January
January 1
January 2
January 3
January 4
January 5
January 6
January 7
January 8
January 9
January 10
January 11
January 12
January 13
January 14
January 15
January 16
January 17
January 18
January 19
January 20
January 21
January 22
January 23
January 24
January 25
January 26
January 27
January 28
January 29
January 30
January 31
January 1. Nke a bụ Newbọchị Afọ Ọhụrụ na Daybọchị Udo nke Worldwa. Taa amalite ọzọ na kalenda Gregorian, nke Pope Gregory nke Iri na Atọ webatara na 1582 ma bụrụkwa kalenda obodo ndị mmadụ kacha eji eme ihe n'ụwa. Taa na-amalite ọnwa nke Jenụwarị, nke a na-akpọ Janus, chi nke ihu abụọ nke ọnụ ụzọ na ntụgharị, ma ọ bụ maka Juno, Eze nwanyị nke chi, ada Saturn, na nwunye na nwanne Jupiter. Juno bụ chi nke yiri chi nwaanyị Hera. N’afọ 1967, ndị ụka Katọlik kwupụtara na ụbọchị mbụ nke ọnwa Jenụwarị ka ọ bụrụ ụbọchị udo. Ọtụtụ ndị na-abụghị ndị Katọlik na-ewepụtakwa ohere ahụ iji mee emume, kwado, kuziere, ma kwadoo udo. Na ọdịnala sara mbara nke mkpebi afọ Ọhụrụ, ndị popu na-ejikarị ụbọchị udo nke ụwa kwuo okwu ma bipụta nkwupụta iji kwado ịkwaga ụwa na udo, na ịkwado maka ọtụtụ ihe ndị ọzọ. Daybọchị Udo nke onwa na Jenụwarị 1st ekwesịghị inwe mgbagwoju anya na Daybọchị Udo nke Mba Nile, nke United Nations guzobere na 1 ma kaa akara kwa afọ na Septemba 1982st. A mara nke ikpeazụ nke ọma, ikekwe n'ihi na ọ bụghị otu okpukpe malitere ya, n'agbanyeghị na okwu ahụ bụ "International" n'aha ya bụ adịghị ike nye ndị kwenyere na mba dị iche iche na-egbochi udo. Daybọchị Udo Worldwa abụghịkwa udo Sunday nke na-abịa na England na Wales na Sọnde nke dabara n'agbata Jenụwarị 21 na nke 14. Ebe ọ bụla na onye ọ bụla anyị nọ n'ụwa, anyị nwere ike ịhọrọ ikpebi taa ịrụ ọrụ maka udo.
January 2. N'ụbọchị a na 1905, nzukọ nke Industrial Unionists na Chicago guzobere ndị Ọrụ Ọrụ nke Ụwa (IWW), nke a maara dịka The Wobblies, na-eme mgbalị niile iji mee ka otu nnukwu ọrụ na onye ọrụ ọ bụla nọ n'ụwa. Wobblies gbakọtara maka ikike ndị ọrụ, ikike obodo, mmekọrịta mmadụ na ibe ya, na udo. A na-echeta ọhụụ ha n’abụ ha mepụtara ma bụrụ. A kpọrọ otu onye Ndị Kraịst n'agha ma tinye okwu ndị a: “Gaa n'ihu, ndị agha Ndị Kraịst! Utyzọ ọrụ dị larịị; Gbuo ndi agbata obi gi ndi Kristian, ma obu ha gbuo ha. Ndị na-eme ihe na-atụgharị uche na-eme ihe, Chineke nọ n'elu na-akpọ gị ka ị zuo ohi, na idina mmadụ n'ike, ma gbuo. Nwa-aturu ahu nọ n’elu ka edoworo omume-gi nile; Ọ bụrụ na ị hụrụ Mmụọ Nsọ n'anya, gbuo mmadụ, kpee ekpere ma nwụọ. Gaa n'ihu, ndị agha ndị Kraịst! Iche akwa na akwa na tie! Ka Jizọs dị nwayọ gọzie ike gị. Splinter skulls na shrapnel, ifatilaiza na sod; ndi be anyi na-amaghi asusu gi kwesiri ka onu Chukwu. Kụjisie ọnụ ụzọ ụlọ ọ bụla, ụmụ agbọghọ mara mma na-ejide; jiri ike gị na ikike dị nsọ jiri ha mee ihe masịrị gị. Gaa n'ihu, ndị agha ndị Kraịst! Na-enwu ihe niile ị na-ezute; Mee ka nnwere onwe mmadụ daa n'okpuru ụkwụ na-eme nsọ nsọ. Toonụ Chineke nke dollar ịrịba ama dupes ya mmasị agbụrụ! Mee ka ahịhịa nke mba ọzọ kwanyeere gị ugwu mara amara. Tụkwasị obi na nzọpụta ịkwa emo, jee ozi dị ka ngwa ọchịchị aka ike; Akụkọ ihe mere eme ga-ekwu banyere gị, sị: 'Ndị ahụ dị nzuzu nke Chineke kpọrọ asị!' ”N'ime ihe karịrị otu narị afọ kemgbe e dere abụ a, nghọta nke ịkwa emo adịchaghị mma, n'ezie, ọ dịghịkwa Ndị Kraịst na-ekere òkè n'agha ọzọ.
January 3. N'ụbọchị a na 1967, Jack Ruby, onye a mara ikpe na-egbu onye omekorịrị onye uwe ojii President John F. Kennedy, Lee Harvey Oswald, nwụrụ na ụlọ mkpọrọ Texas. A mara Ruby ikpe igbu Oswald ụbọchị abụọ ka agbapụchara Kennedy mgbe Oswald nọ n'aka ndị uwe ojii. A mara Ruby ikpe ọnwụ; ma a rịọrọ arịrịọ ahụ ikpe ya, e nyekwara ya ikpe ọhụụ n'agbanyeghị agbanyeghị ọgbaghara a n'ihu ndị uwe ojii na ndị nta akụkọ na-ese foto. Ka a na-edobe ụbọchị maka ikpe ọhụụ Ruby, ọ bụ onye ekwuru na ọ nwụrụ site na nkwonkwo akpa ume n'ihi ọrịa kansa akpa ume na-amaghị. Dabere na ndekọ ndị na-ewepụtabeghị na National Archives rue Nọvemba 2017, Jack Ruby gwara onye na-agwa FBI ka ọ "lelee ọkụ ọkụ" ụbọchị e gburu Onye isi ala John F. Kennedy, ma nọrọ na mpaghara ebe ogbugbu ahụ mere. Ruby gọrọ nke a n'oge ikpe ya, na-ekwusi ike na ọ na-eme n'ihi ịhụ mba n'anya mgbe ọ gburu Oswald. Akwụkwọ akụkọ Warren Commission nke 1964 kwubiri na Oswald ma ọ bụ Ruby abụghị akụkụ nke nnukwu izu iji gbuo Onye isi ala Kennedy. N'agbanyeghị nkwubi okwu siri ike o doro anya, akụkọ ahụ emechighị obi abụọ gbara gburugburu ihe omume ahụ. Na 1978, Kọmitii Họrọ onlọ na-ahụ maka igbu mmadụ kwubiri na akụkọ mbido na Kennedy "enwere ike gbuo ya n'ihi nkata ọjọọ" nke nwere ike ịgụnye ọtụtụ ndị agbapụ na mpụ mpụ. Ihe kọmitii ahụ chọpụtara, dị ka Warren Commission, na-aga n'ihu na-arụrịta ụka ebe niile. Echiche nke ọdụdụ ọdụ nke ọdụm nke US mere ka ọ bụrụ onye a kacha ewu ewu na nke kachasị atụfu: “Laghachị na ndò agha ma chọọ ụzọ udo,” ka o kwuru.
January 4. N'ụbọchị a na 1948, mba Burma (nke a makwaara dị ka Myanmar) tọhapụrụ onwe ya nke colonial Britain ma ghọọ mba nweere onwe ya. Ndị Briten ebiela agha atọ megide Burma na narị afọ 19, nke atọ n'ime 1886 mere Burma n'ógbè India India. Rangoon (Yangon) ghọrọ isi obodo na ọdụ ụgbọ mmiri na-arụ ọrụ n'etiti Calcutta na Singapore. Ọtụtụ ndị India na ndị Chinese bịarutere British, mgbanwe dị ukwuu nke ọdịbendị na-akpata mgba, mkpesa, na mkpesa. Ọchịchị Briten, na ịjụ iwepu akpụkpọ ụkwụ mgbe ha na-abanye na pagodas, duziri ndị mọnk Buddha iji guzogide. Mahadum Rangoon mepụtara ihe omuma, nwa akwukwo na-eto eto, Aung San, malitere ma "Anti-Fascist People's Freedom League" (AFPFL), na "ndi mmadu na-agbanwe agbanwe" (PRP). Ọ bụ San, n'etiti ndị ọzọ, bụ ndị jisiri ike ịkwado nnwere onwe nke Burma na Britain na 1947 na ka ha nwee agbụrụ na agbụrụ agbụrụ maka Bọma dị n'otu. E gburu San n'ihu tupu nnwere onwe abịa. Nwa obere nwa San, bụ Aung San Suu Kyi, gara n'ihu ọrụ ya na ndọrọ ndọrọ ọchịchị. Na 1962, ndị agha Burmen weghaara gọọmentị. O kpochapuru ụmụ akwụkwọ 100 na-enwe mkpesa udo na Mahadum Rangoon. Na 1976, ụmụ akwụkwọ 100 jidere mgbe ha nọsịrị mfe. E tinyere Suu Kyi n'okpuru njide ụlọ, ma nata Nrite Nobel Peace na 1991. Ọ bụ ezie na ndị agha nọgidere na-enwe ike dị ike na Myanmar, a họpụtara Suu Kyi ka ọ bụrụ onye nnọchiteanya gọọmenti (ma ọ bụ praịm minista) na 2016, nkwado nke Njikọ Mba Burmese maka Democracy. A katọrọ Suu Kyi gburugburu ụwa maka ilekọta ma ọ bụ ikwe ka ndị agha Bọma gbuo ọtụtụ narị ndị ikom, ndị inyom na ụmụ nke agbụrụ Rohingya.
