Site Kathy Kelly
“Ndị a bụ ndị na-arụsi ọrụ ike maka ọnwa, na-adịghị akwụsị akwụsị kemgbe izu gara aga. Ha alaghachila, ha ahụbeghị ezinụlọ ha, ha ka nọ na-arụ ọrụ n'ụlọ ọgwụ iji nyere ndị mmadụ aka… ma ugbu a ha anwụọla. Ndị a bụ ndị enyi, ezigbo ndị enyi. Enweghị m okwu ọ bụla iji kwupụta nke a. Apụghị ikwu ya.
"Ụlọ ọgwụ, ọ bụ ọrụ m na ebe obibi ruo ọtụtụ ọnwa. Ee, ọ bụ naanị ụlọ. Ma, ọ bụ nnọọ karịa nke ahụ. Ọ bụ ahụike maka Kunduz. Ugbu a agaala.
“Ihe dị m n’obi kemgbe ụtụtụ a bụ na nke a anaghị anabata ya. Olee otú nke a pụrụ isi mee? Olee uru nke a bara? Imebi ulo ogwu na otutu ndu, n’efu. Enweghị m ike ịhụ okwu maka nke a. - Lajos Zoltan Jecs
Lajos Zoltan Jecs lanarị October 3rd na Medecins Sans Frontiers (MSF) ụlọ ọgwụ na Kunduz, nke ndị US tụrụ bọmbụ ihe karịrị otu elekere, na nkeji iri na ise. Ogbunigwe ahụ gara n’ihu, n’agbanyeghi nkwukọrịta okwu si n’aka ndị ọrụ ụlọọgwụ ndị gwara ndị ọrụ US, NATO na Afghanistan na a wakporo ụlọ ọgwụ ha. Emechaa Jecs kwupụtara ụjọ na-enweghị atụ nke ịhụ ndị ọrịa ka ha na-agba ọkụ na akwa ụlọ ọgwụ ha kpụ ọkụ n'ọnụ.
Ndị US nwere ọtụtụ ihe ga-eburu n'uche dị ka Pentagon na-akwadebe ịhapụ nchọpụta ya banyere mbuso agha ahụ.
Otu echiche bụ na ndị ọrụ MSF, dị ka iwu gbasara iwu gbasara mmadụ, lebara onye ọ bụla chọrọ nlekọta anya nke akpọrọ n'ụlọ ọgwụ. US nwere ike were ụfọdụ ndị ọrịa dị ka ndị iro nke US, mana nke a anaghị eme ka ụlọ ọgwụ gbawaa. Nkọwapụta ọhụụ banyere amụma igbu ọchụ US, nke akwụkwọ akụkọ n'ịntanetị bipụtara, Ntughari, dokwuo anya na nchekwa nke ndị US na mkpochapụ nke ndị iro US enweela nchegbu gabigara ókè na akụkụ Washington maka ichebe ndụ ndị ọzọ, gụnyere ndị nkịtị.
Nke abuo, Gọọmentị United States enweghị ike iche n'echiche na mwakpo ndị e weere na ọdịmma mba ndị America nwere ike ịbụ mpụ agha.
Nke ato, Medecins Sans Frontieres ewepụtala oku siri ike, nke mba ụwa niile na-akpọ maka nchọpụta onwe ha na mwakpo ahụ. Ndị US na-ekwusi ike na ịchụso nyocha nke aka ya, otu ihe nke bụ ọgụ na-eyi egwu na-akụda tankị site na mkpokọta ụlọ ọgwụ gbara ọkụ nke ala mbụ.
