Jake Heller မှ၊ ပြန်ကြားရေး Clearing House
လေတပ်လေတပ်သားဟောင်းများက အမေရိကန်၏ ဒရုန်းစစ်ဆင်ရေးအသုံးပြုမှုကို ဆန့်ကျင်ပြောဆိုနေကြပြီး စစ်ဘက်ဒရုန်းအစီအစဉ်ကို “ကိုယ်ကျင့်တရားအရ ဒေါသထွက်စရာ” နှင့် “ကမ္ဘာတဝှမ်း အကြမ်းဖက်ဝါဒနှင့် မတည်မငြိမ်ဖြစ်မှုများအတွက် အဖျက်စွမ်းအားအရှိဆုံးသော မောင်းနှင်အားများထဲမှတစ်ခု” ဟု ပြောဆိုနေကြသည်။
NBC News နှင့် တွေ့ဆုံမေးမြန်းခန်းများတွင် 15 နှစ်ကြာ စစ်ဘက်ဒရုန်းအတွေ့ အကြုံရှိသည့် စစ်မှုထမ်းဟောင်း သုံးဦးသည် အရပ်သားများ၏ ဒရုန်းတိုက်ခိုက်မှုအတွက် ကုန်ကျစရိတ်ကို ရှုတ်ချပြီး ရာထူးမှ မထွက်ခွာမီ ယင်းကို လှည့်ပတ်ရန် သမ္မတ အိုဘားမားအား တောင်းဆိုခဲ့သည်။
ဒရုန်းအော်ပရေတာနှင့် သင်တန်းပို့ချသူအဖြစ် လုပ်ကိုင်သည့် အသက် ၂၉ နှစ်ရှိ မိုက်ကယ်ဟာ့စ်က “တကယ် အာမခံပစ္စည်း တစ်စုံတစ်ရာ ပျက်စီးမှုနဲ့ပတ်သက်ပြီး ကျွန်တော်တို့ အရမ်းစိတ်မကောင်းဖြစ်မိပါတယ်။ “ဒီလိုဖြစ်နိုင်ခြေတွေ ပေါ်လာတိုင်း၊ အချိန်အများစုဟာ 'ပေါင်းသင်းခြင်းရဲ့ အပြစ်' ဒါမှမဟုတ် တစ်ခါတရံမှာ စခရင်မှာပါတဲ့ တခြားသူတွေကိုတောင် ထည့်မစဉ်းစားဘူး။
NBC သတင်းဌာနနှင့် စကားပြောဆိုရန် မဖြစ်နိုင်သော ဒရုန်းအော်ပရေတာဟောင်းတစ်ဦးနှင့်အတူ၊ ကိုယ်တိုင်ဖော်ပြခဲ့သည့် သတင်းပေးသူ သုံးဦးလည်း ရေးသားခဲ့သည်။ စာတစ်စောင် အမေရိကန်သမ္မတ အိုဘားမား၊ ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး Ash Carter နှင့် CIA ညွှန်ကြားရေးမှူး ဂျွန်ဘရန်နန်တို့အား ၎င်းတို့သည် ISIS ပေါ်ပေါက်လာမှုနှင့် မကြာသေးမီက ပါရီတွင် တိုက်ခိုက်မှုများနှင့် ချိတ်ဆက်ပေးသည့် မောင်းသူမဲ့လေယာဉ်ဖြင့် တိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ အကြမ်းဖက်သမားများအတွက် ဒရုန်းတိုက်ခိုက်မှုများသည် "ဂွာတာနာမိုပင်လယ်အော်နှင့် ဆင်တူသော အခြေခံစုဆောင်းရေးကိရိယာတစ်ခု" ဟု ရေးသားခဲ့သည်။
NBC News ထံပေးပို့သော ကြေညာချက်တွင် လေတပ်မှ “ကျွန်ုပ်တို့၏ အဝေးမှ မောင်းနှင်သော လေယာဉ်အော်ပရေတာများသည် နိုင်ငံတော် ကာကွယ်ရေးနှင့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ လုံခြုံရေးကို သိသိသာသာ ပံ့ပိုးပေးသည့် အရေးကြီးသော အရေးကြီးသော မစ်ရှင်ကို လုပ်ဆောင်သည်” ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ အဆိုပါ ထုတ်ပြန်ချက်သည် ယခင်လေသူရဲများ၏ ပြောဆိုချက်များကို တိုက်ရိုက် ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းခြင်း မရှိပေ။