January 5. N'ụbọchị a na 1968, Antonin Novotny, onye ọchịchị Stalinist nke Czechoslovakia, nwere ihe ịga nke ọma dị ka odeakwụkwọ mbụ site n'aka Alexander Dubcek, bụ onye kwenyere na a ga-enwe mmekọrịta mmadụ na ibe ya. Dubcek kwadoro ọchịchị Kọmunist, mana nnwere onwe ikwu okwu na mgbanwe ndị na-akwado ịlụ, na ikike obodo. A maara oge a dị ka "Prague Spring." Soviet Union wakporo Czechoslovakia; a kpọgara ndị ndú na-emesapụ aka na Moscow, ma ndị ọchịchị Soviet nọchiri ya. A gbanwere mgbanwe ndị Dubcek, Gustav Husak, bụ onye na-anọchite anya ya, guzobeghachiri ọchịchị ọchịchị Kọmunist. Nke a wetara mkpesa dị ukwuu na mba ahụ dum. A machibidoro ụlọ ọrụ redio, akwụkwọ akụkọ, na akwụkwọ ndị a na-ebipụta n'oge a, dịka The Garden Party na Memorandum site Vaclav Havel, a tụkwara Havel mkpọrọ ruo ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ afọ anọ. Ọtụtụ puku ụmụ akwụkwọ na-eduzi ụbọchị anọ dị jụụ na-anọ n'ụlọ akwụkwọ dị elu na kọleji gafee mba ahụ, na ụlọ ọrụ na-ezite ha nri na ịdị n'otu. Ụfọdụ ihe ọjọọ na ihe egwu mere mgbe ahụ. Na Jenụwarị 1969, Jan Palach nwa akwụkwọ kọleji ji ọkụ ọkụ na Wenceslas Square iji kwupụta ọrụ na iwepụ nke onwe obodo. Ọnwụ ya weere ọnọdụ na Prague Spring, ya olili ozu wee ghọọ ihe ngosi mkpesa ọzọ. Otu nwa akwụkwọ nke abụọ, Jan Zajíc mere otu ihe ahụ na square, ebe otu onye nke atọ, Evžen Plocek, nwụrụ na Jihlava. Ka ndị ọchịchị Kọmunist nọ na-agafe n'Ebe Ọwụwa Anyanwụ Europe, asọpụrụ Prague nọgidere ruo mgbe December 1989 mgbe ọchịchị Husak mesịrị kwenye. A kpọkwara Dubcek onye isi oche nke nzuko omeiwu, Vaclav Havel ghọkwara onyeisi oche nke Czechoslovakia. Na-eweta ọchịchị Kọmunist na njedebe na Czechoslovakia, ma ọ bụ Prague "Ezumike," were ihe karịrị afọ iri abụọ nke mkpesa.
January 6. N'ụbọchị a na 1941, President Franklin Delano Roosevelt kwuru okwu nke kọwara okwu bụ "Nnwere Onwe anọ," nke o kwuru gụnyere nnwere onwe ikwu okwu na nkwupụta; nnwere onwe okpukpe; nnwere onwe pụọ n'egwu; na nnwere onwe pụọ na ọchịchọ. Okwu ya bụ maka nnwere onwe maka ụmụ amaala mba ọ bụla, mana ụmụ amaala nke United States na nke ọtụtụ ụwa ka na-alụ ọgụ na mpaghara nke ọ bụla. Ndị a bụ ụfọdụ n'ime okwu Onye isi ala Roosevelt kwuru ụbọchị ahụ: “N'ọdịnihu dị n'ihu, nke anyị chọrọ ijide n'aka, anyị na-atụ anya ụwa nke gbakwasịrị ụkwụ na nnwere onwe mmadụ anọ dị mkpa. Nke mbụ bụ nnwere onwe ikwu okwu na ikwu okwu - ebe niile n’ụwa. Nke abuo bu nnwere onwe onye obula ife Chukwu n'uzo nke aka ya - n'ebe nile n'uwa. Nke atọ bụ nnwere onwe pụọ n'ụkọ - nke, nke a sụgharịrị n'asụsụ ụwa, pụtara nghọta akụ na ụba nke ga-eme ka mba ọ bụla nwee ezigbo ndụ udo maka ndị bi na ya - ebe niile n'ụwa. Nke anọ bụ nnwere onwe pụọ n'egwu - nke, nke a sụgharịrị n'asụsụ ụwa, pụtara nbelata ngwa ọgụ niile ruo n'ókè a na n'ụzọ zuru oke nke na mba ọ bụla agaghị enwe ike ime ihe ike megide onye agbata obi ya. - ebe ọ bụla n’ụwa…. N'echiche ahụ dị elu, a gaghị enwe njedebe ọ bụla ma e wezụga mmeri. ” Taa gọọmentị US na-egbochi ikike mmezi nke Mbụ. Ntuli aka ịchọta ndị isi mba ọzọ na-ele US anya dị ka ihe kachasị egwu udo. Na US na-eduga mba niile bara ọgaranya na ịda ogbenye. Nnwere onwe anọ ahụ ka ga-achọ.
January 7. N'ụbọchị a na 1932, odeakwụkwọ nke United States bụ Henry Stimson wepụtara Stimson Doctrine. Ọ bụ òtù League of Nations kpọrọ mba United States ka ha kwado nnọkọ ndị Japan mere na China na nso nso a. Stimson, site na nnwapụta nke Onye isi ala Herbert Hoover, kwupụtara na ihe a na-akpọkwa nkuzi Hoover-Stimson, mmegide US na ọgụ a na-alụ ugbu a na Manchuria. Ozizi ahụ kwuru, nke mbụ, na United States agaghị anabata nkwekọrịta ọ bụla megidere ọbụbụeze ma ọ bụ iguzosi ike n'ezi ihe nke China; na nke abụọ, na ọ gaghị amata mgbanwe ọ bụla nke mpaghara ị nweta site n'ike nke ogwe aka. Nkwupụta ahụ dabere na mwakpo agha site na 1928 Kellogg-Briand Pact nke mechara kwụsị nnabata na nnabata mmeri na ụwa niile. United States tara ahụhụ n'oge agha WWI ka ụmụ amaala ya gbalịsiri ike na ndagide nke Wall Street, ọtụtụ ọdịda akụ, oke enweghị ọrụ, na oke iwe nke agha ahụ. O yikarịrị ka US agaghị abanye agha ọhụrụ n'oge na-adịghị anya ma jụ ịkwado Njikọ Mba. A kọwawo ozizi Stimson dị ka nke na-adịghị arụ ọrụ, n'ihi mwakpo ndị Japan wakporo Shanghai n'izu atọ ka e mesịrị, na agha ndị sochirinụ na Europe dum metụtara mba ndị ọzọ na-eleghara iwu iwu anya. Fọdụ ndị ọkọ akụkọ ihe mere eme kwenyere na nkuzi a bụ maka ọdịmma onwe ya, ma ọ bụ ime ka azụmahịa meghee n'oge Oké Ndakpọ akụ na ụba ma nọpụ iche. N'aka nke ọzọ, e nwere ndị ọkọ akụkọ ihe mere eme na ndị ọkà mmụta iwu kwadoro bụ ndị ghọtara na ịmịnye omume ọma na ndọrọ ndọrọ ọchịchị ụwa mere ka Stimpson Doctrine nyere aka n'ịkpụzi echiche ọhụrụ nke mba ụwa banyere agha na nsonaazụ ya.
