Ija ṣe ewu Irokeke wa

Ija ogun agbaye ṣe afihan irokeke nla si Earth, nfa iparun ayika nla, idilọwọ ifowosowopo lori awọn ojutu, ati gbigbe owo-ifilọlẹ ati awọn agbara sinu imorusi ti o nilo fun aabo ayika. Ogun ati igbaradi ogun jẹ awọn oluditi nla ti afẹfẹ, omi, ati ile, awọn irokeke nla si awọn ilolupo eda abemi ati awọn eya, ati iru oluranlọwọ pataki si alapapo agbaye ti awọn ijọba ṣe yọkuro awọn itujade eefin eefin ologun lati awọn ijabọ ati awọn adehun adehun.

Ti awọn aṣa lọwọlọwọ ko ba yipada, ni ọdun 2070, 19% ti agbegbe ile aye wa - ile si awọn ọkẹ àìmọye eniyan - yoo gbona laini gbe. Imọran ẹtan ti ologun jẹ ohun elo iranlọwọ lati koju iṣoro yẹn ṣe ewu ipa-ọna buburu kan ti o pari ni ajalu. Kọ ẹkọ bii ogun ati ija ogun ṣe n ṣe iparun ayika, ati bii awọn iṣipopada si alaafia ati awọn iṣe alagbero le fun ara wọn lagbara, n funni ni ọna jade ninu oju iṣẹlẹ ọran ti o buru julọ. Gbigbe kan lati fipamọ aye naa ko pe laisi atako ẹrọ ogun - idi niyi.

Ewu ti o tobi, ti o farapamọ

Ni ifiwera si awọn irokeke oju-ọjọ nla miiran, ija ogun ko ni ayewo ati atako ti o yẹ. A pinnu kekere ti siro ti ilowosi ogun agbaye si awọn itujade epo fosaili agbaye jẹ 5.5% - ni aijọju lẹmeji awọn gaasi eefin bi gbogbo ti kii-ologun ofurufu. Ti ija ogun agbaye ba jẹ orilẹ-ede kan, yoo ṣe ipo kẹrin ni awọn itujade gaasi eefin. Eyi aworan agbaye ọpa funni ni wiwo awọn itujade ologun nipasẹ orilẹ-ede ati fun eniyan kọọkan ni awọn alaye diẹ sii.

Awọn itujade eefin eefin ti ologun AMẸRIKA ni pataki ju ti gbogbo awọn orilẹ-ede lọ, ti o jẹ ki o jẹ ẹyọkan ẹlẹṣẹ igbekalẹ ti o tobi julọ (ie, buru ju eyikeyi ajọ-ajo kan lọ, ṣugbọn ko buru ju ọpọlọpọ awọn ile-iṣẹ lọpọlọpọ lọ). Lati 2001-2017, awọn Ologun AMẸRIKA gbejade awọn toonu metric 1.2 bilionu ti eefin gaasi, deede si awọn lododun itujade ti 257 milionu paati lori ni opopona. Ẹka Aabo AMẸRIKA (DoD) jẹ olumulo ile-iṣẹ ti o tobi julọ ti epo ($ 17B / ọdun) ni agbaye - nipasẹ iṣiro kan, awọn Awọn ologun AMẸRIKA lo 1.2 milionu awọn agba ti epo ni Iraaki ni oṣu kan ti ọdun 2008. Pupọ ti agbara nla yii ṣe atilẹyin itankale lasan ti ologun AMẸRIKA, eyiti o jẹ o kere ju awọn ipilẹ ologun 750 ni awọn orilẹ-ede 80: iṣiro ologun kan ni ọdun 2003 ni iyẹn. meji ninu meta ti US Army ká idana agbara ṣẹlẹ ninu awọn ọkọ ayọkẹlẹ ti o nfi epo ranṣẹ si aaye ogun. 