အမေရိကန်သမ္မတ အိုဘားမားလက်ထက်တွင် ဒရုန်းတိုက်ခိုက်မှုများသည် အဆမတန် တိုးလာခဲ့သည်။ ပါကစ္စတန်တစ်နိုင်ငံတည်းတွင် လက်ရှိအစိုးရသည် တိုက်ခိုက်မှု ၃၇၀ ကြိမ်ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး ဘုရ်ှအစိုးရ၏ ၅၁ ကြိမ်နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက တိုက်ခိုက်မှုများကို ခြေရာခံသည့် စုံစမ်းစစ်ဆေးရေးဂျာနယ်လစ်ဗျူရို၏အဆိုအရ သိရသည်။
ဆိုမာလီယာနှင့် ယီမင်နိုင်ငံတို့ကို ပေါင်းထည့်ခြင်း (New America Foundation data) နှင့် သမ္မတ အိုဘားမားသည် ၎င်း၏ယခင်ကထက် ဒရုန်းတိုက်ခိုက်မှု ၈၉၄ ရာခိုင်နှုန်း ပိုမိုလုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။
ပါကစ္စတန်၊ ဆိုမာလီယာနှင့် ယီမင်တို့တွင် ဒရုန်းများဖြင့် ပေါင်းစပ်တိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် စစ်သွေးကြွ ၂၇၃၆ ဦးမှ ၄,၁၆၉ ဦး သေဆုံးခဲ့ကြောင်း New America Foundation မှ သိရသည်။
တစ်ချိန်တည်းတွင် အဆိုပါ တိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် အရပ်သား ရာနှင့်ချီ သေဆုံးခဲ့သည်။ ခန့်မှန်းခြေ 488 မှ 1,071 အထိရှိကြောင်း စုံစမ်းစစ်ဆေးရေးဂျာနယ်လစ်ဗျူရို၏အဆိုအရ သိရသည်။
“ဆိုးရွားစွာ စွန့်ပစ်မှု၊ စီမံခန့်ခွဲမှု လွဲမှားမှု၊ အာဏာအလွဲသုံးစားမှုများနှင့် ဒရုန်းပရိုဂရမ်၏ ထိရောက်မှုနှင့်ပတ်သက်၍ လူသိရှင်ကြား လိမ်လည်လိမ်လည်နေသည့် နိုင်ငံ့ခေါင်းဆောင်များကို ကျွန်ုပ်တို့ မြင်တွေ့ခဲ့ရသည်” ဟု ၎င်းတို့လေးဦး၏ စာထဲတွင် ရေးသားထားသည်။
၎င်းတို့၏ရှေ့နေ Kathleen McClellan က ၎င်းတို့၏ ပွင့်လင်းမြင်သာမှုကို “သမိုင်းဝင်အခိုက်အတန့်” ဟုခေါ်သည်။
“ဒါဟာ ဒရုန်းအစီအစဉ်မှာ တာဝန်ထမ်းဆောင်နေတဲ့ လူတော်တော်များများကို ထုတ်ဖော်ပြောဆိုတာ ဒါ ပထမဆုံးအကြိမ်ပါပဲ” ဟု NBC News နှင့် အင်တာဗျူးတွင် သူမက ပြောကြားခဲ့သည်။
Hellfire ဒုံးပျံများကို ပစ်မှတ်များသို့ လမ်းညွှန်ကူညီပေးသော ဒရုန်းများပေါ်တွင် ကင်မရာများကို ထိန်းချုပ်သည့် အသက် 29 နှစ်အရွယ် Stephen Lewis က အလုပ်မှ အိမ်ပြန်ရောက်ပြီးနောက် ညတိုင်း “သူ့ကိုယ်သူ သောက်ပြီး အိပ်” သည်ဟု ဆိုသည်။ “အဲဒါက ယဉ်ကျေးမှုရှိတယ်” ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။ "လူတိုင်းက အနားကနေ ရုန်းထွက်ဖို့ တစ်ခုခုလုပ်ခဲ့ကြတယ်—အဖြစ်မှန်ကို ပြုပြင်ပြောင်းလဲဖို့ မင်းလုပ်ခဲ့တာတွေကို မင်းစဉ်းစားနေစရာမလိုဘူး။"