January 8. N'ụbọchị a, AJ Muste (1885 - 1967), onye amụrụ amụrụ na Dutch, malitere ndụ ya. AJ Muste bụ otu n'ime ndị isi na-ahụ maka mgbasa ozi nke oge ya. Malite na onye ozi na Dutch Reformed Church, ọ ghọrọ onye na-elekọta mmadụ na ndị ọrụ agbụrụ, ọ bụ otu n'ime ndị guzobere na onye nduzi mbụ nke Brookwood Labour College nke New York. Na 1936, o nyere onwe ya aka itinye aka na itinye ume ya n'igbochi agha, ikike ndi mmadu, nnwere onwe ndi mmadu, na mkpochapu. Ọ na-arụ ọrụ na otu ìgwè dịgasị iche iche, gụnyere Mellowship of Reconciliation, Congress of Racial Equality (CORE), na Agha Resisters League, ma jee ozi dịka onye editọ Nnwere onwe magazine. Ọ gara n'ihu na ọrụ ya maka udo n'oge agha US na Vietnam; obere oge tupu ọ nwụọ, ọ gawara ndị nnọchi anya ndị ụkọchukwu gaa North Vietnam wee zute onye isi ọchịchị Kọmunist Ho Chi Minh. AJ Muste bụ onye a na-akwanyere ùgwù ma na-enwe mmasị na njem maka ikpe ziri ezi maka mmekọrịta mmadụ na ibe ya maka ike ya na ndị ọgbọ niile na nzụlite, ige ntị na ịtụgharị uche n'echiche niile, na idozi ụzọ dị n'etiti ndị ndọrọ ndọrọ ọchịchị dị iche. A haziri Jlọ Ọrụ Ncheta AJ Muste na 1974 iji mee ka ihe nketa AJ dị ndụ site na nkwado na-aga n'ihu nke usoro na-enweghị isi maka mgbanwe mmekọrịta mmadụ. Institutelọ ọrụ ahụ na-ebipụta akwụkwọ nta na akwụkwọ banyere enweghị ike, na-enye onyinye na nkwado maka otu mpaghara dị na US na ụwa niile, na New York City “Peace Pentagon.” N'okwu Muste kwuru: “Enweghị udo; udo bụ ụzọ. ”
January 9. N'ụbọchị a na 1918, US meriri agha ikpeazụ ya na ndị America America na Agha nke Bear Valley. Ndị agha Yaqui India chụpụrụ ha n'ebe ugwu site na ogologo oge ha na Mexico, ma gafere ókè ahụ n'akụkụ ọdụ ndị agha na Arizona. Yaquis mgbe ụfọdụ na-arụ ọrụ na osisi citrus nke US, zụta ngwá agha na ụgwọ ọrụ ha, wee weghachite ha na Mexico. N’ụbọchị ahụ dị egwu, ndị agha hụrụ otu obere ìgwè. Ọgụ ahụ dara ruo mgbe otu onye nke Yaqui bidoro ifegharị aka ya kwuo. E jidere Yaquis iri, ma gwa ha ka ha kwụ n'ahịrị na aka ha. Onyeisi ahụ guzoro ogologo, mana jigide aka ya n’úkwù. Dika aka ya wuliri aka ya elu, o di ka o na acho iku ya onu. Ọ na-ata ahụhụ site na mgbawa nke mgbọ na-agba ọkụ na-agbanye gburugburu ya, ọ nwụrụ n'echi ya. Onye ọzọ nwudoro bụ otu nwata nwoke dị afọ iri na otu nke egbe ya dị ogologo oge ọ dị ogologo. Ìgwè a nwere obi ike nyeere otu buru ibu aka ịgbapụ. E wegara ndị ahụ jidere na ịnyịnya na Tucson maka ikpe ikpe gọọmentị. Ha jisiri ike kpalie ndị agha ahụ n'oge njem ahụ site na obi ike na ume. N’ikpe a, ọka ikpe kpochapụrụ ebubo niile dị afọ iri na otu, ma tụọ mmadụ asatọ ndị ọzọ mkpọrọ nanị ụbọchị 30. Kọnel Harold B. Wharfield dere, sị: “Ikpe a mara ndị Yaquis mma bụ na a sị na a ga-ebuga ha Mexico ma gbuo ha dị ka ndị nnupụisi.”
January 10. N'ụbọchị a na 1920, Njikọ Mba Nile tọrọ ntọala. Ọ bụ nzukọ mba ụwa izizi emere iji kwado udo nke ụwa. Ọ bụghị echiche ọhụrụ. Mkparịta ụka ndị sochiri agha Napoleonic dugara na Mgbakọ Geneva na Hague. Na 1906, onye nwetara ihe nrite Nobel bụ Theodore Roosevelt kpọrọ òkù maka “Njikọ Udo.” E mesịa, na njedebe nke WWI, ndị Britain, French na US kwadebere amụma ndị doro anya. Ndị a dugara na mkparịta ụka na nnabata nke "ọgbụgba ndụ nke Njikọ Mba Niile" na Nzukọ Udo nke Paris na 1919. Ọgbụgba ndụ ahụ, nke lekwasịrị anya na nchekwa mkpokọta, nkwarụ, na idozi esemokwu mba ụwa site na mkparịta ụka na ikpezi, etinyeziri na Nkwekọrịta nke Versailles. Njikọ ahụ na-achịkwa site na General Assembly na Executive Council (na-emeghe naanị ndị isi). Na mbido WWII, o doro anya na Njikọ ahụ adaala. N'ihi gịnị? Ọchịchị: Mkpebi ndị a choro ka otu nchịkọta ọnụ nke Council Council. Nke a nyere ndị òtù Kọmitii veto dị irè. otu na-: Ọtụtụ mba anaghị esonye. Enwere ndị otu nchoputa 42 na 58 na elu ya. Ọtụtụ lere ya anya dị ka “Njikọ nke Ndị Nmeri.” E kweghị ka Germany sonye. Anabataghị ọchịchị ndị Kọmunist. O di nwute, United States esonyeghi. Onye isi ala Woodrow Wilson, onye nkwado bụ isi enweghị ike ịnweta ya site na Senate. Enweghị ike ịme mkpebi: Njikọ ahụ dabeere na ndị meriri WWI iji mezuo mkpebi ya. Ha na-ala azụ ime otú ahụ. Ebumnuche na-agbagha: Ọ dị mkpa ka ndị mmanye ndị agha jiri aka ha na-eme mgbalị. Na 1946, mgbe naanị afọ 26, United Nations nọchiri Mba Njikọ.
January 11. N'ụbọchị a na 2002, Ụlọ Mkpọrọ Mkpọrọ Guantanamo Bay malitere ịrụ ọrụ na Cuba. Ebu n'obi bu "agwaetiti n'èzí iwu" ebe a ga-ejide ndị na-eyi ọha egwu na-enweghị usoro ma gbaa ajụjụ n'enweghị ihe mgbochi, ụlọ mkpọrọ na ọrụ mmanye na Guantánamo Bay bụ ọdịda ọdachi. Guantánamo aghọwo ihe nnọchianya nke ikpe na-ezighị ezi, mmegbu, na ileghara iwu ahụ anya. Ebe ọ bụ na ogige ụlọ mkpọrọ ahụ meghere, ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ ndị 800 agafewo na mkpụrụ ndụ ya. Na mgbakwunye na njide ejighi iwu, ọtụtụ ndị abanyela na mmekpa ahụ na ọgwụgwọ ọzọ. A na-eme ọtụtụ ihe n'enweghị ụgwọ ma ọ bụ ikpe. Enwere ọtụtụ ndị mkpọrọ ruo ọtụtụ afọ mgbe a chụsasịrị ha maka ndị agha United States tọhapụrụ ha, rapagidesiri ike na nkwụsịtụ nke na-enweghị ogwe aka nke gọọmenti dị njikere ịnwụ ruo na njedebe nke ikike ha. Guantánamo aghọwo ihe na-egbukepụ aha na nchebe nke United States na ngwá ọrụ nchịkọta maka ìgwè dị iche iche dị ka ISIS bụ ndị yiwe ndị mkpọrọ ha na GITMO oroma. Onye isi oche nke United States na ụlọ ọrụ ya ruo ọtụtụ afọ enwebeghị ma ọ bụrụ na ha ejiri ike kwụsị njedebe mgbe ebighi ebi na nso Guantánamo. Closing Guantánamo ụzọ ziri ezi na-achọ ka a kwụ gị mkpọrọ n'egbughị oge ma ọ bụ ikpe; na-ebufe ndị na-ewepụ ndị a kpochapụrụ maka ịfefe; na-anwa ndị isi ụlọ maka ndị nwere ihe akaebe na-eme ihe ọjọọ na ụlọikpe omempụ na United States. Ụlọikpe gọọmenti etiti United States na-ahụkarị iyi ọha egwu dị elu. Ọ bụrụ na onye ọka iwu enweghị ike itinye ọnụ gbasara onye mkpọrọ, ọ dịghị ihe mere mmadụ ga-eji nọgide na-atụ mkpọrọ, ma na Guantánamo ma ọ bụ United States.
January 12. N'ụbọchị a na 1970 Biafra, ebe a na-asụ breakaway dị n'ebe ndịda ọwụwa anyanwụ Nigeria, enyefeere ya na Federal Army, wee kwụsị Njedebe Agha Obodo Nigeria. Naijiria, bụbu ógbè Britain, nweere onwe ya na 1960. Agha ọbara a na nkewa nke a bụ n'ihi nnwere onwe nke e mere maka ọdịmma nke ike ọchịchị. Naijiria bụ nchịkọta nke nchịkọta onwe ya. N'ime oge colonial a na-elekọta ya dịka ógbè abụọ, Northern na Southern. Na 1914, maka nlekọta nhazi na nchịkwa dị irè karịa ihe onwunwe, North na South na-agbakọta. Nigeria nwere ìgwè atọ kachasị mkpa: ndị Igbo nọ n'ebe ndịda ọwụwa anyanwụ; ndị Hausa-Fulani dị n'ebe ugwu; na ndị Yoruba nọ n'ebe ndịda ọdịda anyanwụ. N'ịbụ onye nweere onwe ya, Prime Minista ahụ si n'ebe ugwu, obodo kachasị mma. Esemokwu mpaghara na-eme ka ịdị n'otu nke ịdị n'otu sie ike. Esemokwu na-arị elu n'oge ntuli aka 1964. N'ọtụtụ ebe a na-ebo ebubo ụgha, a na-akpọghachi onye na-akwado ya. Na 1966, ndị isi ojii gbalịrị ịlụ agha. Aguiyi-Ironsi, onyeisi nke ndị agha Nigeria na Igbo, kwụsịrị ya ma ghọọ onyeisi oche. Ọnwa isii mgbe nke ahụ gasịrị, ndị isi ebe ugwu na-eme ka ndị agha na-agbanye aka. James Gowon, onye nwe obodo, ghọrọ onyeisi nke obodo. Nke a dugara pogrom n'ebe ugwu. Egburu 100,000 Igbo ma otu nde gbapụrụ. Na May 30, 1967, Igbo, kwupụtara n'ógbè ndịda ọwụwa anyanwụ nke Independent Republic of Biafra. Ndị agha Gọọmenti gara agha iji mee ka obodo ahụ dịghachi. Nzube mbụ ha bụ iji weghara Port Harcourt na ịchịkwa mmanụ. Blockades sochirinụ, nke dugara ụnwụ nri na ụnwụ nri ruo ndị nkịtị Biafran 2. Afọ iri ise ka e mesịrị, agha ahụ na ihe ndị na-esi na ya pụta bụ isi arụmụka arụmụka.