Paapaa awọn eeyan ibanilẹru wọnyi laiṣe lati yọ dada, nitori ipa ayika ologun ko ni iwọn pupọ. Eyi jẹ nipasẹ apẹrẹ - awọn ibeere wakati ikẹhin ti ijọba AMẸRIKA ṣe lakoko idunadura ti adehun Kyoto 1997 ti yọkuro awọn itujade eefin eefin ologun lati awọn idunadura oju-ọjọ. Ti aṣa atọwọdọwọ ti tesiwaju: Adehun 2015 Paris fi gige awọn itujade eefin eefin ologun si lakaye ti awọn orilẹ-ede kọọkan; Apejọ Ilana Ajo Agbaye lori Iyipada oju-ọjọ rọ awọn olufọwọsi lati ṣe atẹjade awọn itujade eefin eefin lododun, ṣugbọn ijabọ awọn itujade ologun jẹ atinuwa ati nigbagbogbo ko pẹlu; NATO ti gba iṣoro naa ṣugbọn ko ṣẹda awọn ibeere kan pato lati koju rẹ. Eyi ohun elo aworan agbaye ṣafihan awọn ela laarin awọn itujade ologun ti o royin ati awọn iṣiro iṣeeṣe diẹ sii.

Ko si ipilẹ ti o ni oye fun loophole gaping yii. Ogun ati awọn igbaradi ogun jẹ awọn itujade gaasi eefin pataki, diẹ sii ju awọn ile-iṣẹ lọpọlọpọ ti a tọju idoti ni pataki pupọ ati koju nipasẹ awọn adehun oju-ọjọ. Gbogbo awọn itujade eefin eefin nilo lati wa ninu awọn iṣedede idinku itujade eefin eefin dandan. Ko gbọdọ jẹ iyasọtọ diẹ sii fun idoti ologun. 

A beere COP26 ati COP27 lati ṣeto awọn opin itujade eefin eefin ti o muna ti ko ṣe iyasọtọ fun ija ogun, pẹlu awọn ibeere ijabọ sihin ati ijẹrisi ominira, ati pe ko gbẹkẹle awọn ero si awọn itujade “aiṣedeede”. Awọn itujade gaasi eefin lati awọn ipilẹ ologun ti ilu okeere, a tẹnumọ, gbọdọ jẹ ijabọ ni kikun ati gba agbara si orilẹ-ede yẹn, kii ṣe orilẹ-ede nibiti ipilẹ wa. Awọn ibeere wa ko pade.

Ati sibẹsibẹ, paapaa awọn ibeere ijabọ ti o lagbara fun awọn ologun kii yoo sọ gbogbo itan naa. Si ibajẹ ti idoti awọn ọmọ ogun yẹ ki o ṣafikun ti awọn olupilẹṣẹ ohun ija, bakanna bi iparun nla ti awọn ogun: awọn idalẹnu epo, ina epo, jijo methane, bbl , ati awọn ohun elo iṣelu kuro ninu awọn igbiyanju iyara si ọna atunṣe oju-ọjọ. Iroyin yii jiroro awọn ipa ayika ti ita ti ogun.

Pẹlupẹlu, ologun jẹ iduro fun imuse awọn ipo labẹ eyiti iparun ayika ile-iṣẹ ati ilokulo awọn orisun le waye. Fun apẹẹrẹ, awọn ologun ni a lo lati daabobo awọn ọna gbigbe epo ati awọn iṣẹ iwakusa, pẹlu fun ohun elo ti o fẹ pupọ fun iṣelọpọ awọn ohun ija ologun. Awọn oniwadi nwa sinu olugbeja eekaderi Agency, agbari ti o ni ẹtọ fun rira gbogbo epo ati ohun elo awọn iwulo ologun, ṣe akiyesi pe “awọn ile-iṣẹ… gbarale ologun AMẸRIKA lati ni aabo awọn ẹwọn ipese ohun elo ti ara wọn; tabi, ni deede diẹ sii… ibatan symbiotic kan wa laarin ologun ati eka ile-iṣẹ.”