Dị ka New York Times, A na-atụ anya ka ndị isi agha ndị agha United States kwuo na ndọrọ ndọrọ ọchịchị na-aga n'ihu na ndị agha United States si Afghanistan iji kọwaa ihe mere ụgbọ elu US C-130 ji gbuo ndị mmadụ 25, ndị ọrụ 12 na ndị ọrịa 13, atọ n'ime ha ụmụ. Na akụkọ ihu n'ihu, na NYT kọrọ na ndị nchọpụta Pentagon jụrụ ma "enweghị ahụmahụ na-arụ ọrụ ọnụ"N'akụkụ nke ndị agha US na Afghan" nwere ike inyewo aka n'ememe nke mkpebi ezighị ezi nke dugara ná mwakpo ahụ NYT akụkọ na-ekwu na: "Ha kwuru na nsogbu ndị ahụ, n'akụkụ ụfọdụ, na ndọrọ ndọrọ ọchịchị nke ndị agha United States si n'ebe ugwu Afghanistan bụ nke bụ akụkụ nke United States 'declined of forces in the country."
N'echi ya, AP kwuru na Army's $ 5 ijeri DCGS ọgụgụ isi netwọk, katọrọ ọtụtụ dị ka boondoggle mana ebe ọzọ toro dị ka ndị nwere "nzọpụta ndụ" site na ịnakọta "ihe nkiri drone, nkewa ngwanrọ, akụkọ isi mmalite mmadụ, mgbasa ozi na mmekọrịta mmadụ na ibe ya na ntanetị", enweghị ọrụ n'oge mwakpo ahụ. Nkwupụta ahụ dabere na nkwupụta gọọmentị na-amaghị aha.
Nke a ọ pụtara na n'ụbọchị a na-ajụ ajụjụ, US enweghị ndị ọrụ ha zụrụ nke ọma iji lelee maapụ, na-achọpụta ụlọ ọgwụ ha na-awakpo? Ndị agha US ọ tufuru ụzọ kachasị dị mfe iji nyochaa map na ntanetị? Na agbanyeghị nkwarụ ndị a, ndị agha gara n'ihu na-egbu ọchụ? Ọ gara n'ihu na-egbu ìsì?
Anyị ekwesịghị ikpu ìsì site na ihe nkiri mgbasa ozi, ma ọ bụ omume nke ịhapụ obi abụọ, na ọbụna ọnwụ, nke ọtụtụ ndị dịka anyị onwe anyị, mba ofesi, mgbe ọ bụla gọọmentị anyị na-enye anyị nkọwa ya na-enweghị isi, ezi obi dị mma, mgbaghara ya. Enweghi ike ikpuchi uwa na ndi na-ebuso ha agha n'ime ihe ndi ozo, nke anyi maara site na foto di egwu, nke windo na uzo nke ulo ogwu. United States ga-ekwerịrị ka ụwa hụ ihe ọ mere.
A ghaghị ịgba ndị nkịtị nkịtị gburugburu ụwa ume ka ha ghara ịkwado ndị agha na ndị na-ahụ maka ịlụ agha bụ ndị na-enyo dịka ndị na-enye nchekwa.
Echere m na ndị nkịtị nwere ike ịghọta na ịhụnanya Lajos maka ndị ọrụ ibe ya, nkwanye ùgwù ya n'ịrụsi ọrụ ike. Ma o siri ike, ma eleghị anya ọ gaghị ekwe omume ịghọta ọbụna otu akụkụ nke oké egwu Lajos mgbe ọhụụ ndị United States gburu ụlọ ọrụ Kunduz ma gbuo ọtụtụ ndị aka ha dị ọcha.
Ka o sina dị, anyị ga-anwa ichetụ ujo na ụjọ Lajos wee chee echiche ọzọ etu ọ ga-adị ma ọ mata na ndị mwakpo ahụ, ndị na-egbu ya, dabere na sistemụ "ọgụgụ isi" ruru ijeri dollar 5, nke mere na ntabi anya ụbọchị ahụ, nakwa na ha aghọtaghị na ọ bụ ihe jọgburu onwe ya igbu bọmbụ n'ụlọ ọgwụ, na nkeji iri na ise, na-akpata mgbawa isii dị iche iche, ọbụlagodi mgbe ndị ọrụ ụjọ tụchara na ụlọ ọgwụ ha na-agba ọkụ na ndị ọrịa na-ere ọkụ.
Kathy Kelly (Kathy@vcnv.org) ngalaba na-ahazi Voice maka Creative Nonviolence (www.vcnv.org)