January 13. N'ụbọchị a na 1991, Soviet Special Forces wakporo Lithuanian telivishọn na ụlọ elu redio, na-egbu 14 ma merụọ 500 dị ka ndị na-akwọ ụgbọala na-agafe na ìgwè mmadụ ndị na-enweghị ike ijide ụlọ nche iji chebe nnwere onwe Lithuanian. Ụlọikpe Kasị Elu nke Lithuania nyere iwu ozugbo maka ụwa ka ha mata na Soviet Union wakpowo ọchịchị ha, nakwa na ndị Lithuania bu n'obi ịnọgide na-enwe nnwere onwe n'ọnọdụ ọ bụla. Lithuania ekwupụtawo onwe ya na 1990. Ndị omeiwu Lithuania mere ngwa ngwa nye iwu na-enye maka nhazi nke gọọmentị na-adọtara n'agha ma ọ bụrụ na ndị agha Soviet ga - enwe nkwarụ. Onye ndu Russia, bụ Boris Yeltsin, zara na ọ na-agọnahụ aka ya na mwakpo ndị ahụ, ma rịọ ndị agha Russia na-ekwu na nke a bụ ihe iwu na-akwadoghị, ma na-akpọ ha ka ha chee echiche banyere ezinụlọ nke ha hapụrụ n'ụlọ ha. N'agbanyeghị na ya na Mikhail Gorbachev gọnahụghị itinye aka na ya, osobo Soviet na igbu ọchụ nọgidere n'ihu. Otu ìgwè ndị Lithuanian gbalịrị ichebe TV na ụlọ elu redio. Ndị ọrụ Soviet nọ na-agba ọsọ ma chụpụ ìgwè mmadụ ahụ. Ndị agha Soviet weghaara ma gbanyụọ mgbasa ozi TV. Ma ụlọ ọrụ TV dị nta malitere ịkwasa ozi n'ọtụtụ asụsụ ka ụwa mara. Nnukwu ìgwè mmadụ gbakọtara iji chebe Ụlọ Nzukọ Kasị Elu, ndị agha Soviet wee laghachi. Mmewa mba na-esochi. Na February, ndị Lithuania tozuru oke maka nnwere onwe. Ka Lithuania nweere onwe ya, ọ bịara doo anya na agha ndị agha adịghị njikere maka ụwa nke nnwere onwe nkwurịta okwu.
January 14. N'ụbọchị a na 1892 A mụrụ Martin Niemöller. Ọ nwụrụ na 1984. Onye ụkọchukwu a ma ama nke ndị Protestant bụ onye ghọrọ onye iro nke Adolf Hitler nọrọ afọ asaa ikpeazụ nke ọchịchị ndị Nazi n'ogige ịta ahụhụ, n'agbanyeghị oke ịhụ mba n'anya ya. O nwere ike ịbụ na a na-echeta Niemöller nke ọma n'okwu ahụ: “Nke mbụ ha bịara bụ maka ndị Socialist, ekwughịkwa m okwu n'ihi na abụghị m onye Ọchịchị. Mgbe ahụ ha bịara maka Trade Unionists, anaghị m ekwu okwu n'ihi na abụghị m Trade Unionist. Mgbe ahụ ha bịara maka ndị Juu, ekwughi m okwu ọ bụla n'ihi na abụghị m onye Juu. Mgbe ahụ ha bịara n'ihi m, ọ dịghịkwa onye ọ bụla ga-ekwuchitere m. ” A tọhapụrụ Niemöller na Ndị Agha Mmiri German mgbe Agha Worldwa Mbụ gasịrị. O kpebiri ịgbaso nzọụkwụ nna ya site na ịbanye seminarị. A bịara mara Niemöller dị ka onye nkwusa na-adọrọ adọrọ. N'agbanyeghị ịdọ aka ná ntị ndị uwe ojii, ọ gara n'ihu na-ekwu okwu megide mbọ ndị steeti na-agba itinye aka na chọọchị na ihe ọ lere anya dị ka okpukpere chi ọhụrụ nke ndị Nazi gbara ume. N’ihi nke a, ejidere Niemöller ugboro ugboro ma tụọ ya mkpọrọ naanị ya n’agbata 1934 na 1937. Niemöller ghọrọ onye ama ama na mba ofesi. O kwuru okwu mmeghe na nzukọ 1946 nke Federal Council of Churches na United States wee gaa ọtụtụ ebe na-ekwu banyere ahụmịhe German n'okpuru Nazism. Ka ọ na-erule etiti afọ ndị 1950, Niemöller sooro ọtụtụ ndị otu mba, gụnyere World Council of Churches, rụkọọ ọrụ maka udo mba ụwa. Ọchịchị German nke Niemöller enweghị mgbe ọ na-ekwulu nkewa nke Germany, na-ekwu na ọ masịrị ịdị n'otu ọ bụrụgodi na ọ nọ n'okpuru ọchịchị Kọmunist.
January 15. N'ụbọchị a na 1929, a mụrụ Martin Luther King, Jr.. Ndụ ya gwụsịrị n'egbughị oge na ihe dị mwute na April 4th, 1968, mgbe e gburu ya na Memphis, Tennessee. Naanị onye na-abụghị onye isi oche nwere ezumike mba US nke a na-asọpụrụ maka nsọpụrụ ya, ọ bụ nanị onye na-abụghị onye isi na-echeta ihe ncheta dị mkpa na Washington, DC, Dr. "Arọrọ m nrọ" okwu, Nobel Peace Prize lecture, na "Akwụkwọ sitere na Ụlọ Nche Birmingham" bụ ndị kachasị asọpụrụ na akwụkwọ edemede n'asụsụ Bekee. N'ịbụ onye sitere n'ike okwukwe ya na nkuzi nke Mahatma Gandhi, Dr. King duziri otu òtù na 1950s na 1960s ka ha nwee ike ịkwado ndi Afrika America na United States. N'ime obere afọ 13 ya na-edu ndú nke United States Rights Rights Movement, site na December, 1955 ruo Eprel 4, 1968, ndị America na-enwe ọganihu dịkwuo mma n'ọdịdị agbụrụ na America karịa afọ 350 gara aga. A na-elekarị Eze anya dịka otu n'ime ndị ndú kachasị elu na akụkọ ntolite ụwa. Mgbe ndị ọzọ nọ na-ekwupụta maka nnwere onwe "ọ bụla dị mkpa," Martin Luther King, Jr. jiri ike nke okwu na omume nke nnupụisi na-enweghị isi, dị ka mkpesa, ndị na-achịkwa obodo, na nnupụisi iji nweta ihe mgbaru ọsọ yiri ihe agaghị ekwe omume. Ọ gara n'ihu iduga mkpọsa ndị ahụ maka ịda ogbenye, na esemokwu ụwa, na-anọgide na-ekwenye na ụkpụrụ ya nke enweghị ike ime ihe. Ntugide ya na agha na Vietnam, na ịrịọ maka ịkwaga na ịkpa ókè agbụrụ, militarism, na oke ihe onwunwe n'anya ka na-eme ka ndị na-eme udo na ndị ikpe ziri ezi na-achọ ọhaneze maka ụwa ka mma.
January 16. N'ụbọchị a na 1968, Abbie Hoffman na Jerry Rubin tọrọ ntọala Youth International Party (Yippies), naanị otu ụbọchị tupu President Lyndon Baines Johnson nyere obodo nke Union Address na-ekwupụta na US na-emeri agha na Vietnam. Ndị Yippies bụ akụkụ nke mgbasa ọgụ na-agbasasị agbasawanye nke 1960s-70s nke toro na ngagharị nke ikike obodo. Ma Hoffman na Rubin bụ akụkụ nke ọgụ mgbochi agha na Pentagon na Ọktọba 1967, nke Jerry Rubin kpọrọ "linchpin maka ndọrọ ndọrọ ọchịchị Yippie." Hoffman na Rubin ji "Yippie style" na ọgụ mgbochi ha na ọrụ mgbochi ikeketeorie, sonyere ndị egwu dịka Country Joe na Azụ, na ndị na-ede uri / ndị odee dịka Allen Ginsberg bụ ndị hotara mmetụta Hoffman banyere oge ọgba aghara ahụ: "[Hoffman] kwuru na ndọrọ ndọrọ ọchịchị aghọwo ihe nkiri na anwansi, n'ụzọ bụ isi, na ọ bụ iji ihe osise na-eme ihe ọmụma na-agbagwoju ndị mmadụ anya na United States, na-eme ka ha nabata agha nke ha na-ekwenyeghị n'ezie na ya. ” Ọtụtụ ngosipụta na ngagharị iwe nke ndị Yippies gụnyere otu na Mgbakọ Mba nke Democratic na 1968 ebe ndị Black Panthers, Studentsmụ akwụkwọ maka Democratic Society (SDS) na Kọmitii Nchịkọta Mba iji Kwụsị Agha na Vietnam (MOBE). Ememme mmemme nke ndụ ha na Lincoln Park, gụnyere nhọpụta ezì aha ya bụ Pigasus dị ka onye isi ala ha, dugara njide na ikpe nke Hoffman, Rubin, na ndị otu ndị ọzọ. Ndị na-akwado Yippies gara n'ihu na ngagharị iwe ndọrọ ndọrọ ọchịchị ha, wee mepee Museum Museum na New York City.