Loni, awọn ologun AMẸRIKA n pọ si ararẹ si agbegbe iṣowo, titọ awọn laini laarin ara ilu ati jagunjagun. Ni Oṣu Kini Ọjọ 12, Ọdun 2024, Sakaani ti Aabo ti tu akọkọ rẹ jade National olugbeja Industrial nwon.Mirza. Iwe naa ṣe ilana awọn ero lati ṣe apẹrẹ awọn ẹwọn ipese, oṣiṣẹ oṣiṣẹ, iṣelọpọ ilọsiwaju ti ile, ati eto imulo eto-ọrọ agbaye ni ayika ireti ogun laarin AMẸRIKA ati “awọn ẹlẹgbẹ tabi awọn oludije ẹlẹgbẹ” bii China ati Russia. Awọn ile-iṣẹ imọ-ẹrọ ti ṣetan lati fo lori bandwagon - awọn ọjọ diẹ ṣaaju itusilẹ ti iwe-ipamọ naa, OpenAI ṣatunkọ eto imulo lilo fun awọn iṣẹ rẹ bii ChatGPT, pipaarẹ wiwọle rẹ lori lilo ologun.

Wiwa Igba pipẹ

Iparun ogun ati awọn ọna miiran ti ipalara ayika ko ti wa ninu ọpọlọpọ awọn awujọ eniyan, ṣugbọn ti jẹ apakan ti diẹ ninu awọn aṣa eniyan fun awọn ọdunrun ọdun.

O kere ju lati igba ti awọn ara Romu ti gbin iyọ lori awọn aaye Carthaginian lakoko Ogun Punic Kẹta, awọn ogun ti bajẹ ilẹ-aye, mejeeji imomose ati - diẹ sii nigbagbogbo - bi ipa-aibikita. Gbogbogbo Philip Sheridan, ti o ti pa ilẹ-oko ni Ilu Virginia lakoko Ogun Abele, tẹsiwaju lati pa agbo-ẹran bison run bi ọna ti ihamọ Ilu abinibi Amẹrika si awọn ifiṣura. Ogun Àgbáyé Kìíní rí ilẹ̀ Yúróòpù tí wọ́n fi àwọn kòtò àti gáàsì olóró pa run. Nígbà Ogun Àgbáyé Kejì, àwọn ará Norway bẹ̀rẹ̀ sí í ya ilẹ̀ ní àwọn àfonífojì wọn, nígbà tí àwọn ará Netherlands gbá ìdámẹ́ta ilẹ̀ oko wọn, àwọn ará Jámánì ba igbó Czech jẹ́, àwọn ará Gẹ̀ẹ́sì sì dáná sun igbó ní Jámánì àti Faransé. Ogun abẹ́lé tipẹ́tipẹ́ ní Sudan yọrí sí ìyàn níbẹ̀ ní 1988. Ogun ní Àǹgólà mú ìpín 90 nínú ọgọ́rùn-ún àwọn ẹranko ẹhànnà kúrò láàárín ọdún 1975 sí 1991. Ogun abẹ́lé kan ní Sri Lanka gé mílíọ̀nù márùn-ún igi. Awọn iṣẹ Soviet ati AMẸRIKA ti Afiganisitani ti run tabi bajẹ ẹgbẹẹgbẹrun awọn abule ati awọn orisun omi. Etiopia le ti yi iyipada aṣálẹ rẹ pada fun $50 million ni isọdọtun, ṣugbọn o yan lati na $275 million lori ologun rẹ dipo - ni ọdun kọọkan laarin 1975 ati 1985. Ogun abẹle ti Rwanda, ìṣó nipa Western ologun, titari awọn eniyan si awọn agbegbe ti awọn eya ti o wa ninu ewu ti ngbe, pẹlu awọn gorilla. Iṣipopada nipasẹ ogun ti awọn eniyan ni ayika agbaye si awọn agbegbe ti ko ni ibugbe ti bajẹ awọn eto ilolupo eda abemi. Ipalara ti ogun ṣe n pọ si, bii bi o ṣe le buruju idaamu ayika eyiti ogun jẹ oluranlọwọ kan.

