Nipasẹ Alfred de Zayas Counterpunch, Kọkànlá Oṣù 16, 2022
Awọn ti wa ti o ni anfani lati gbadun ẹkọ ẹkọ ni Latin ni awọn iranti igbadun ti Terentius, Cicero, Horatius, Virgilius, Ovidius, Seneca, Tacitus, Juvenalis, ati bẹbẹ lọ, gbogbo wọn ṣe awọn aphorists.
Ọpọlọpọ awọn maxims miiran ni Latin kaakiri - kii ṣe gbogbo wọn ni iṣura si ẹda eniyan. Iwọnyi ti wa sọdọ wa lati ọdọ awọn baba Ile ijọsin ati awọn ọjọgbọn agbedemeji. Ni awọn hey-day ti heraldry, julọ ọba ati kioto-ọba idile ti njijadu fun onilàkaye gbolohun ọrọ Latin lati wọ ẹwu ti awọn oniwun wọn, fun apẹẹrẹ. nemo mi impune lacessit, gbolohun ọrọ ti Stuart Oba (ko si ẹniti o mu mi binu laisi ijiya ti o yẹ).
Ọrọ asọye ti o buruju "si vis pacem, para bellum” (ti o ba fẹ alaafia, mura fun ogun) wa si wa lati ọrundun karun AD, onkọwe Latin ti Publius Flavius Renatus, ti arosọ rẹ. De re ologun jẹ ti ko si anfani miiran ju yi Egbò ati contestable gbolohun. Lati igba ti awọn onijagun ni gbogbo agbaye ti ni inu-didun ni sisọ asọye apeso-ọgbọn-ọrọ - si ayọ ti awọn olupilẹṣẹ ohun ija inu ile ati ti kariaye ati awọn oniṣowo.
Ni iyatọ, Ọfiisi Laala Kariaye ṣe apẹrẹ ni 1919 laini eto ironu diẹ sii:si vis pacem, cole justitiam, ennunciating onipin ati imuse nwon.Mirza: "ti o ba ti o ba fẹ alaafia, cultivate idajo". Ṣugbọn kini idajọ ILO tumọ si? Awọn Apejọ ILO ṣeto ohun ti “idajọ ododo” yẹ ki o tumọ si, ilọsiwaju idajọ ododo, ilana ti o tọ, ofin ofin. “Idajọ ododo” kii ṣe “ofin” ati pe ko gba ohun elo ti awọn kootu ati awọn ile-ẹjọ fun awọn idi ti ẹru si awọn abanidije. Idajọ kii ṣe imọran ile-iṣọ ehin-erin, kii ṣe aṣẹ atọrunwa, ṣugbọn abajade ipari ti ilana ti eto boṣewa ati awọn ilana ibojuwo ti yoo ṣe idinwo ilokulo ati aibikita.
Cicero ọlọla fun wa ni ilokulo irora: Idakẹjẹ enim leges inter arma (ninu re Pro Milone pleadings), eyi ti fun sehin ti a ti misquoted bi inter Arma ipalọlọ leges. Awọn ayika jẹ ẹbẹ Cicero lodi si iwa-ipa awọn agbajo eniyan ti o ni itara ti iṣelu, ati pe a ko pinnu rara lati ṣe ilosiwaju ero pe ni awọn akoko ija ofin lasan parẹ. Igbimọ Kariaye ti Red Cross ni ẹya ti o ni imọran “Inter arma caritas”: ni ogun, o yẹ ki a ṣe iranlọwọ iranlọwọ eniyan, iṣọkan pẹlu awọn olufaragba, ifẹ.
Ni ori yii, Tacitus kọ eyikeyi imọran ti “alaafia” ti o da lori itẹriba ati iparun. Ninu tirẹ Ogbin o satirizes awọn iṣe ti awọn ọmọ ogun Romu “solitudinem faciunt, pacem appellant” – wọ́n ṣe ilẹ̀ ahoro, wọ́n sì pè é ní àlàáfíà. Loni Tacitus yoo ṣee ṣe lẹbi bi “appeaser”, wimp kan.
Lara awọn maximu Latin ti omugo julọ ti Mo mọ ni Emperor Ferdinand I's (1556-1564) petulant “Fiat justitia, ati awọn ti o dara julọ” — jẹ́ kí a ṣe ìdájọ́ òdodo, àní bí ayé bá tilẹ̀ ṣègbé. Ni akọkọ idaniloju yii dabi ohun ti o ṣeeṣe. Ni otitọ, o jẹ igbero igberaga ti o ga julọ ti o jiya lati awọn abawọn pataki meji. Ni akọkọ, kini oye wa labẹ ero ti “Idajọ”? Ati awọn ti o pinnu boya ohun igbese tabi omission jẹ o kan tabi alaiṣõtọ? Ǹjẹ́ ó yẹ kí ọba aláṣẹ nìkan ni alágbàwí ìdájọ́ òdodo? Eyi ni ifojusọna ti Louis XIV ni dọgbadọgba petulant “Daradara, o jẹ moi". Absolutist isọkusọ. Ni ẹẹkeji, ilana ti ijẹẹmu sọ fun wa pe awọn ohun pataki wa ninu aye eniyan. Nitõtọ igbesi aye ati iwalaaye ti aye jẹ pataki diẹ sii ju eyikeyi ero inu abibẹrẹ ti “Idajọ”. Kini idi ti o fi pa agbaye run ni orukọ ti arosọ ti ko yipada ti “Idajọ ododo”?
