှင့်အတူ၊ ဤတိုက်ခိုက်မှု၏ သရဲတစ္ဆေများသည် မည်သူမျှ မရေတွက်နိုင်သော စွမ်းရည်ထက်ကျော်လွန်နေပြန်သည်။ ဒါပေမယ့် ဒီတိုက်ခိုက်မှုကို စတင်ခဲ့တဲ့ ရက်သတ္တပတ်အတွင်းမှာတော့ သူ့ရဲ့ဝန်ထမ်းတွေက ဒဏ်ရာရရှိသူ ၃၄၅ ဦးကို ကုသပေးခဲ့ပြီး အဲဒီထဲက ၅၉ ဦးဟာ ကလေးငယ်တွေ ဖြစ်ပါတယ်။
အမေရိကန်သည် အာဖဂန်နစ္စတန်တွင် အပြင်းထန်ဆုံး တိုက်ပွဲဝင်နေသည့် စစ်ဘုရင်အဖြစ် ကြာမြင့်စွာကတည်းက ပြသခဲ့ပြီး၊ ၎င်းတို့သည် အကာအကွယ်ပေးရန် တွေးတောနေသော ကျေးလက်နေသူများကို ကြောက်လန့်စေသည့် ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်သော အင်အားသုံး နမူနာကို ပြသခဲ့သည်။ 2015 ခုနှစ် ဇူလိုင်လတွင် အမေရိကန် ဗုံးကြဲလေယာဉ်များသည် Logar ပြည်နယ်ရှိ အာဖဂန်စစ်တပ် အဆောက်အအုံတစ်ခုကို တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ စစ်သား ဆယ်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ ပင်တဂွန်စစ်ဌာနချုပ်ကလည်း ဒီဖြစ်ရပ်ကို စုံစမ်းစစ်ဆေးနေဆဲဖြစ်တယ်လို့ ပြောပါတယ်။ စုံစမ်းစစ်ဆေးမှု၏ နိဂုံးချုပ်ချက်ကို မည်သည့်အခါမျှ ထုတ်ပြန်ခဲ့ခြင်း မရှိပေ။ အမြဲတမ်း တောင်းပန်စရာတောင် မရှိပါဘူး။
ပေါ့လျော့မှုပဲဖြစ်ဖြစ်၊ မုန်းတီးမှုပဲဖြစ်ဖြစ်၊ အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှုပါပဲ။ စုံစမ်းမေးမြန်းရုံသာမက အာဖဂန်နစ္စတန်ရှိ အမေရိကန်စစ်ရာဇ၀တ်မှုအားလုံး၏ နောက်ဆုံးအဆုံးသတ်ကို တောင်းဆိုသည့်နည်းလမ်းမှာ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုဌာနများ၊ ဆေးရုံများ သို့မဟုတ် ဒဏ်ရာယူနစ်များရှေ့တွင် စုဝေးရန် ဟူသော ဆိုင်းဘုတ်ကို ကိုင်ဆောင်ကာ ဗုံးဖောက်ခွဲရန်၊ ဤနေရာသည် စစ်ရာဇ၀တ်မှုဖြစ်လိမ့်မည်။ စည်းဝေးပွဲသို့တက်ရောက်ရန် ဆေးရုံဝန်ထမ်းများအား ဖိတ်ကြားကာ ဒေသတွင်းမီဒီယာများကို အကြောင်းကြားကာ “အာဖဂန်နစ္စတန်တွင် အလားတူဖြစ်သည်” ဟူသော နောက်ထပ်ဆိုင်းဘုတ်တစ်ခုကို ကိုင်ဆောင်ထားပါ။
ကျွန်ုပ်တို့သည် အာဖဂန်၏ ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ စောင့်ရှောက်မှုနှင့် ဘေးကင်းရေးဆိုင်ရာ အခွင့်အရေးကို အတည်ပြုသင့်သည်။ အမေရိကန်သည် ဤတိုက်ခိုက်မှုတွင် စုံစမ်းစစ်ဆေးသူများကို အတားအဆီးမဲ့ဝင်ရောက်ခွင့်ပေးပြီး ဤဆယ့်လေးနှစ်ကြာစစ်ပွဲအတွင်း ဖြစ်ပွားခဲ့သော ပြင်းထန်သော ပရမ်းပတာဖြစ်ခဲ့ရသော ဝေဒနာများအတွက် ဆေးရုံကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ရန်အတွက် လျော်ကြေးပေးသင့်သည်။ နောက်ဆုံးအနေနှင့် အနာဂတ်မျိုးဆက်များအတွက် ကျွန်ုပ်တို့သည် ကျွန်ုပ်တို့၏ ထွက်ပြေးသွားသော အင်ပါယာကို ဆုပ်ကိုင်ထားပြီး စစ်ပွဲဖြစ်သည့် နားမလည်နိုင်စွာ ညစ်ညမ်းရက်စက်မှုများကို ကျူးလွန်ခြင်းမှ တားမြစ်နိုင်သော နိုင်ငံတစ်ခုဖြစ်အောင် ပြုလုပ်သင့်သည်။
ကေသီကယ်လီ (Kathy@vcnv.org) ကို Creative အကြမ်းမဖက်ဘို့ Co-သြဒီနိတ်အသံ (vcnv.org2015 ခုနှစ် စက်တင်ဘာလလယ်တွင် အာဖဂန်နစ္စတန်မှ ပြန်လာခဲ့ပြီး အာဖဂန်ငြိမ်းချမ်းရေး စေတနာ့ဝန်ထမ်း (ourjourneytosmile.com)