Iwoye agbaye ti a koju ni boya ṣapejuwe nipasẹ ọkọ oju omi kan, The Arizona, ọkan ninu awọn meji ti o tun n jo epo ni Pearl Harbor. O fi silẹ nibẹ bi ikede ogun, gẹgẹbi ẹri pe olutaja ohun ija ti o ga julọ ni agbaye, olupilẹṣẹ ipilẹ giga, inawo ologun ti o ga julọ, ati alamọdaju oke jẹ olufaragba alaiṣẹ. Ati pe a gba epo laaye lati lọ lori jijo fun idi kanna. O jẹ ẹri ti ibi ti awọn ọta AMẸRIKA, paapaa ti awọn ọta ba n yipada. Awọn eniyan ta omije ati ki o lero awọn asia ti o nfi ni ikun wọn ni aaye ẹlẹwa ti epo naa, ti a gba laaye lati tẹsiwaju lati ba Okun Pasifiki di ẹlẹgbin gẹgẹbi ẹri ti bi a ṣe ṣe pataki ati ni otitọ pe a gba ete ogun wa.

Awọn idalare ti o ṣofo, Awọn ojutu eke

Àwọn ológun sábà máa ń sọ pé òun ni ojútùú sí àwọn ìṣòro tó máa ń fà, ìṣòro ojú ọjọ́ kò sì yàtọ̀. Ọmọ-ogun jẹwọ iyipada oju-ọjọ ati igbẹkẹle epo fosaili bi awọn ọran aabo apa kan kuku ju awọn irokeke aye ti o pin: awọn 2021 DoD Ewu Afefe Analysis ati awọn 2021 DoD Afefe Eto jiroro bi o ṣe le tẹsiwaju awọn iṣẹ wọn labẹ awọn ipo bii ibajẹ si awọn ipilẹ ati ẹrọ; pọ si rogbodiyan lori oro; ogun ni titun seaspace osi nipasẹ awọn yo Arctic, oselu aisedeede lati igbi ti afefe asasala… sibẹsibẹ na diẹ si ko si akoko grappling pẹlu o daju wipe awọn ologun ká ise ni inherently kan pataki iwakọ ti iyipada afefe. Eto Iṣatunṣe Oju-ọjọ DoD dipo ni imọran lati lo “imọ-jinlẹ pataki, iwadii, ati awọn agbara idagbasoke” si “imudaniloju [e] ĭdàsĭlẹ” ti “awọn imọ-ẹrọ lilo-meji” lati le “ṣe deede awọn ibi-afẹde aṣamubadọgba oju-ọjọ pẹlu awọn ibeere iṣẹ apinfunni” - ni awọn ọrọ miiran, lati ṣe iwadi iyipada oju-ọjọ si awọn ibi-afẹde ologun nipa ṣiṣakoso igbeowo rẹ.

