"Le Māfuaaga, e le o le Cuba lenei"

I tua i le 1890, oi latou na talitonu na faatoʻilaloina se konetineta na latou fasi lava (e aunoa ma le aveesea o Hawaii, Filipaina, Cuba, Puerto Rico, ma isi) na aofia ai le Fofoga Fetalai o le House Thomas Reed. Na ia tusia se tusiga mai se nusipepa e uiga i se osofaʻiga i South Carolina. Na ia faapipii se ulutala e uiga i le "Isi Outrage i Cuba." Na ia faapipiiina faatasi le lua (tala fou!) Ma tuuina atu ia i latou i se Konekarenisi mai South Carolina o le na tuleia mo se taua i Cuba. Na faitauina ma le naunautai e le Fono Aoao le tusiga, ona taofi lea, ma le maofa, ma faapea mai "Aisea, e le o le Cuba lea."

Ou te fautuaina le taumafai i lenei togafiti. Folasaga se tala e uiga i le fasioti tagata Palesitina, poo le ita i totonu o se falepuipui a Amerika po o se sikuea Saudi po o lalo o le timu o pomu agaalofa i Afghanistan, Pakistan, Syria, Yemen, Somalia, Iraq, Libya, po o isi mea; faapipii i lalo o se ulutala e uiga ia Iran, North Korea, Bashar al Assad, po o Vladimir Putin. Faʻaali atu i le tagata sili ona vavalalata i lau sui o le Konekarate po o le senitasia oe mafai ona e ulufale i totonu o le potu lava e tasi poʻo le taunuu atu ile imeli. Pe na o le faʻaali atu i se tasi o loʻo i ai le faaletonu e maua sana televise.

O faʻasalaga e tatau ona ita ona o mea latou te i ai, ae le o le na te faia. O le luʻitau manuia o le avea lea ma mataupu i le Iunaite Setete i le asō!

O se vaega lenei mai laʻu tusi fou, Faʻamālōlōina o Faʻailoga:

I le tulaga o le nationalism, e pei o le tulaga faaleatunuu, "matou" e tatau ona avea ma sui muamua o tagata ola mo le tele o seneturi, ina ia "matou tau ai ma Peretania" ma "matou manumalo ai i le Cold War." O lenei faailoaina patino, aemaise lava Faʻatasi ma le talitonuga i le maualuga maualuga, faʻateleina le talitonu i le taulaʻi atu i mea taua na tatou "faia," ma 'aloʻese mai mea faʻalumaina "matou" na faia, e ui lava e le tatau ona ia faʻatauvaʻa mo le tagata muamua pe tuuaia foi mo le mulimuli. Na tusia e George Orwell, "O le tagatanuu, e le gata ina le taliaina mea leaga na faia e lona lava itu, ae o loo ia te ia se tulaga ofoofogia e le mafai ai ona faalogo i ai."[I]

I le itulau 1 o le tusi a Cheneys: "Ua matou mautinoa le saʻolotoga, saogalemu, ma le filemu mo se vaega sili atu o tagata nai lo isi atunuu i le talafaasolopito atoa."[Ii] O ia tagi e, pei o iinei, e masani lava e le o vaevaeina pe faamatalaina. I le tulaga o mea e mulimuli mai ai, o le tagi e foliga mai e faavae tele lava i se auiliiliga o le Taua Lona II a le Lalolagi, o le faalauiloaina o le saolotoga ma le filemu, ma i se talafaasolopito o le Taua Lona Lua a le Lalolagi lea e tuua ai le vaega a le leona a le Allies 'tau i Europa na faia e le Soviet Union.

O le tautinoga "oi tatou" o tagata e taʻitaʻia le filemu ma le saʻolotoga, e mafai foi ona faavae i luga o taua ma auupega a le IS talu mai le Taua II a le Lalolagi. E mautinoa lava, afai o se tasi na te tauina le tele o taua ma maua le tele o auupega e aumaia le filemu ma le saʻolotoga i le lalolagi, ona ave ai lea e le Iunaite Setete le igoa. Ae i fafo atu o le Iunaite Setete, o lenei manatu e mamao ese mai le taliaina i le lalolagi - e ese lava. O le tele o atunuu na taloina ia Tesema 2013 e Gallup valaauina le Iunaite Setete o le sili faʻamataʻuga i le filemu i le lalolagi.[Iii] O se suʻesuʻega a Pew i 2017 na maua ai tali tutusa.[Iv]