January 17. N'ụbọchị a na 1893, ndị US, ndị ahịa, ndị ahịa, na ndị Marines kwụsịrị alaeze nke Hawaii na Oahu, na-amalite ogologo oge nke ọchịchị na-eme ihe ike ma na-emerụ emerụ gburugburu ụwa. Nwanyị eze nwanyị nke Hawaii, Lili'uokalani, zara okwu nkwupụta ndị a nye Onye isi ala Benjamin Harrison: “M Lili'uokalani, Site na amara Chineke, yana n'okpuru Iwu nke Alaeze Hawaii, Queen, na-eme ngagharị iwe siri ike megide mmadụ niile omume emere megide onwe m na Gọọmentị iwu nke Alaeze Hawaiian site n'aka ụfọdụ ndị na-azọrọ na m ehiwela gọọmentị nke oge a na nke Alaeze a… iji zere ọgbụgba agha ọ bụla nke ndị agha, yana ikekwe ọnwụ nke ndụ, ana m eme nke a na mkpesa, na nke ike a kwuputara nye ikike m rue oge dịka Gọọmentị nke United States ga-, na eziokwu e mere ka ọ gosi ya, gbanwee ihe onye nnọchi anya ya wee weghachite m ikike nke m na-azọrọ dị ka ọka iwu nke Iwu nke Hawaiian Islands."A kpọrọ James H. Blount Kọmitii Pụrụ Iche, zitere ya iji nyochaa, na ịkọ ihe ndị ọ chọpụtara na nchịkwa ahụ. Blount kwubiri na United States bu ihe kpatara ya iji kwatuo ọchịchị gọọmenti na-akwadoghị iwu, nakwa na ọrụ ọchịchị United States emebighị iwu mba ụwa tinyere ọbụbụeze nke obodo. Otu narị afọ mgbe e mesịrị, na nke a na 1993, Hawaii nwere ngosipụta dị ukwuu megide ọrụ US. Ndi United States na-agba mgbaghara, na-ekweta na ndị "Katọlik" ahapụghị azịza ha kpamkpam ... na ọbụbụeze ha. "Ndị Alakụba na-aga n'ihu ịkwado maka nnwere onwe Hawaii si United States, na ndị agha United States.
January 18. N'ụbọchị a, na 2001, abụọ a kwadoro otu ndị otu ọrụ, Trident Plowshares, mgbe e boro ha ebubo na ha merụrụ ndị Britain HMS ịbọ ọbọ nke bu otu ụzọ n'ụzọ anọ nke ngwa agha nuklia nke Britain. Sylvia Boyes, 57, West Yorkshire, na Osimiri, bụ Keith Wright, 45, nke Manchester, kwetara na ọ ga-awakpo ya. HMS ịbọ ọbọ nwere hama na anyụike n'ọdụ ụgbọ mmiri dị na Barrow-in-Furness, Cumbria, na November nke 1999. Ha abụọ gọnarịrị ihe ọjọọ ọ bụla, agbanyeghị, na-azọrọ na ihe ha mere ziri ezi n'ihi na iwu nuklia enweghị iwu. Arụmụka ndị ọzọ gbara ndị ndọrọ ndọrọ ọchịchị na-atụkwasị obi na ngwa agha nuklia mere ka ụlọ ikpe kwere na ndị nkịtị na-enwe nkụda mmụọ na iwu dị ha ime. Otu ọnụ na-ekwuchitere Trident Plowshares kwukwara, sị: "N'ikpeazụ, e setịpụrụ ụkpụrụ maka ndị Bekee ịgbaso akọ na uche ha ma kwupụta na Trident dara iwu." Omume mbụ emere na Britain na-eduga na nnwere onwe Trident Plowshares gụnyere ebubo ndị gbara akwụkwọ na 1996 mgbe ndị juri na Liverpool Crown Court tọpụrụ ụmụ nwanyị abụọ ebubo maka imebi ụgbọ agha Hawk dị egwu na ụlọ ọrụ British Aerospace. Na 1999, onye ọka iwu na Greenock, Strathclyde, hụrụ ụmụ nwanyị atọ ebubo na ha mebiri ngwa komputa ụgbọ mmiri okpuru mmiri nke Trident na ọdụ ụgbọ mmiri na Loch Goil enweghị ikpe. Na 2000, ụmụ nwanyị abụọ eboro ebubo na ha na-agba agba okwu mgbochi agha na ụgbọ okpuru mmiri nuklia, ewepụrụ na Manchester, agbanyeghị na ndị ikpe ahụ mechara mee ka a gbaa ikpe ọzọ. Enweghi mkpebi nke gọọmentị na usoro maka udo ụwa emeela ka ndị nkịtị gburugburu ụwa na-atụ egwu agha nuklia, yana obere okwukwe na gọọmentị ha iji belata ihe egwu ahụ.
January 19. N'ụbọchị a na 1920, n'agbanyeghị nnwere onwe ọha na eze na-ezighị ezi, otu obere ìgwè guzobere, na American Civil Liberties Union (ACLU) mụrụ. Mgbe Agha Ụwa Mbụ gasịrị, e nwere egwu na Ọchịchị Kọmunist na Russia ga-agbasa na United States. Dị ka ọ na-abụkarị mgbe ụjọ na-adabere na esemokwu arụmụka, nnwere onwe obodo kwụrụ ụgwọ ahụ. Na November 1919 na Jenụwarị 1920, ihe a na-akpọ na "Palmer Raids," Attorney General Mitchell Palmer malitere ịmegharị ma wepụ ndị a sị na ha bụ "ndị isi." E jidere ọtụtụ puku mmadụ n'enweghị akwụkwọ ikike na enweghị nchebe iwu megide iwu akwadoghị achọ na njide, e mesoro ya n'ụzọ obi ọjọọ, ma nọrọ n'ọnọdụ jọgburu onwe ya. ACLU na-agbachitere ha, ma malite na afọ ole na ole site na nke a dị nta n'ime ndị isi na-agbachitere nke ikike ndị na-iwu na US iwu. Ha na-agbachitere ndị nkuzi na Na-ekpuchi ikpe na 1925, gbara ọgụ na ndị Japan ndị Japan na 1942, sonyere na NAACP na 1954 n'ọgụ iwu maka agụmakwụkwọ nha Brown v. Board of Education, ma chebe ụmụ akwụkwọ ejidere n'ihi na ha ekwenyeghị banyere agha ahụ na agha Vietnam. Ha na-aga n'ihu ịlụ ọgụ maka ikike okike, okwu efu, nha anya, nnọpụiche na nnọpụiche, ma na-eduga n'ọgụ iji kwụsị ịta ahụhụ na ịchọrọ ịza ajụjụ maka ndị nabatara ya. Ruo ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ afọ 100, ACLU arụ ọrụ iji chebe na chekwaa ikike na nnwere onwe onye ọ bụla na-akwado iwu iwu nke United States. ACLU etinyewo aka na ikpe ikpe Kasị Elu karịa nzukọ ọ bụla ọzọ, ọ bụkwa ụlọ ọrụ iwu kwadoro ọha na eze kachasị mma.
January 20. N'ụbọchị a na 1987, a na-ejide onye na-akwado ọdịmma mmadụ na onye udo Terry Waite, onye nnọchianya pụrụ iche maka Achịbishọp nke Canterbury, na ndị Lebanọn. Ọ nọ ebe ahụ iji kparịta maka ịhapụ ndị eji eji ọdịda anyanwụ. Waite nwere nnukwu ndekọ ndekọ. N’afọ 1980 ọ gbara izu nke ọma ịhapụ ndị eji eji na Iran. N’afọ 1984 ka o nwere nkpa nkwekorita ịhapụ ndị eji eji na Libya. N’afọ 1987, ọ nweghị ihe ịga nke ọma. Mgbe ọ na-akparịta ụka, ya onwe ya jidere ya. N’abalị iri na asatọ n’ọnwa iri na otu n’afọ 18, obere oge afọ ise agachaa, a hapụrụ ya na ndị ọzọ. Waite tara ahụhụ nke ukwuu wee nabata ya n'ụlọ dịka dike. Agbanyeghị, omume ya na Lebanọn nwere ike ọ gaghị abụ ihe yiri ka ha. O mechara gosi na tupu ọ gawa Lebanọn ọ hụrụ US Lt. Colonel Oliver North. North chọrọ inye ego na Contras na Nicaragua. Ndị nnọchi anya US machibidoro ya. Iran chọrọ ngwa agha mana ọ dabere n'okpuru mmachi na ngwa agha. North mere ndokwa maka ogwe aka ịga Iran maka ego ezigara na Contras. Ma North chọrọ mkpuchi. Ndị Iran chọrọ mkpuchi. A ga-ejigide mmadụ ruo mgbe a napụtara ya. A ga-enye Terry Waite dị ka nwoke nke kwurịtara ịhapụ ha. Ọ dịghị onye ga-ahụ ogwe aka ahụ zoro ezo na ndabere. Ma Terry Waite maara na a na-egwu ya egwu edoghị anya. Otú ọ dị, North maara n'ezie. Otu onye nta akụkọ na-eme nchọpụta na-akọ na onye ọrụ nchekwa nke National Security Council kwetara na North "gbara Terry Waite ọsọ dị ka onye ọrụ." Akụkọ ịdọ aka ná ntị a na-emesi ike mkpa ọ dị, ọbụna maka ndị nwere akara aka kasị mma na ebumnobi kasị mma, izere ịjụ ịkọ aghụghọ ma ọ bụ n'amaghị ama.