A yẹ ki o wo ni itara, kii ṣe nikan ni ibiti awọn ologun fi awọn orisun wọn ati igbeowosile wọn, ṣugbọn tun wa niwaju ti ara wọn. Ni itan-akọọlẹ, ifilọlẹ awọn ogun nipasẹ awọn orilẹ-ede ọlọrọ ni awọn talaka ko ni ibamu pẹlu awọn irufin awọn ẹtọ eniyan tabi aini ijọba tiwantiwa tabi awọn ihalẹ ipanilaya, ṣugbọn o ni ibatan ni pataki pẹlu niwaju epo. Bibẹẹkọ, aṣa tuntun kan ti o farahan lẹgbẹẹ ọkan ti iṣeto yii jẹ fun awọn ologun kekere / awọn ologun ọlọpa lati ṣọ “Awọn agbegbe Idabobo” ti ilẹ oniruuru, paapaa ni Afirika ati Esia. Lori iwe wiwa wọn jẹ fun awọn idi itoju. Ṣùgbọ́n wọ́n ń yọ àwọn ọmọ ìbílẹ̀ lẹ́nu, wọ́n sì ń lé wọn jáde, lẹ́yìn náà wọ́n mú àwọn arìnrìn-àjò arìnrìn-àjò wá fún ìríran àti ọdẹ olówò, gẹgẹ bi a ti royin nipasẹ Survival International. Diving ani jinle, awọn wọnyi “Agbegbe Idaabobo” jẹ apakan ti erogba itujade fila-ati-iṣowo awọn eto, ibi ti awọn oro ibi ti o le gbe awọn eefin gaasi ati ki o si ‘fagilee’ awọn itujade nipa nini ati ‘dabobo’ ilẹ kan ti o ti n fa erogba. Nitorinaa nipa ṣiṣatunṣe awọn aala ti “Awọn agbegbe ti o ni aabo”, awọn ologun / ọlọpa n ṣe aabo taara lilo awọn epo fosaili gẹgẹ bi awọn ogun epo, gbogbo lakoko ti o han loju oju lati jẹ apakan ti ojutu oju-ọjọ kan. 

Iwọnyi jẹ diẹ ninu awọn ọna ti ẹrọ ogun yoo gbiyanju lati paarọ irokeke rẹ si aye. Awọn ajafitafita oju-ọjọ yẹ ki o ṣọra - bi aawọ ayika ti n buru si, ni ironu ti eka ile-iṣẹ ologun bi alabaṣepọ pẹlu eyiti lati koju rẹ ṣe ewu wa pẹlu ipa-ọna buburu ti o ga julọ.

Awọn Ipa Ifojusi Ko si Ẹgbẹ

Ogun kii ṣe apaniyan si awọn ọta rẹ nikan, ṣugbọn si awọn olugbe ti o sọ pe o daabobo. Ologun AMẸRIKA ni ikolu ti o tobi julo ninu awọn ọna omi okun US. Awọn aaye ologun tun jẹ ṣoki ti o pọju ti awọn aaye Superfund (awọn aaye ti o ti doti ti wọn fi si Atokọ Awọn ohun pataki ti Orilẹ-ede ti Ile-iṣẹ Idaabobo Ayika fun isọsọ nla), ṣugbọn DoD ṣe akiyesi fa awọn ẹsẹ rẹ lori ifọwọsowọpọ pẹlu ilana afọmọ ti EPA. Awọn aaye yẹn ti ṣe ewu kii ṣe ilẹ nikan, ṣugbọn awọn eniyan ti o wa ni ati nitosi rẹ. Awọn aaye iṣelọpọ ohun ija iparun ni Washington, Tennessee, Colorado, Georgia, ati awọn ibomiiran ti ṣe majele agbegbe agbegbe ati awọn oṣiṣẹ wọn, ti o ju 3,000 ninu wọn ni a fun ni ẹsan ni ọdun 2000. Ni ọdun 2015, ijọba gba pe ifihan si itankalẹ ati awọn majele miiran seese ṣẹlẹ tabi idasi si awọn iku 15,809 awọn oṣiṣẹ ohun ija iparun AMẸRIKA tẹlẹ - Eleyi jẹ fere esan ohun underestimate fi fun awọn ẹru giga ti ẹri ti a gbe sori awọn oṣiṣẹ lati faili nperare.