Talu mai le Taua Lona II o le Lalolagi, i le taimi o manatu o nisi o au aʻoga Amerika o se tausaga auro o le filemu, ua fasiotia pe fesoasoani le militeri US e fasioti nisi 20 miliona tagata, faatoilaloina a itiiti mai 36 malo, na faalavelave i le 84 tauvaga mai fafo, sa taumafai e fasioti 50 tagata mai fafo, ma lafo i lalo o pomu i tagata i luga o 30 atunuu.[V] O le militeri a le US e toetoe lava a tutusa ma isi vaega o le lalolagi ua tuufaatasia, ae o US, o NATO, ma a latou auupega e tusa ma le tolu-kuata o tupe faaalu a le militeli. O auupega a le Iunaite Setete o loʻo feagai ma se tulaga faʻapitoa i le uiga o le taʻitaʻia o isi mea uma, ae e aofia ai i le tulaga o ona tagata. O le Iunaite Setete, e pei ona taʻua i luga, e pei o le 2017 na maua ai auupega ma i le tele o mataupu aʻoaʻoga i le 73 pasene o le lalolagi faʻaupuga.[vi] E mautinoa lava e mafai ona maua ni tali lelei mai nisi o nei mea, ae o se malamalama manino-eyedi e manaʻomia ai le vaʻaia o le lelei mai le leaga. O le globe na le mafai ona talisapaia uma lenei faigamalo a le lalolagi e aofia ai le tele o mea faʻapitoa? Pe o faʻamaonia le leaga o le faʻataʻitaʻiga leoleo?

Aloese mai le faitioga a le atunuu, poo le mafaufau ia te oe lava ia, "o tatou," lamatiaga o le tuuina atu o le limafoai e avea o se faavaa mo se tulaga faalua. O le a se mea atonu e manatu ai tagata Amerika pe a fai e faia e se isi malo nisi o lana saolotoga-faʻalauiloa i le salafa o le lalolagi? O le a avea ma amioga a se "atunuu valea." O le faitauga lenei o faavae o le militeli i le lalolagi o loo i fafo atu o tuaoi o latou atunuu:[vii]

United States - 800

Rusia - 9

Farani - 8

Malo Aufaatasi - 8

Iapani - 1

Korea i Saute - 1

Netherlands - 1

Initia - 1

Ausetalia - 1

Chile - 1

Turkey - 1

Isaraelu - 1

I le 2007, na taʻu atu ai e le peresitene o Ecuador i le Iunaite Setete e mafai ona tumau lona faavae i Ekuatoa i le umi e mafai ai e Ekuatoa ona maua se tasi i Miami, Florida.[viii] O le manatu, o le mea moni, o le taufaaleaga ma le ita.

O le UNNNX e sili atu i le 18, e sili atu nai lo se isi lava malo i luga o le fogaeleele, sei vagana ai le Butan (5), ma ua fusia faatasi ma Malaya, Myanmar, ma Sudan i Saute, o se atunuu ua motusia e le taua talu mai le taua lona foafoaga i le 4.[ix] O loʻo galue le Iunaite Setete o le tulafono a le lalolagi mai le nofoaga i fafo atu o tulafono a le lalolagi? Po o se mea faʻaauau?

E faapea o le Iunaite Setete ua faia se mea e le tatau ona mamafa mo pe faasaga i lena mea. O gaioiga e tatau ona tu pe pa'ū i luga o latou lava taua. Ae fai mai Cheneys ia i tatou e tatau ona tatou vaʻavaʻai i se "eseesega o amio lelei i le va o se mea faʻanatinati a Iran ma Amerika Amerika." E tatau la, tatou? Soo se lamatiaga o le faʻaopoopoga o le faʻaopoopoga, faʻalavelave faʻafuaseʻi, faʻaogaina e se taʻitaʻi mataʻutia, maliu tele ma faʻaumatia, faʻalavelave faʻalesiosiomaga, faʻataunuʻu, ma apocalypse. O se tasi o na atunuu e lua ei ai auupega faaniukilia[x], ua faʻaaogaina auupega faaniukilia[xi], na ia tuʻuina atu le isi i fuafuaga mo auupega faaniukilia[xii], ei ai se faiga faʻavae o le faʻaaoga muamua o auupega faaniukilia[xiii], ei ai le taʻitaʻiga e faʻamaonia ai le umiaina o auupega faaniukilia[xiv], ma e masani ona lamatia le faʻaaogaina o auupega faaniukilia[xv]. Ou te le manatu o na mea moni o le a avea ai se auupega faaniukilia i lima o le isi atunuu e itiiti ifo le amio.

Afai o loʻo e mafaufau, o peresitene o US oe na faia ni faʻamatalaga faitele faalilolilo faalilolilo po o faalilolilo faʻanoanoa i isi atunuu, matou te iloa e aofia ai Harry Truman, Dwight Eisenhower, Richard Nixon, George HW Bush, Bill Clinton, ma Donald Trump, ao isi , e aofia ai Barack Obama, e masani ona fai mai mea e pei o "O filifiliga uma lava i luga o le laulau" e faatatau i Iran poo se isi atunuu.[xvi]

 

[I] George Orwell, "Faamatalaga i le Nationalism," http://www.orwell.ru/library/essays/nationalism/english/e_nat.