January 21. N'ụbọchị a na 1977, onyeisi US President Jimmy Carter, n'ụbọchị mbụ ya dịka onyeisi oche, gbaghaara Vietnam niile oge ọ bụla. Ndi United States ebubo umu mmadu 209,517 ebubo iwu iwu, ebe ekwesighi ikwuputa 360,000 ozo. Ndị isi ise ise gara aga na-elekọta ihe ndị Vietnamese na - akpọ Agha America, United States na - akpọ Agha Vietnam. A họpụtara mmadụ abụọ n'ime ndị isi ahụ na nkwa iji kwụsị agha, nkwa ha na-edebebeghị. Carter kwere nkwa na ọ ga-agbaghara ụmụ nwoke ndị gbapụrụ agbapụ ahụ ma ọ bụ site n'ịghara ịdebanye aha. O mechara mee nkwa ahụ. Carter enyeghị ndị ahụ nọ na United States agha ma gbapụ, ma ọ bụ onye ọ bụla a boro ebubo na ya etinyela aka na ime ihe ike dị ka onye na-eme mkpesa. Banyere 90 pasent nke ndị hapụrụ United States iji zere akwụkwọ ahụ gara Canada, dịka ọtụtụ ndị gbara ọsọ. Ndị gọọmenti Canada kwere ka nke a, dị ka ọ na-emebu ka ndị mmadụ gbaa ohu site n'ịgafe ókèala ya. Ihe dị ka 50,000 ndị na-agba ọsọ dodgers bi na Canada. Mgbe akwụkwọ ahụ kwụsịrị na 1973, na 1980 President Carter weghaara ihe ọ bụla chọrọ iji dee akwụkwọ nwoke ọ bụla ederede 18 ọ bụla maka ọdịnihu. Taa ụfọdụ na-ele anya na enweghi ihe a chọrọ maka ụmụ nwanyị, na-ahapụ ha na egwu nke ịbụ ndị a manyere ịga agha, dị ka ịkpa ókè. . . megide ụmụ nwanyị, ebe ndị ọzọ na-ele ihe chọrọ ụmụ nwoke anya dị ka mkparịta ụka nke obi ọjọọ. Ọ bụ ezie na ọ dịghị onye gbara ọsọ ịgbapụ, ọtụtụ puku mmadụ agbahapụwo ndị agha United States na 21st narị afọ.
January 22. N'ụbọchị a na 2006, Evo Morales bụ onye isi nke Bolivia. Ọ bụ onyeisi obodo mbụ Bolivia. Dịka onye ọrụ ugbo na-eto eto, Morales nọ na-eme mkpesa megide agha na ọgwụ ọjọọ ma na-akwado ikike ụmụ amaala maka ugbo ma na-anọgide na Andes na-eji osisi coca. Na 1978 o sonyeere ma bụrụ onye a ma ama na ndị ọrụ ime obodo. Na 1989, o kwuru okwu n'ememe ncheta mgbuchapụ nke ndị 11 coca ndị ọrụ ugbo site n'aka ndị na-elekọta ndị na-eme njem na Rural Area Mobile Patrol Unit. Ndị na-esote ụbọchị na-eso Morales aka, na-ahapụ ya n'ugwu ka ọ nwụọ. Ma a napụtara ya ma dịrị ndụ. Nke a bụ mgbanwe nye Morales. Ọ malitere ịtụle ịmalite agha na ịmalite agha agha megide ọchịchị. Na njedebe, Otú ọ dị, ọ họọrọ imeghị ihe ike. Ọ malitere site n'inwe nkuzi ndọrọ ndọrọ ọchịchị nke njikọ. Site na 1995 ọ bụ isi nke Movement for Socialism (MAS) ma họrọ ya na Congress. Site na 2006 ọ bụ President nke Bolivia. Ndị nlekọta ya lekwasịrị anya na mmejuputa atumatu maka ibelata ịda ogbenye na agụghị akwụkwọ, iji chekwaa gburugburu ebe obibi, maka ịchọta ọchịchị (Bolivia nwere ọtụtụ ụmụ amaala), nakwa maka ịlụso mmetụta nke United States na ụlọ ọrụ mba dị iche iche ọgụ. Na April 28, 2008, ọ gwara nzukọ United Nations na-adịgide adịgide gbasara ihe gbasara ụmụ amaala ma kwenye iwu 10 iji zọpụta mbara ala. Iwu nke abụọ ya kwuru, sị: "Kpebie ma mee ka ọ kwụsị ịlụ agha, bụ nke na-eweta uru maka alaeze ukwu, transnationals, na ezinụlọ ole na ole, mana ọ bụghị maka ndị mmadụ. . . . "
January 23. Na ụbọchị a na 1974, Egypt na Israel malitere ịhapụ agha nke mejupụtara agha agha n'etiti mba abụọ ahụ na Yom Kippur Agha. Agha ahụ amalitela n'October 6 gara aga, na ụbọchị nsọ nke ndị Juu nke Yom Kippur, mgbe ndị agha Egypt na Syria busoro Israel agha na-atụ anya inweta mmeri mpaghara ha tụfuru na agha Arab na Israel nke 1967. Ntughari nke Ndi Israel na ndi Egypt nyere iwu site na Nkwekorita nke ndi agha nke Sinai nke mba abuo binyere aka na ubochi ise gara aga, na Jenuari 18, 1974, n’okpuru nzuko Geneva nke UN nyere nkwado n’afo 1973. O kporo ka Israel hapu ebe ha. n'ebe ọdịda anyanwụ nke Ọwa Mmiri Suez nke ọ nọrọ kemgbe ọgbụgba ọkụ na October 1973, na iji dọghachi azụ ọtụtụ kilomita na Sinai n'ihu ọwụwa anyanwụ nke ọwa ahụ ka e nwee ike ịtọ mpaghara nchekwa nchekwa nke UN n'etiti ndị iro ahụ. Mkpebi ahụ hapụrụ Israel na-achịkwa akụkụ ndị ọzọ nke Saịnaị Peninsula, na-enwetabeghị udo zuru oke. Nleta nlebara anya na November 1977 na Jerusalem nke Onye isi ala Egypt Anwar el-Sadat dugara na mkparita uka di nkpa n’aho na-esote na Camp David na US N’ebe a, site n’enyemaka di nkpa site n’aka President Jimmy Carter, Sadat na Israel Prime Minister Menachem Begin ruru nkwekorita nke ndi nile A ga-eweghachi Sinai na Egypt yana mmekọrịta mba ofesi n'etiti mba abụọ ahụ. Ebinyere nkwekọrịta ahụ na Machị 26, 1979, na Eprel 25, 1982, Israel weghachiri akụkụ ikpeazụ nke Sinai na Egypt.
January 24. N'ụbọchị a na 1961, bọmbụ abụọ na-adabere na North Carolina mgbe bọmbụ B-52G na ndị ọrụ nke asatọ na-agbaji midair. Ụgbọelu ahụ bụ akụkụ nke ụgbọ mmiri Strategic Air Command guzobere n'oge agha oyi na-alụso Soviet Union. Otu n'ime iri na abụọ, ụgbọelu ahụ bụ akụkụ nke ụgbọ elu na-aga n'ihu na Atlantic Coast mgbe ọ na-efu mberede. Ndị ọrụ ahụ gbalịrị ịbanye na Seymour Johnson Air Force Base na Goldsboro, North Carolina, tupu ọgbawa ahụ eduga ise na-ahapụ ụgbọelu site na parachute, mmadụ anọ n'ime ha nwụrụ, mmadụ abụọ ọzọ nwụkwara n'ụgbọelu ahụ. Enwetara ọkụ abụọ nke MK39 na-emepụta bọmbụ nuklia, oge ọ bụla 500 dị ike karịa nke a tụbara na Hiroshima, Japan. Akụkọ ndị mbụ nke ndị agha kwuru na a gbaghawo bọmbụ ndị ahụ, ha ejighị n'aka, ebe ahụ dịkwa jụụ. N'ezie, otu bọmbụ sitere na parachute ma nweta otu mgba ọkụ site na anọ ma ọ bụ isii a chọrọ ka ọ ghara igbochi mbibi. Ngwongwo nke ozo adabawo nke oma n'inwe ogwe aka, ma o rutere n'enweghi parachute ma mebie ihe. Ihe ka ukwuu n'ime ya ka dị taa n'okpuru ala n'okpuru apiti ebe o rutere. Naanị ọnwa abụọ ka e mesịrị, ụgbọ mmiri B-52G ọzọ dara na nso Denton, North Carolina. Mmadụ abụọ n'ime ndị ọrụ ya asatọ nwere ndụ. A na-ahụ ọkụ maka 50 kilomita. A na-efesa Windows na ụlọ maka 10 kilomita gburugburu. Ndị agha ahụ kwuru na ụgbọelu ahụ enweghị bọmbụ nuklia, mana ọ kwukwara na banyere ụgbọelu n'elu Goldsboro.