Idanwo iparun jẹ ẹya pataki kan ti ipalara ti ile ati ajeji ti o ti jẹ nipasẹ awọn ologun ọkan tiwọn ati awọn orilẹ-ede miiran. Idanwo awọn ohun ija iparun nipasẹ Amẹrika ati Soviet Union ni o kere ju 423 awọn idanwo oju-aye laarin 1945 ati 1957 ati awọn idanwo abẹlẹ 1,400 laarin 1957 ati 1989. (Fun awọn nọmba idanwo ti awọn orilẹ-ede miiran, eyi ni a Idanwo iparun lati 1945-2017.) Ipalara lati itankalẹ yẹn ko ti mọ ni kikun, ṣugbọn o tun n tan kaakiri, gẹgẹ bi imọ wa ti iṣaaju. Iwadi ni ọdun 2009 daba pe awọn idanwo iparun China laarin 1964 ati 1996 pa eniyan diẹ sii taara ju idanwo iparun ti orilẹ-ede eyikeyi miiran. Jun Takada, onimọ-jinlẹ ara ilu Japan kan, ṣe iṣiro pe o to awọn eniyan miliọnu 1.48 ti farahan si ibajẹ ati pe 190,000 ninu wọn le ti ku lati awọn arun ti o sopọ mọ itankalẹ lati awọn idanwo Kannada yẹn.

Awọn ipalara wọnyi kii ṣe nitori aibikita ologun nikan. Ni Orilẹ Amẹrika, idanwo iparun ni awọn ọdun 1950 yori si ẹgbẹẹgbẹrun awọn iku lati akàn ni Nevada, Utah, ati Arizona, awọn agbegbe ti o dinku julọ lati idanwo naa. Awọn ologun mọ pe awọn iparun iparun rẹ yoo ni ipa lori awọn isalẹ, ati ṣe abojuto awọn abajade, ṣiṣe ni imunadoko ninu idanwo eniyan. Ni ọpọlọpọ awọn ijinlẹ miiran lakoko ati ni awọn ọdun mẹwa ti o tẹle Ogun Agbaye II, ni ilodi si koodu Nuremberg ti 1947, ologun ati CIA ti tẹriba awọn ogbo, awọn ẹlẹwọn, talaka, alaabo ọpọlọ, ati awọn olugbe miiran si idanwo eniyan aimọ fun idi ti idanwo iparun, kemikali, ati awọn ohun ija ti ibi. Ijabọ ti a pese sile ni ọdun 1994 fun Igbimọ Alagba AMẸRIKA lori Awọn ọran Awọn Ogbo bẹrẹ: “Ni awọn ọdun 50 sẹhin, awọn ọgọọgọrun egbegberun awọn oṣiṣẹ ologun ti ni ipa ninu idanwo eniyan ati awọn ifihan imotara miiran ti Sakaani ti Aabo (DOD) ṣe, nigbagbogbo laisi imọ tabi ifọwọsi ọmọ ẹgbẹ kan… lati 'yọọda' lati kopa ninu iwadi tabi koju awọn abajade to buruju. Fun apẹẹrẹ, ọpọlọpọ awọn ogbo ogun Gulf Persian ti o fọkan si nipasẹ oṣiṣẹ Igbimọ royin pe wọn paṣẹ fun wọn lati mu awọn ajesara idanwo lakoko Operation Desert Shield tabi dojukọ tubu.” Ijabọ ni kikun ni ọpọlọpọ awọn ẹdun ọkan nipa aṣiri ti ologun ati daba pe awọn awari rẹ le jẹ kiki oju ti ohun ti o farapamọ nikan. 

Awọn ipa wọnyi ni awọn orilẹ-ede ile ti awọn ologun jẹ ẹru, ṣugbọn kii ṣe bi o ti le bi awọn ti o wa ni awọn agbegbe ti a fojusi. Awọn ogun ni awọn ọdun aipẹ ti sọ awọn agbegbe nla di ainilegbe ati ti ipilẹṣẹ awọn aadọta miliọnu awọn asasala. Awọn bombu ti kii ṣe iparun ni Ogun Agbaye Keji ba awọn ilu, awọn oko, ati awọn eto irigeson run, ti o ṣe awọn asasala 50 million ati awọn eniyan ti a fipa si nipo. AMẸRIKA kọlu Vietnam, Laosi, ati Cambodia, ti o ṣe agbejade awọn asasala miliọnu 17, ati lati 1965 si 1971 o sprayed 14 ogorun ti South Vietnam ká igbo pẹlu herbicides, sun ilẹ oko, o si shot ẹran. 