[Ii] Dick Cheney ma Liz Cheney, Tulaga ese: Aisea e Manaomia ai e le Lalolagi se Amerika malosi (Threshold Editions, 2015).

[Iii] Meredith Bennett-Smith, "Tamaitai! O lenei Atunuu na Taʻua o le Mataʻu Sili Ona Mataʻutia I le Filemu o le Lalolagi, " HuffPost, https://www.huffingtonpost.com/2014/01/02/greatest-threat-world-peace-country_n_4531824.html (Ianuari 23, 2014).

[Iv] Dorothy Manevich ma Hanyu Chwe, "I le lalolagi atoa, o le toatele o tagata e vaai i le malosiaga a le IS ma le faatosinaga o se taufaamataʻu tele," Pew Research Centre, http://www.pewresearch.org/fact-tank/2017/08/01/u-s-power-and-influence-increasingly-seen-as-threat-in-other-countries (August 1, 2017).

[V] David Swanson, "US Wars ma Faʻasalaga Galuega: Se Lisi," Sei o tatou taumafai i le faatemokalasi, Http://davidswanson.org/warlist.

[vi] David Swanson, "US Wars ma Faʻasalaga Galuega: Se Lisi," Sei o tatou taumafai i le faatemokalasi, Http://davidswanson.org/warlist.

[vii] David Swanson, "O a Mea Taua a Malo i Fafo?" Sei o tatou taumafai i le faatemokalasi, http://davidswanson.org/what-are-foreignmilmil-bases-for (Iulai 13, 2015).

[viii] Phil Stewart, "Eookoa e manao i vaegaau i Miami," Reuters, https://uk.reuters.com/article/ecuador-base/ecuador-wants-military-base-in-miami-idUKADD25267520071022 (Oketopa 22, 2007).

[ix] "O le Core International Human Rights Instruments ma o latou tino e mataituina," Ofisa Malo Aufaatasi a Tagata Malo Aufaatasi a le Komesina Maualuga, http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/CoreInstruments.aspx.

[x] David Swanson, "Laulaʻi Nation Radio: Gareth Porter: E leʻi i ai se Polokalama Aupega Nuclear a Iran" Sei o tatou taumafai i le faatemokalasi, http://davidswanson.org/talk-nation-radio-gareth-porter-iran-has-never-had-a-nuclear-weapons-program-3 (Fepuari 12, 2014).

[xi] David Swanson, "Hiroshima Haunting," Sei o tatou taumafai i le faatemokalasi, "Http://davidswanson.org/hiroshima-haunting (August 6, 2017).

[xii] David Swanson, "Vitio: RT Covers Jeffrey Sterling Trial," Sei o tatou taumafai i le faatemokalasi, http://davidswanson.org/video-rt-covers-jeffrey-sterling-trial-2 (Ianuari 16, 2015).

[xiii] "Iloiloga o Falemeli o Nuclear," US Department of Defense, https://www.defense.gov/News/Special-Reports/NPR.

[xiv] "O le Faʻamasinoga a Al Khamenei e Faatau i Auupega Nuclear," Wikipedia, https://en.wikipedia.org/wiki/Ali_Khamenei%27s_fatwa_against_nuclear_weapons.

[xv] Daniel Ellsberg, Le Mea Fai Mea Faʻatino: Faʻasalaga o se Fuafuaga o le Taua Nuclear (Bloomsbury USA, 2017), http://www.ellsberg.net/category/doomsday-machine.

[xvi] Daniel Ellsberg, Le Mea Fai Mea Faʻatino: Faʻasalaga o se Fuafuaga o le Taua Nuclear (Bloomsbury USA, 2017), http://www.ellsberg.net/category/doomsday-machine.

Tuua se tali

o le a le lomia lou tuatusi imeli. fanua manaomia ua faailogaina *

Faatatau Mataupu Faavae o

La Tatou A'oa'oga o Suiga

Auala e muta ai Taua

Agai mo le Filemu Lu'i
Mea na tutupu i Antiwar
Fesoasoani ia Matou Tuputupu Ae

Laititi Donors Faʻaauau Matou

Afai e te filifili e faia se sao faifaipea a itiiti ifo ma le $15 i le masina, e mafai ona e filifilia se meaalofa faafetai. Matou te faʻafetai i a matou foaʻi faifaipea i luga o la matou upega tafaʻilagi.

O lou avanoa lenei e toe mafaufau ai a world beyond war
Faleoloa WBW
Faʻaliliu I soʻo se gagana