Pẹlupẹlu, "Fiat justitia” yoo fun eniyan ni imọran pe idajọ ododo ni a ti yan lọna kan lati ọdọ Ọlọrun funrarẹ, ṣugbọn itumọ ati ti fi lelẹ nipasẹ agbara akoko. Sibẹsibẹ, ohun ti eniyan kan le ro pe o jẹ “ododo”, ẹlomiran le kọ bi aibikita tabi “aṣododo”. Gẹgẹbi Terentius ṣe kilọ fun wa: Quot homines, tot sententiae. Ọpọlọpọ awọn iwo lo wa bi awọn ori wa, nitorinaa o dara ki o ma bẹrẹ awọn ogun lori iru awọn iyatọ. Dara gba lati koo.
Ọ̀pọ̀lọpọ̀ ogun ni a ti jà nítorí àìfaradà tí a gbé karí ojú ìwòye ohun tí ìdájọ́ òdodo túmọ̀ sí. Emi yoo dabaa kan ti o pọju lati fun wa ni iwuri lati ṣiṣẹ fun idajọ: "fiat justitia ut prosperatur mundus” — gbiyanju lati ṣe idajọ ododo ki agbaye le ni ilọsiwaju. Tabi o kere ju"fiat justitia, ne pereat mundus", gbiyanju lati ṣe idajọ ododo ki agbaye ṣe ko ṣègbé.
Ogun lọwọlọwọ ni Ukraine ṣe afihan aṣayan “pereat mundus“. A gbọ́ àwọn òṣèlú tí wọ́n ń sọkún fún “iṣẹ́gun”, a ń wò wọ́n tí wọ́n ń da epo sínú iná. Nitootọ, nipa jijẹ nigbagbogbo, igbega awọn okowo, a dabi pe a n yara ni mimọ si opin agbaye bi a ti mọ ọ - Apọju bayi. Awọn ti o tẹnumọ pe wọn jẹ ẹtọ ati pe awọn ọta ko tọ, awọn ti o kọ lati joko ati dunadura opin ogun ti ijọba ilu, awọn ti o wewu ija iparun iparun han gbangba jiya lati oriṣi kan ti taedium vitae – ãrẹ aye. Eleyi jẹ hyper-lewu.
Láàárín ogun 30 ọdún 1618 sí 1648, àwọn Pùròtẹ́sítáǹtì gbà pé ìdájọ́ òdodo wà ní ìhà ọ̀dọ̀ àwọn. Àní, àwọn Kátólíìkì tún sọ pé àwọn wà ní apá ọ̀tún ìtàn. Nǹkan bí mílíọ̀nù mẹ́jọ èèyàn ló kú lásán, nígbà tó sì di October 8, tí wọ́n ti rẹ̀ wọ́n nítorí ìpakúpa náà, àwọn ẹgbẹ́ tó ń jagun fọwọ́ sí Àlàáfíà Westphalia. Ko si awon asegun.
O yanilenu pe, laibikita awọn iwa ika nla ti a ṣe ni ogun 30 ọdun, ko si awọn idanwo irufin ogun lẹhinna, ko si ẹsan ninu Awọn adehun 1648 ti Münster ati Osnabrück. Ni ilodi si, Abala 2 ti awọn adehun mejeeji pese fun idariji gbogbogbo. Ọ̀pọ̀ ẹ̀jẹ̀ ni wọ́n ti dà sílẹ̀. Yuroopu nilo isinmi, ati pe “ijiya” ni a fi silẹ fun Ọlọrun: “Ipagbe kan yoo wa ni apa kan ati ekeji Igbagbegbe ayeraye, Idaji, tabi Idariji gbogbo eyiti a ti ṣe… ni iru ọna bẹ, pe ko si ara… Ṣaṣeṣe eyikeyi Awọn iṣe Ibanilara, ṣe ere eyikeyi ọta, tabi fa wahala eyikeyi si ara wọn.”
Summa summarum, ti o dara julọ tun jẹ ọrọ-ọrọ ti Alaafia ti Westphalia "Pax optima rerum” – Alaafia ni ohun ti o ga julọ.