Ibanujẹ akọkọ ti ogun kan ṣeto awọn ipa ipanilara ti o bajẹ ti o tẹsiwaju ni pipẹ lẹhin ti a ti kede alaafia. Lára ìwọ̀nyí ni májèlé tí a fi sílẹ̀ sẹ́yìn nínú omi, ilẹ̀, àti afẹ́fẹ́. Ọkan ninu awọn herbicides kemikali ti o buruju, Agent Orange, tun n ṣe ewu ilera ti Vietnamese ati pe o ti fa àbùkù ìbímọ tí ó jẹ́ ọ̀kẹ́ àìmọye. Laarin 1944 ati 1970 ologun AMẸRIKA da ọpọlọpọ awọn ohun ija kemikali silẹ sinu Atlantic ati Pacific okun. Bí àwọn ìgò gáàsì iṣan ara àti gáàsì músítádì ṣe ń bà jẹ́ díẹ̀díẹ̀ tí wọ́n sì ń ṣí sílẹ̀ lábẹ́ omi, àwọn májèlé ń ṣàn jáde, tí wọ́n ń pa ẹ̀mí òkun, wọ́n sì ń pa àwọn apẹja, wọ́n sì ń pa wọ́n lára. Ọmọ-ogun ko paapaa mọ ibiti ọpọlọpọ awọn aaye idalẹnu wa. Lakoko Ogun Gulf, Iraq tu 10 milionu galonu epo sinu Gulf Persian ati ṣeto awọn kanga epo 732 lori ina, ti o fa ibajẹ nla si awọn ẹranko igbẹ ati majele omi inu ile pẹlu awọn itusilẹ epo. Ninu awọn oniwe-ogun ni Yugoslavia ati Iraq, Orilẹ Amẹrika ti fi uranium ti o dinku silẹ, eyiti o le alekun ewu fun awọn ọran atẹgun, awọn iṣoro kidinrin, akàn, awọn ọran ti iṣan, ati diẹ sii.

Boya paapaa ti o ku ni awọn ajinde ilẹ ati awọn bombu iṣupọ. Ẹgbẹẹgbẹ̀rún àràádọ́ta ọ̀kẹ́ nínú wọn ni a fojú díwọ̀n pé wọ́n dùbúlẹ̀ káàkiri lórí ilẹ̀ ayé. Pupọ julọ awọn olufaragba wọn jẹ ara ilu, ipin nla ninu wọn jẹ ọmọde. Ìròyìn kan tí Ẹ̀ka Ọ́fíìsì Orílẹ̀-Èdè Orílẹ̀-Èdè Amẹ́ríkà ṣe lọ́dún 1993 pe àwọn ohun abúgbàù tí wọ́n ti ń rì mọ́lẹ̀ ní “ìbànújẹ́ tó máa ń pani lọ́pọ̀lọpọ̀, tó sì tàn kálẹ̀ tó ń dojú kọ aráyé.” Jennifer Leaning kọ̀wé pé, àwọn ohun abúgbàù tí wọ́n rì sí ilẹ̀ ń bà àyíká jẹ́ ní ọ̀nà mẹ́rin pé: “Ìbẹ̀rù àwọn ohun abúgbàù kò jẹ́ kí wọ́n rí ọ̀pọ̀ yanturu àwọn ohun àmúṣọrọ̀ àdánidá àti ilẹ̀ tí a gbingbin; a fi agbara mu awọn olugbe lati lọ ni pataki si awọn agbegbe ti o kere ati ẹlẹgẹ lati le yago fun awọn aaye mi; yi ijira iyara idinku ti ti ibi oniruuru; ati awọn bugbamu-mi-ilẹ ba awọn ilana ile ati omi pataki jẹ.” Iwọn oju ilẹ ti o kan ko kere. Milionu ti saare ni Yuroopu, Ariwa Afirika, ati Asia wa labẹ ihamọ. Ìdá mẹ́ta ilẹ̀ tó wà ní orílẹ̀-èdè Libya fi àwọn ohun abúgbàù tí wọ́n ń gbé àti àwọn ohun ìjà Ogun Àgbáyé Kejì tí kò wú bò mọ́lẹ̀. Pupọ ninu awọn orilẹ-ede agbaye ti gba lati gbesele awọn ajinde ilẹ ati awọn bombu iṣupọ, ṣugbọn iyẹn ko jẹ ọrọ ikẹhin, nitori pe Russia ti lo awọn bombu iṣupọ si Ukraine ti o bẹrẹ ni ọdun 2022 ati AMẸRIKA pese awọn bombu iṣupọ si Ukraine lati lo lodi si Russia ni ọdun 2023 Alaye yii ati diẹ sii ni a le rii ni Landmine ati Cluster Munition Monitor awọn ijabọ ọdọọdun.