January 25. Na ụbọchị a na 1995, otu onye ọrụ enyemaka nyere onyeisi oche Russia bụ Boris Yeltsin obere akpa. N'ime ya, onyogho na kọmputa na-egosi na ogbunigwe gbara ya ihe dị ka nkeji anọ tupu mgbe ahụ, n'akụkụ Osimiri Norway, yiri ka ọ na-aga Moscow. Ihe omuma ndi ozo gosiputara na ihe agha a bu uzo agha nke ndi agha NATO tinyere n'ofe odida anyanwu Europe nakwa na uzo agha ya kwekorita na igbapu site na okpuru mmiri nke America. Ọ bụ ọrụ Yeltsin ikpebi n'ime ihe na-erughị nkeji isii ma ọ bụrụ na ọ ga-ebute mbido mmegwara ngwa ngwa nke ngwa agha nuklia nke Russia nwere ike ibute ebumnuche gburugburu ụwa. Naanị ihe ọ ga - eme bụ pịa bọtịnụ dị n'okpuru ihuenyo data. Otú ọ dị, ọ dabara nke ọma, dabere na ntinye ọkụ site na General General Staff, nke nwere "bọl nuklia" nke ya, ọ pụtara ngwa ngwa na ụzọ nke ngwa ọgụ ahụ achọpụtara agaghị eburu ya n'ókèala Russia. Enweghị iyi egwu. Ihe eweputara n'ezie bụ roket ihu igwe si Norway e mere iji mụọ aurora borealis. Norway agwala mba dị iche iche tupu ozi a aga, mana, n'ihe banyere Russia, ozi ahụ erutebeghị ndị ọrụ kwesịrị ekwesị. Ọdịda ahụ ka na-abụ otu n’ime ọtụtụ ihe ncheta n’akụkọ ihe mere eme na nso nso a banyere otu ịgbarịta ụka siri ike, mmejọ nke mmadụ, ma ọ bụ arụ ọrụ nke ọma nwere ike ibute ọdachi nuklia na-atụghị anya ya. Ngwọta kachasị mma maka nsogbu ga-abụ mkpochapu ngwa agha nuklia. Ka ọ dị ugbu a, iwepu ngwa agha nuklia site na ọnọdụ ntutu na-akpali akpali, dị ka ọtụtụ ndị sayensị na ndị na-eme udo na-akwado, ọ ga-adị ka ọ bụ usoro nke ezi uche dị na ya.
January 26. Na nke a na 1992 Russian President Boris Yeltsin mara ọkwa mba ya ka ọ kwụsị ịkwụsị ngwá agha ballconcontinistic nuklia na obodo ndị dị na United States na ndị òtù ya. Nkwupụta ahụ tupu njem mbụ nke Yeltsin dị ka Onye isi ala na US, ebe ya na Onye isi ala George HW Bush ga-ezute na Camp David. Na mkparịta ụka ndị nta akụkọ mere ebe ahụ na February 1, ndị isi abụọ ahụ kwupụtara na mba ha abanyela n'ọgbọ ọhụrụ nke "ọbụbụenyi na mmekọrịta." N'agbanyeghị nke ahụ, n'ịza ajụjụ onye nta akụkọ jụrụ banyere mkpọsa ebumnuche Yeltsin, Onye isi ala Bush jụrụ itinye US na amụma mmeghachi omume. Kama, o kwuru na onye ode akwụkwọ nke State James Baker ga-aga Moscow n'ime otu ọnwa iji tọọ ntọala maka inwekwu mkparịta ụka agha. N’igosipụta oge ọhụụ akpọrọ nke ọbụbụenyi US / Russia, mkparịta ụka ndị rụpụtara rụpụtara ngwa ngwa. Na Jenụwarị 3, 1993, Bush na Yeltsin bịanyere aka na Nkwekorita Mbelata Ugbo agha nke abụọ (START II), nke machibidoro iji ọtụtụ ụgbọ ala ndị ọzọ nwere ike ịdabere na ya (MIRVs) - onye ọ bụla bu isi nke ya - na ngwa agha ndị ọzọ na-ebu agha. Emechara nkwekọrịta ahụ abụọ US (na 1996) na Russia (na 2000), mana ịlaghachi azụ na mmekọrịta US / Russia gbochiri ya ịmalite ọrụ. Mwakpo nke ndị agha NATO nke ndị agha US nke ndị mmekọ Russia na Serbia na Kosovo na 1999 mere ka ntụkwasị obi Russia nwee obi ọma na America, na mgbe US wepụrụ na Anti-Ballistic Missile Treaty na 2002, Russia zara site na ịhapụ START II. Ohere mere eme ịchụso ngwa agha nuklia zuru oke wee laa n'iyi, ma, taa, mba abụọ ahụ na-aga n'ihu ịtụkwasa ngwa agha nuklia n'otu nnukwu ọnụ ọgụgụ ndị ọzọ.
January 27. N'ụbọchị a na 1945, ọ bụ Soviet Red Army tọhapụrụ ogige ọnwụ ndị Nazi kasị ukwuu na Germany, na-eburu ncheta nke ụbọchị a dịka Ụbọchị Amụma nke Mba Nileation na Memory nke Victims of the Holocaust. Okwu Grik, Oké Mgbukpọ ahụ, ma ọ bụ “àjà ọkụ,” ka bụ okwu e jikọtara ọnụ na ntinye ọnụ nke ọtụtụ narị puku mmadụ n'ogige ọnwụ ka a ga-egbu ọtụtụ mmadụ n'ime ụlọ gas. Mgbe ndị Nazi weghaara ọchịchị na Germany na 1933, ihe karịrị nde ndị Juu itoolu bi na mba ndị Nazi Nazi ga-ebi ma ọ bụ wakpo ha n'oge Agha IIwa nke Abụọ. Ka ọ na-erule 1945, ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ nde ndị Juu 6 na nde mmadụ 3 ọzọ nwụrụ dịka akụkụ nke "Ngwọta Ikpeazụ" nke iwu ndị Nazi. Ọ bụ ezie na a hụrụ ndị Juu dị ka ndị dị ala, na ndị kasị eyi German egwu, ọ bụghị naanị ha ka ndị Nazi tara ahụhụ. Ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ 200,000 Roma (Gypsies), 200,000 ndị German nwere nkwarụ ma ọ bụ nwee nkwarụ, ndị mkpọrọ Soviet, na ọtụtụ narị puku ndị ọzọ ka a tara ahụhụ ma gbuo ruo afọ iri na abụọ. Atụmatụ ndị Nazi mere ọtụtụ afọ bụ ịchụpụ ndị Juu, ọ bụghị igbu ha. United States na ndị enyi ọdịda anyanwụ maka ọtụtụ afọ jụrụ ịnakwere ndị gbara ọsọ ndụ ndị Juu. Mmetụta dị egwu nke ndị Nazi mesoro ndị Juu esoghị na mgbasa ozi ọdịda anyanwụ maka agha ahụ ruo mgbe agha ahụ biri. Agha ahụ gburu ọtụtụ ugboro ka ndị e gburu n'ogige ndị ahụ, ọ gbaghịkwa mbọ ndọrọ ndọrọ ọchịchị ma ọ bụ nke agha iji kwụsị egwu ndị Nazi. Germany nyefere ndị Allies aka na Mee nke 1945, na-atọhapụ ndị ka nọ n'ogige ndị ahụ.
January 28. N’ụbọchị a n’afọ 1970, emere Ememme Udo maka Udo na Madison Square Garden dị na New York City iji nweta ego maka ndị agha ndọrọ ndọrọ ọchịchị na-alụ agha. Ọ bụ mmemme mmemme izizi emere na ebumnuche nke ịchịkọta ego maka ebumnuche agha. Peter Yarrow nke Peter Paul na Meri mepụtara Ememe Udo nke Udo nke Udo; Phil Friedmann, onye rụrụ ọrụ na mkpọsa nhọpụta onye isi ala maka Senator Eugene McCarthy; na Sid Bernstein, onye a ma ama na-akwalite egwú nke bu ụzọ weta Beatles na United States. Fọdụ n'ime ndị ama ama ama ama n'ụwa, jazz, blues na ndị omenkà mere, gụnyere Blood Sweat and Tears, Peter Paul na Mary, Jimi Hendrix, Richie Havens, Harry Belefonte, Voices of East Harlem, Rascals, Dave Brubeck, Paul Desmond, Judy Collins na nkedo ntutu. Peter Yarrow na Phil Friedmann nwere ike ime ka ndị na-eme ihe nkiri kwenye itinye oge na arụmọrụ ha. Nke a bụ ihe dị ịrịba ama ọ bụrụ na e jiri ya tụnyere Woodstock, emere naanị ọnwa ole na ole tupu mgbe ahụ, ebe ọtụtụ n'ime ndị na-eme egwuregwu ahụ siri ọnwụ na a ga-akwụ ha ụgwọ. Ọganiihu nke Ememe Udo Udo mere ka Yarrow, Friedmann, na Bernstein mepụta Ememe Udo nke Udo na Shea Stadium na New York. Emere ya na August 6, 1970 iji mee 25th ncheta nke idobe bọmbụ nuklia na Hiroshima, nke mbụ eji ngwá agha nuklia. Site n'igosi na ihe omuma a nwere ike iji mee ka amara, aka na ego, Ememe Ememe maka Udo di ihe nlereanya maka otutu ihe nrite nke bara uru nke oma, nke di ka The Concert for Bangladesh, Enyemaka Ugbo na Enyem Aka.
