Le Filemu i le Lalolagi e ala i le Tulafono

Le Fuafuaga o le Filemu Faʻamagaloina o le Lima Manumalo Amerika AmerikaJames

saunia e Prof. James T. Ranney (mo le tele o faʻamatalaga, imeli: jamestranney@post.harvard.edu).

                  E tatau ona tatou faaiuina le taua.  Faʻafefea ona aloese mai se taua faanatinati o le sili ona taua mataupu o feagai ma tagata soifua. E pei ona tusia e HG Wells (1935): "Afai tatou te le faʻamutaina taua, o le a faʻaiʻuina i tatou i taua." Poʻo, pei ona saunoa le Peresetene Ronald Reagan ma le Failautusi Aoao a le Soviet, Mikhail Gorbachev, i le latou faamatalaga tuʻufaʻatasi i le 1985 Geneva Summit: "e le mafai ona manumalo i se taua faaniukilia, ma e le tatau lava ona tau."

Ae foliga mai matou te leʻi mafaufauina atoa faʻamatalaga o loʻo i luga. Aua pe a fai o le mea na taʻua i luga is moni, e mulimuli mai e tatau ona tatou atiina ae auala i taua. Ma o iina o loʻo taoto ai le faʻavae faigofie o le tatou talosaga: auala e fofo ai feteʻenaʻiga i le lalolagi atoa - e muamua lava faʻatulafonoina faʻavaomalo, e muamua ai faʻatalanoaga faʻavaomalo ma lagolagoina e faʻamasinoga faʻavaomalo.

Talafaasolopito o le manatu.  E le o se fou lenei manatu, e le o se manatu faʻaʻauʻau foi. O lona amataga mai e toe foi i le (1) le lauiloa Peretania faifilosofia faaletulafono Jeremy Bentham, o le i lona 1789 Fuafua mo se Filemu Tele ma Papatisoga, faatuina "se Faamasinoga Masani o Faamasinoga mo le faaiuga o eseesega i le va o le tele o malo." Isi lagolago lagolagoina aofia ai: (2) Peresetene Theodore Roosevelt, o ia na leva ona le amanaiaina le 1910 Nobel Peace Prize taliaina lauga faatuina faavaomalo faamasinoina, o le faamasinoga o le lalolagi, ma "nisi ituaiga o malosiaga faavaomalo leoleo" e faamalosia tulafono a le faamasinoga; (3) Peresitene William Howard Taft, o le na lagolagoina le "arbitral court" ma le malosiaga faava o malo a leoleo e faamalosia le faia o faaiuga, ma le faamasinoina; ma (4) Peresitene Dwight David Eisenhower, o le na unaʻia le fausiaina o se "Faʻamasinoga Faʻavaomalo o le Faʻamasinoga" ma le malosi faʻamalosia ma nisi ituaiga o "faʻavaomalo leoleo malosiʻaga iloa lautele ma lava le malosi e faʻaaloalo lautele." Mulimuli ane, i lenei itu, i lalo o le pulega a Eisenhower ma Kennedy, o le "Faʻamatalaga Tuʻufaʻatasia o Maliliega Faʻavae mo le Lafoaʻiga o feutanaiga" na feutanaʻi mo le tele o masina e le sui o le malo o John J. McCloy ma le sui Soviet o Valerian Zorin. O lenei Maliega a le McCloy-Zorin, na pasia e le Fono a Malo Aufaatasi i le aso 20 o Tesema, 1961 ae le i taliaina, mafaufauina le fausiaina o ni "auala mautu mo le fofo filemu o feeseeseaiga" ma le malosiaga o leoleo faavaomalo semanu e i ai le tulaga tutoatasi o le lalolagi atoa faʻaaogaina faʻamalosi militeri.

Maliega o le Filemu i le Lalolagi (WPTL) aoteleina.  O le manatu faʻavae, e laʻititi ifo le malosi nai lo le Maliega a le McCloy-Zorin, e tolu ona vaega: 1) faʻaleaogaina o meatau faʻanatinati (faʻatasi ai ma faʻaititia i malosiʻaga masani); 2) Faʻafitauli o fofo o finauga ile lalolagi; ma le 3) 'eseʻese faiga faʻamalosia, amata mai le malosiʻaga o le lalolagi lautele manatu i se faʻavaomalo filemu malosiaga.