Awọn ipa ripple ti ogun kii ṣe ti ara nikan, ṣugbọn awujọ pẹlu: awọn ogun ibẹrẹ gbin agbara ti o pọ si fun awọn ọjọ iwaju. Lẹhin ti di a battleground ninu awọn Tutu Ogun, awọn Awọn iṣẹ Soviet ati AMẸRIKA ti Afiganisitani tẹsiwaju lati run ati ba ẹgbẹẹgbẹrun awọn abule ati awọn orisun omi jẹ. Awọn AMẸRIKA ati awọn ẹlẹgbẹ rẹ ṣe inawo ati ihamọra Mujahideen, Ẹgbẹ guerilla ipilẹ kan, gẹgẹbi ọmọ ogun aṣoju lati kọlu iṣakoso Soviet ti Afiganisitani - ṣugbọn bi Mujahideen ti yapa ni iṣelu, o mu awọn Taliban dide. Lati ṣe inawo iṣakoso wọn ti Afiganisitani, Taliban ni ilodi si ta igi si Pakistan, ti o yọrisi ipagborun pataki. Awọn bombu AMẸRIKA ati awọn asasala ti o nilo igi ina ti ṣafikun ibajẹ naa. Awọn igbo ti Afiganisitani ti fẹrẹ lọ, ati pupọ julọ awọn ẹiyẹ aṣikiri ti o lo lati gba Afiganisitani kọja ko ṣe bẹ mọ. Atẹ́gùn àti omi rẹ̀ ti jẹ́ májèlé pẹ̀lú àwọn ohun abúgbàù àti àwọn ohun amúnisìn rọketi. Ogun n ṣe aibalẹ ayika, di ipo iselu di iduroṣinṣin, ti o yori si iparun ayika diẹ sii, ni isunmọ imudara.

Ipe kan si Ise

Militarism jẹ awakọ apaniyan ti iparun ayika, lati iparun taara ti awọn agbegbe agbegbe si ipese atilẹyin pataki si awọn ile-iṣẹ idoti bọtini. Awọn ipa ologun ti wa ni ipamọ ninu awọn ojiji ti ofin kariaye, ati pe ipa rẹ le paapaa ba idagbasoke ati imuse awọn ojutu oju-ọjọ jẹ.

Sibẹsibẹ, ologun ko ṣe gbogbo eyi nipasẹ idan. Awọn orisun ti ologun nlo lati tẹsiwaju funrararẹ - ilẹ, owo, ifẹ iṣelu, iṣẹ ti gbogbo iru, ati bẹbẹ lọ - jẹ awọn orisun gangan ti a nilo lati koju aawọ ayika. Ni apapọ, a nilo lati mu awọn orisun wọnyẹn pada kuro ninu awọn claws ti ologun ati fi wọn si lilo ọgbọn diẹ sii.

World BEYOND War o ṣeun Alisha Foster ati Pace e Bene fun iranlọwọ pataki pẹlu oju-iwe yii.