ဂျာမနီနှင့် အာဖဂန်နစ္စတန်ရှိ အခြေစိုက်စခန်းများမှ ဆက်သွယ်ရေးအခြေခံအဆောက်အအုံများပေါ်တွင် အလုပ်လုပ်နေသော Cian Westmoreland ၊ အသက် ၂၈ နှစ်အရွယ်ရှိ Cian Westmoreland က “သေခါနီး ကလေးတွေ ဒါမှမဟုတ် မိခင်တွေအကြောင်း အိပ်မက်ဆိုးတွေ မက်ပြီး သူတို့ကို ကူညီဖို့ ကြိုးစားနေတယ်၊ ကျွန်တော်လည်း မတတ်နိုင်ခဲ့ပါဘူး။
“ကျွန်တော်ကတော့ အားကိုးရာမဲ့သလို ခံစားရတယ်။ ပြီးတော့ အဲဒါက တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ကျွန်တော့်အမှားမှန်း ကျွန်တော်သိပါတယ်” ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။
ဘရန်ဒန်ဘရိုင်ယန်သည် အသက် ၃၀ အရွယ် ဒရုန်းအော်ပရေတာဟောင်းဖြစ်ပြီး အင်တာဗျူးအတွက် မရရှိနိုင်ပေ။
အမျိုးသားလေးဦးစလုံး PTSD ခံစားနေရတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ၎င်းတို့၏ကိုယ်စားလှယ်များက ၎င်းတို့အားလုံးကို ဂုဏ်ပြုသောအားဖြင့် ရာထူးမှ ဆင်းပေးခဲ့ပြီး၊ ၎င်းတို့အား ဒေါ်လာ ၅၀,၀၀၀ မှ ဒေါ်လာ ၁၁၀,၀၀၀ အထိ ပြန်လည်ပေးအပ်သည့် ဘောနပ်စ်များ ပေးအပ်ခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။
ဒရုန်းလေယာဉ်မှူးများသည် “ကျွမ်းကျင်ပြီး တည်ဆဲဥပဒေ၊ မူဝါဒများကို လိုက်နာကြပြီး အလွန်တိကျသော လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများကို လိုက်နာကြသည်” ဟု လေတပ်မှ ထပ်လောင်းပြောကြားခဲ့သည်။ "လေသူရဲများသည် သတ်မှတ်ထားသော အပြုအမူစံနှုန်းများကို လိုက်နာရန် မျှော်လင့်ပါသည်။"
လေတပ်သည် လက်ရှိတွင် ဒရုန်းလေယာဉ်မှူးများကို ထိန်းသိမ်းထားရန် ရုန်းကန်နေရပြီး လေ့ကျင့်ရေးထက် လေယာဉ်မှူးများ ဆုံးရှုံးနေသော်လည်း “အင်အားကို တည်ငြိမ်စေရန် များစွာကြိုးပမ်းနေရသည်” ဟု ဆိုသည်။
“အဝေးမှ မောင်းသူမဲ့ လေယာဉ် အသက်မွေးဝမ်းကြောင်း နယ်ပယ်သည် ပြင်းထန်စွာ တင်းမာနေပါသည်” ဟု အထက်လွှတ်တော် လက်နက်ကိုင် ဝန်ဆောင်မှု ကော်မတီမှ ၎င်း၏ မေလ 2015 တွင် ရေးသားခဲ့သည်။ အစီရင်ခံစာ.
လူးဝစ်သည် သူဘာကြောင့် ထွက်သွားသည်ကို သတိရမိသည်။ “ပထမအသက်ကို သတ်ပြီးတာနဲ့ ချက်ခြင်းပဲ” လို့ သူ့အထက်လူကြီးတွေကို ပြောပြီး “အဲဒီမှာ ငါမပိုင်ဘူး — ငါအဲဒီမှာနေစရာ မလိုတော့ဘူး၊
“လူတွေက အဲဒါ ဗီဒီယိုဂိမ်းလို့ ထင်ကြတယ်” ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။ "ဒါပေမယ့် မင်းမှာ စစ်ဆေးရေးဂိတ်တွေ ရှိတယ်၊ ဗီဒီယိုဂိမ်းမှာ မင်းမှာ ပြန်စဖို့ အမှတ်တွေ ရှိတယ်။"
ဒရုန်းများဖြင့် "ဒီဒုံးကျည်ကို ပစ်ခတ်တဲ့အခါ၊ ပြန်လည်စတင်ခြင်း မရှိပါဘူး။"
အဘို့ကိုကလစ်နှိပ်ပါ စပိန္, ဂျာမန်, ဒတျချြ, ဒိနျးမတျ, ပြင်သစ်, translation- မှတ်ချက်- ဘာသာပြန်ဆိုမှုကို တင်ရန် အချိန်အနည်းငယ် ကြာနိုင်သည်။
