By Giles Hewitt, AFP
Seoul (AFP) – Waqooyiga iyo Kuuriyada Koonfureed ayaa ku heshiiyey Jimcihii in ay yeeshaan wadahadalo naadir ah toddobaadka soo socda, looga golleeyahay in la dejiyo wadahadal heerkiisu sareeyo oo aasaas u ah horumar waara oo laga gaaro xiriirka xudduudaha isaga gudba.
Wadahadallada oo 26-ka bisha November lagu qabanayo tuulada xabbad joojinta ee Panmunjom, ayaa noqonaysa is-dhexgalkii ugu horreeyay ee dowladeed tan iyo markii ay mas'uuliyiintu ku kulmeen halkaas bishii Ogosto si ay u qaboojiyaan xiisadda ku riixday labada dhinac inay qarka u saaran yihiin iskahorimaad hubeysan.
Kulankaas ayaa ku soo idlaaday heshiis wadajir ah oo ay ka mid ahaayeen ballan qaadka in dib loo bilaabo wada-hadallo heer sare ah, inkastoo aan la sheegin waqti sax ah.
Wasaaradda mideynta Seoul ayaa sheegtay in soo jeedinta wadahadalka ee loo diray Pyongyang bilihii Sebtembar iyo Oktoobar ay ku guuldareysteen in ay jawaab ka helaan.
Kadib Khamiistii, wakaaladda wararka ee Kuuriyada Waqooyi ee KCNA ayaa sheegtay in Guddiga Dib-u-mideynta Nabadda ee Kuuriya, oo maamusha xiriirka Koonfurta, ay u direen Seoul ogaysiis soo jeedinaya kulanka November 26.
"Waan aqbalnay," ayuu yiri sarkaal ka tirsan Wasaaradda Mideynta.
Sida uu dhigayo heshiiskii Ogosto, Seoul waxa ay demisay sameecado qarxinayay fariimaha dacaayadaha ee xadka ka dib markii Waqooyi ay muujisay sida ay uga xuntahay qaraxyadii miino ee dhawaan lagu dhaawacay laba askari oo Kuuriyada Koonfureed ah.
Koonfurta ayaa qoomamaynta ku macnaysay "raaligelin" laakiin guddiga awoodda badan ee Difaaca Qaranka ee Waqooyiga ayaa tan iyo markaas ku nuuxnuuxsaday in loola jeedo oo kaliya muujinta dareenka.
- Isbeddellada diblomaasiyadeed -
Wadahadallada toddobaadka soo socda ayaa ku soo beegmaya xilli isbedellada diblumaasiyadeed ee gobolka Waqooyi Bari ee Aasiya ay ka dhigeen Kuuriyada Waqooyi inay u muuqato mid go’doon ah sidii hore, iyadoo Seoul ay aad ugu dhowdahay Pyongyang oo ah saaxiibka ugu weyn ee diblumaasiyadeed iyo dhaqaale ee Shiinaha, iyo hagaajinta xiriirka xun ee Tokyo.
Horaantii bishan, hogaamiyayaasha Kuuriyada Koonfureed, Shiinaha iyo Japan ayaa shirkoodii ugu horreeyay muddo saddex sano ka badan ku yeeshay magaalada Seoul.
Inkasta oo diiradda la saaray ganacsiga iyo arrimaha kale ee dhaqaalaha, saddexdu waxay caddeeyeen "mucaaraddooda adag" ee horumarinta hubka nukliyeerka ee gacanka Kuuriya.
Kuuriyada Woqooyi waxa ay hore ugu jirtay cunaqabatayn Qaramada Midoobay ah oo lagu soo rogay ka dib saddexdii tijaabo ee nuclear-ka ee ay samaysay 2006 iyo 2009.
Waxa kale oo ay la kulantay cadaadis isa soo taraya oo ku saabsan dhinaca xuquuqul insaanka, ka dib warbixin ay sannadkii hore daabacday guddi ka tirsan Qaramada Midoobay oo soo gabagabeeyay in Kuuriyada Waqooyi ay ku kacayso xad-gudubyo xuquuqul insaanka "iyaga oo aan la mid ahayn adduunka casriga ah".
Guddiga golaha loo dhan yahay ee Qaramada Midoobay ayaa khamiistii cambaareeyay xadgudubyada "weyn" ee ka dhacay Kuuriyada Waqooyi, qaraar lagu ansixiyay aqlabiyad rikoor ah.
Qaraarkan, ayaa u gudbi doona golaha guud ee buuxa si loogu codeeyo bisha soo socota, waxa uu dhiirigelinayaa golaha ammaanka in uu tixgeliyo in Pyongyang loo gudbiyo maxkamadda dambiyada caalamiga ah ee dambiyada ka dhanka ah aadanaha.
Talaabadan noocan oo kale ah ayay u badantahay in uu hor istaago Shiinaha oo awood qayaxan ku leh golaha.
- Rajada shirwaynaha -
Todobaadki hore, madaxweynaha Kuuriyada Koonfureed Park Geun-Hye ayaa ku celisay rabitaankeeda ah in ay wadahadal fool ka fool ah la yeelato hogaamiyaha Kuuriyada Waqooyi Kim Jong-Un - laakiin waa haddii Pyongyang ay muujiso in ay ka go'an tahay in ay ka tanaasusho barnaamijkeeda hubka nukliyeerka.
"Ma jirto sabab aan loo qaban karin shir madaxeedka Kuuriyada Waqooyi haddii horumar laga gaaro xallinta arrinta Nukliyeerka Kuuriyada Waqooyi," Park ayaa tiri.
"Laakin waxa ay suurtagal noqon doontaa kaliya marka Waqooyigu u soo baxo wadahadal firfircoon oo daacad ah," ayay raacisay.
Labada Kuuriya ayaa horay u yeeshay labo shir oo mid uu dhacay 2000, kii labaadna uu ahaa 2007-dii.
Qaramada Midoobay ayaa sidoo kale la fahamsan yahay inay kala xaajoonayso Kuuriyada Waqooyi booqasho uu ku imaanayo xoghayaha guud ee Ban Ki-Moon - lagana yaabo ka hor dhamaadka sanadka.
Ban ayaa lagu waday inuu booqdo bishii May ee sanadkan, balse Pyongyang ayaa ka laabatay martiqaadka daqiiqadii ugu dambeysay ka dib markii uu dhaleeceeyay gantaalkii ay dhawaan tijaabisay Kuuriyada Waqooyi.