January 29. N'ụbọchị a na 2014, mba 31 Latin Amerịka na Caribbean kwuru mpaghara udo. Nkwupụta ha mere ka Latin America na Caribbean bụrụ mpaghara nke udo dabere na nkwanye ugwu maka ụkpụrụ na iwu nke iwu mba ụwa, gụnyere UN Charter na nkwekọrịta ndị ọzọ. Ha kwupụtara "nkwa ha na-adịgide adịgide iji dozie esemokwu site na udo na ebumnuche nke iwepu iyi egwu ma ọ bụ iji ike ebighi ebi na mpaghara anyị." Ha kwere mba ha “ka ha ghara itinye aka n'okwu ọ bụla nke mba ọ bụla ọzọ ma gbasoo ụkpụrụ nke ọbụbụeze mba, ikike nha anya na mkpebi onwe onye nke ndị mmadụ.” Ha kwupụtara na “nkwa nke ndị Latin America na Caribbean iji kwalite imekọ ihe ọnụ na mmekọrịta enyi n'etiti onwe ha yana mba ndị ọzọ n'agbanyeghị agbanyeghị iche na usoro ndọrọ ndọrọ ọchịchị ha, nke akụ na ụba, na nke mmekọrịta mmadụ na ibe ha ma ọ bụ mmepe, iji gosipụta ndidi na ibikọ ọnụ n'udo soro ibe anyị dị ka ezi ndị agbata obi. ” Ha kwere mba ha ka ha “sọpụrụ fully ikike ọ bụla nke Steeti ọ bụla ịhọrọ usoro ndọrọ ndọrọ ọchịchị ya, nke akụ na ụba ya, nke mmekọrịta mmadụ na ibe ya, na nke ọdịnala ya, dịka ọnọdụ dị mkpa iji hụ na udo dị n’etiti mba niile. Ha raara onwe ha nye "nkwalite na mpaghara nke ọdịbendị udo, gụnyere ndị ọzọ, na ụkpụrụ nke Nkwupụta Nationstù Mba Ndị Dị n'Otu banyere Omenala Udo. ” Ha kwenyesiri ike na "nkwa" ha iji nọgide na-akwalite nkwarụ nuklia dị ka ebumnuche kachasị mkpa na itinye aka na mkpochapu agha zuru oke, iji mee ka ntụkwasị obi siri ike n'etiti mba dị iche iche.
January 30. N'ụbọchị a na 1948, Mohandas Gandhi, onye ndú nke India Independence Movement megide ọchịchị Britain, gburu. Ihe ịga nke ọma ya n'iji nkà ihe ọmụma nke mmegide na-enweghị atụ dugara na a na-ewere ya "Nna nke Mba Ya," yana ebe a na-ewere ya dịka nna nke ime ihe ike. Mohandas frɛɛ “Mahatma,” anaa “.sorosoroni no Ba”. "Schoolbọchị ụlọ akwụkwọ nke enweghị ime ihe ike na udo" (DENIP) bụ nke e hiwere na Spain na ncheta ya taa na 1964. A makwaara dị ka World ma ọ bụ Daybọchị International nke Ọgba aghara na Udo, ọ bụ ọsụ ụzọ, na-abụghị steeti , ndị na-abụghị ndị gọọmentị, ndị na-abụghị ndị gọọmentị, ndị nweere onwe ha, nnwere onwe na nke afọ ofufo nke Mmụta Na-emeghị Ihe Ike na Pacifying, nke a na-eme n'ụlọ akwụkwọ n'ụwa niile na nke a na-akpọ ndị nkuzi na ụmụ akwụkwọ ọkwa niile na mba niile ka ha sonye . DENIP na-akwado agụmakwụkwọ na-adịgide adịgide na maka nkwekọ, ndidi, ịdị n'otu, ịkwanyere ikike mmadụ ùgwù, enweghị ime ihe ike na udo. Na mba ndị nwere kalenda Ebe Ọwụwa Anyanwụ ,wa, a pụrụ ịhụ ezumike ahụ na Machị 30. Isi ozi ya bụ “,hụnanya nke Nonwa Nile, Ime Ihe Ike na Udo. Universalhụnanya zuru ụwa ọnụ dị mma karịa ime ihe ike, udo dịkwa mma karịa agha. ” Ozi nke ịkụziri agụmakwụkwọ a n'ụkpụrụ kwesịrị ịbụ nke ahụmahụ ma enwere ike itinye ya n'ọrụ na agụmakwụkwọ ọ bụla dịka usoro nkuzi ya. Ndị enyi nke DENIP bụ ndị ahụ, na-anabata nnabata onye ọ bụla na mmekọrịta mmadụ na ibe ya nke ịhụnanya zuru ụwa ọnụ, enweghị ime ihe ike, ndidi, ịdị n'otu, ịkwanyere ikike ụmụ mmadụ na udo n'elu ndị na-emegide ha, na-akwado mgbasa nke ụkpụrụ ndị sitere n'ike mmụọ nsọ ụbọchị ahụ.
January 31. N'ụbọchị a na 2003, President George W. Bush na US Prime Minister Tony Blair zutere na White House. Onye isi ala Bush tụpụtara atụmatụ aghụghọ dị iche iche maka ịmalite agha na Iraq, gụnyere esere ụgbọ elu ya na akara ngosi nke United Nations na ịnwa ime ka agbapụ ya. Bush gwara Blair: “United States na-eche maka ịfefe ụgbọ elu U2 na-efegharị efegharị na mkpuchi ọgụ na Iraq, na-ese na agba UN. Ọ bụrụ na Saddam gbaa ha ọkụ, ọ ga-emebi iwu. ” Bush gwara Blair na "ọ ga - ekwe omume na a ga - akpọpụta onye nkwarụ ga - ekwu okwu ihu ọha gbasara Saddam's WMD, enwekwara obere ohere na a ga - egbu Saddam." Blair emeela UK ka o soro na Bush agha na Iraq, mana ọ ka na-agbanye Bush ka ọ gbalịa ime ka United Nations nye ya ikike. "Mkpebi nke Security Council nke abụọ," Blair gwara Bush, "ga-eweta amụma mkpuchi megide mkpuchi na-atụghị anya ya na mba ụwa." Bush mesiri Blair obi ike na "US ga-etinye ike ya niile n'azụ iji nweta mkpebi ọzọ ma 'ga-agbagọ ogwe aka' na 'ọbụna yie egwu'." Mana Bush kwuru na ọ bụrụ na ọ daa, "agha ga-esochi ya." Blair kwere Bush nkwa na ọ “nọgidesiri ike na Onye isi ala yana ọ dị njikere ịme ihe ọ bụla iji wepụ Saddam.” N'otu n'ime amụma ebuba ọkụ ya, Blair kwuru na ya "chere na ọ ga-abụ na agha agaghị adị n'etiti ndị okpukpe na agbụrụ dị iche iche" na Iraq. Mgbe ahụ Bush na Blair nwere nnọkọ ogbako nke ha kwuru na ha na-eme ihe niile ha nwere ike ime iji zere agha.
Udo Almanac a n’eme ka ị mata usoro dị mkpa, ọganiihu, na ihe ndọghachi azụ n’ime udo maka ime udo n’ụbọchị nke ọ bụla n’afọ.
Zụta mbipụta ebipụta, Ma ọ bụ ndị PDF.
Udo Almanac a kwesiri idi nma oge obula rue mgbe agha kpochapu agha ma nwekwa udo kwesiri. Uru site na ire nke mbipụta na mbipụta PDF na-akwado ọrụ nke World BEYOND War.
Ederede mezie ma dezie ya David Swanson.
Audio dere site na Tim Pluta.
Ihe ndị Robert Anschuetz, David Swanson, Alan Knight, Marilyn Olenick, Eleanor Millard, Erin McElfresh, Alexander Shaia, John Wilkinson, William Geimer, Peter Goldsmith, Gar Smith, Thierry Blanc, na Tom Schott.
Echiche maka okwu dị iche iche nyefere David Swanson, Robert Anschuetz, Alan Knight, Marilyn Olenick, Eleanor Millard, Darlene Coffman, David McReynolds, Richard Kane, Phil Runkel, Jill Greer, Jim Gould, Bob Stuart, Alaina Huxtable, Thierry Blanc.
Music eji ikike site na “Ọgwụgwụ Agha,” nke Eric Colville dere.
Egwu ọdịyo na agwakọ nke Sergio Diaz dere.
Ihe osise site Parisa Saremi.
World BEYOND War bụ òtù na-adịghị agasi ike zuru ụwa ọnụ iji kwụsị agha ma guzobe udo na-adịgide adịgide. Ebumnuche anyị bụ imepụta mmata banyere nkwado a ma ama maka ịkwụsị agha na ịgakwuru nkwado ahụ. Anyị na-arụ ọrụ ịkwalite echiche nke bụghị naanị igbochi agha ọ bụla kama iwepụ ụlọ ọrụ ahụ dum. Anyị na-agba mbọ iji ọdịmma agha dochie otu agha nke iji ụzọ udo esemokwu iji dozie ọnọdụ ọgbụgba ọbara dị.