  1.       Soloia: talafeagai ma talafeagai:  Ua oʻo ile taimi ole taua ole Nuclear Weapon Abolition Convention. Talu mai le Ianuari 4, 2007 Wall Street Journal faʻasalalau e le sa avea muamua "faaniukilia mea moni" Henry Kissinger (muamua Failautusi o le Setete), Senator Sam Nunn, William Perry (muamua Failautusi o le Puipuiga), ma George Shultz (muamua Failautusi o le Setete), O manatu maualuluga i le lalolagi atoa ua oʻo i se maliega lautele o taua faanatinati o meatau o se manino ma lata mai lamatiaga i latou uma oe umiaina ma i le atoa lalolagi.[1]  E pei ona masani ona fai atu Ronald Reagan ia George Shultz: "O le a se mea sili e uiga i se lalolagi e mafai ona feula i luga i le 30 minute?"[2]  O le mea lea, o mea uma lava tatou te manaʻomia i le taimi nei o se taumafaiga mulimuli lea e liliu ai le lautele o le lautele mo le faʻaumatia[3] i ni gaioiga faʻagaioia. E ui o le Iunaite Setete o le faʻafitauli, o le taimi lava e malilie ai le Iunaite Setete ma Lusia ma Saina e soloia, o le totoe (e oʻo lava ia Isaraelu ma Farani) o le a mulimuli atu.
  2.      Faiga Faʻavae o Feeseeseaiga i le Lalolagi:  O le a faʻatuina e le WPTL le fa vaega o le fofo o finauga i le lalolagi atoa - feutanaʻiga faamalosia, faʻamalosia o soalaupulega, faʻamalosia o aia, ma le faia o se faʻamasinoga - o soʻo se finauga lava i le va o atunuʻu. Faʻavaeina i le poto masani i totonu o faʻamasinoga i totonu o le atunuʻu, tusa o le 90% o "mataupu" uma o le a faʻamautuina i feutanaiga ma faʻatalanoaga, ma le isi 90% faʻamaeʻaina pe a maeʻa ona faia le faʻamasinoga, ae tuʻu ai se vaega totoe mo le faʻamalosia o le faʻamasinoga. O le teteʻe tele na laga i luga o tausaga (aemaise o le neo-cons) i le faamalosia o le pulega i le International Court of Justice, o le le taliaina e le Soviet. Ia, o le mea moni o le Soviet i lalo o Mikhail Gorbachev faia malilie i ai, amata ile 1987.
  3.      Faiga Faʻavae Faʻavaomalo:  O le tele o sikola faʻavaomalo tulafono ua faʻailoa mai e sili atu ma le 95% o mataupu, o le malosiʻaga o le lalolagi lautele manatu na aoga i le faʻamautinoaina o usitaʻia faʻavaomalo faaiuga a le faamasinoga. O le mea faigata na tautino mai o le matafaioi a malo faavaomalo filemu i le faamamaluina, o le faafitauli ma so o sea faamalosia o le veto mana i le UN Security Council. Ae o fofo eseese e ono mafai ona foia i lenei faafitauli (pei o le tuʻufaʻatasia o palota mamafa / sili-toatele), i le faiga lava e tasi na faia ai e le Tulafono o le Sami, tulafono faʻamasino faʻafaamasinoga e le o usitaia le P-5 veto.

Faaiuga.  O le WPTL o se fuafuaga i totonu o le lotolotoi o le auala e le o se mea e "laitiiti tele" (o la tatou fuafuaga o loʻo i ai nei o le "le mautonu faʻaletonu") poʻo le "tele tele" (malo o le lalolagi poʻo le pule a le lalolagi poʻo le pacifism). O se manatu ua le amanaiaina mo le limasefulu tausaga talu ai[4]  lea e tatau ona toe iloilo e le au faipule, aʻoga, ma tagata lautele.



[1] Faʻatasi ai ma le fiaselau o fitafita fitafita ma setete oe na o mai e lagolagoina le faʻaleaogaina: Admiral Noel Gaylor, Admiral Eugene Carroll, General Lee Butler, General Andrew Goodpaster, General Charles Horner, George Kennan, Melvin Laird, Robert McNamara, Colin Powell, ma George HW Bush. Cf. Philip Taubman, Le Paʻaga: Lima Toa Toa ma le latou sailiga e faʻasa le pomu, i le 12 (2012). E pei ona toʻesea e Joseph Cirincione, o le faʻamamaina o le manatu fiafia lea "i soo se mea… seʻi vagana DC" i le matou konekeresi.

[2] Faʻatalanoaga ma Susan Schendel, fesoasoani ia George Shultz (Me 8, 2011) (faʻaalia le mea na fai mai George Shultz).

[3] O palota o loʻo faʻaalia mai ai le 80% o tagata lautele e fiafia e faʻaleaogaina. Vaai www.icanw.org/polls.

[4] Vaʻai John E. Noyes, "William Howard Taft ma le Taft Arbitration Treaties," 56 Vill. L. Rev. 535, 552 (2011) ("o le manatu o faʻavaomalo faʻamasinoga poʻo se faʻamasinoga faʻavaomalo e mafai ona faʻamautinoaina le filemu filemu feeseeseaiga i le va o setete feteʻenaʻi ua tele mou atu.") Ma Mark Mazower, Pule o le Lalolagi: The History of a Idea , i le 83-93 (2012) (international arbitration proposal "ua tumau i le paolo" ina ua maeʻa le pisi o gaioiga i le taufaaiuiuga o le 19th ma le vave 20th seneturi).

Tuua se tali

o le a le lomia lou tuatusi imeli. fanua manaomia ua faailogaina *

Faatatau Mataupu Faavae o

La Tatou A'oa'oga o Suiga

Auala e muta ai Taua

Agai mo le Filemu Lu'i
Mea na tutupu i Antiwar
Fesoasoani ia Matou Tuputupu Ae

Laititi Donors Faʻaauau Matou

Afai e te filifili e faia se sao faifaipea a itiiti ifo ma le $15 i le masina, e mafai ona e filifilia se meaalofa faafetai. Matou te faʻafetai i a matou foaʻi faifaipea i luga o la matou upega tafaʻilagi.

O lou avanoa lenei e toe mafaufau ai a world beyond war
Faleoloa WBW
Faʻaliliu I soʻo se gagana