O le a le mea e sui ai le Monroe Doctrine i

Saunia e David Swanson, World BEYOND War, Fepuari 26, 2023

O David Swanson o le tusitala o le tusi fou Le Monroe Doctrine i le 200 ma le mea e sui ai.

O se laasaga tele e mafai ona faia e le malo o Amerika e ala i le soloia faigofie o se tasi o faiga faʻaupuga: pepelo. E te mana'o e avea oe ma se vaega o se "tulafono fa'avae fa'atonuga"? Ona auai lea i le tasi! O loʻo i ai se tasi i fafo o loʻo faʻatali mo oe, ma o Amerika Latina o loʻo taʻitaʻia.

Mai feagaiga tetele e 18 a le Malo Aufaatasi, o le Iunaite Setete o le 5. O le Iunaite Setete o loo taitaia le tetee i le faatemokalasi o Malo Aufaatasi ma faigofie ona umia faamaumauga mo le faaaogaina o le veto i le Security Council i le 50 tausaga talu ai.

E le manaʻomia e le Iunaite Setete ona "feʻaveaʻi le ala ma taʻitaʻia le lalolagi" ona o le manaoga masani o le ai ai i luga o le tele o autu o loʻo faʻaleagaina ai e le Iunaite Setete. E manaʻomia e le Iunaite Setete, i se isi itu, e auai i le lalolagi ma taumafai e faʻafeiloaʻi ma Latina Amerika lea na taulamua i le fausiaina o se lalolagi sili atu. E lua konetineta o loʻo pulea le avea ma sui o le International Criminal Court ma taumafai malosi e lagolagoina tulafono faʻavaomalo: Europa ma Amerika i saute o Texas. Amerika Latina e taʻitaʻia le ala i le avea ma sui auai i le Feagaiga i le Faʻasaina o Auupega Nuclear. Toeitiiti lava o Amerika Latina uma o se vaega o se sone saoloto o auupega faaniukilia, i luma atu o soʻo se isi konetineta, e ese mai Ausetalia.

O malo Latina Amerika e auai ma lagolagoina feagaiga e sili atu pe sili atu nai lo se isi mea i luga o le lalolagi. E leai ni a latou auupega faaniukilia, vailaʻau, poʻo meaola ola - e ui lava o loʻo i ai nofoaga faʻafitafita a Amerika. Na'o Pasila e auina atu auupega ma e la'ititi le aofa'i. Talu mai le 2014 i Havana, o le sili atu ma le 30 o sui o le Community of Latin American and Caribbean States ua noatia i se Tautinoga o se Sone o le Filemu.

I le 2019, na teena ai e AMLO se talosaga mai le US President Trump mo se taua soofaatasi faasaga i tagata faatau fualaau faasaina, ma fautuaina i le faagasologa o le soloia o taua:

"O le mea sili ona leaga e mafai, o le mea sili ona leaga e mafai ona tatou vaʻaia, o le taua. O i latou ua faitau e uiga i taua, po o i latou na mafatia i se taua, ua latou iloa le uiga o taua. O taua o le faafeagai lea o faiga faaupufai. Sa ou fai atu i taimi uma o faiga faaupufai na faia e aloese ai mai taua. O taua e tutusa ma le le mafaufau. O taua e le mafaufau. Tatou te mo le filemu. O le filemu o se mataupu faavae o lenei faigamalo fou.

E leai se avanoa o le au faipule i totonu o lenei malo ou te fai ma sui. E tatau ona tusia fa'a 100 taimi e fai ma fa'asalaga: na matou fa'ailoa taua ae e le'i manuia. E le o se filifiliga lena. Ua le manuia lena fuafuaga. O le a le avea i tatou ma se vaega o lena mea. . . . O le fasioti tagata e le o se atamai, lea e manaʻomia ai le sili atu nai lo le malosi."

E tasi le mea e te fai atu e te tetee i taua. O se isi mea e tu'u uma i se tulaga e ta'u atu ai e le to'atele ia te oe o taua e na'o le pau lea o le filifiliga ma fa'aaoga se filifiliga sili nai lo. O le taʻimua i le faʻaalia o lenei ala atamai o Amerika Latina. I le 1931, Chileans fa'ato'ilaloina ose pulepulepule e aunoa ma se vevesi. I le 1933 ma toe i le 1935, Cubans fa'ato'ilaloina peresitene e fa'aaogaina ta'aloga lautele. I le 1944, e toʻatolu taʻitaʻi, Maximiliano Hernandez Martinez (O le Faaola), Jorge Ubico (Kuatemala), ma Carlos Arroyo del Río (Ekuatoa) na tuliesea ona o se taunuuga o le le sauaina o tagata lautele. I le 1946, na faia ai e tagata Haiti e aunoa ma se vevesi fa'ato'ilaloina ose pule. (Atonu o le Taua Lona Lua a le Lalolagi ma le “nuu tuaoi lelei” na maua ai e Amerika Latina sina mapusaga mai le “fesoasoani” a lona tuaoi i mātū.) I le 1957, o tagata Kolomupia e aunoa ma se sauā. fa'ato'ilaloina ose pule. I le 1982 i Polivia, e leʻi sauāina e tagata taofia se osofaiga faamiliteli. I le 1983, Tina o le Plaza de Mayo won toefuataiga faatemokalasi ma le toe foi mai o (nisi o) o latou tagata o le aiga “ua mou atu” e ala i gaoioiga e aunoa ma se vevesi. I le 1984, Uruguayans iu se malo faamiliteli ma se osofaiga lautele. I le 1987, o tagata o Atenitina e aunoa ma se vevesi taofia se osofaiga faamiliteli. I le 1988, Chileans e le faʻaleagaina fa'ato'ilaloina le pulega a Pinochet. I le 1992, o tagata Pasila e aunoa ma se vevesi tulia i fafo se peresitene pi’opi’o. I le 2000, Peruvians nonviolently fa'ato'ilaloina le faipule o Alberto Fujimori. I le 2005, Ekuatoa e le faʻaleagaina e aveese se peresitene pi’opi’o. I Ekuatoa, ua tele tausaga o fa'aogaina e se nu'u ni ta'iala e le fa'asaua ma feso'ota'iga i liliu i tua o se faoa faamalosi fanua e se kamupani eli. I le 2015, Guatemalans faamalosia se peresitene pi’opi’o e faamavae. I Kolomupia, e iai se nuu faapea lona laueleele ma tele lava na aveesea o ia lava mai taua. O le isi nuu in Mesiko na la faia tutusa lava. I Kanata, i tausaga talu ai nei, na faʻaaogaina ai e tagata o le atunuʻu ni gaioiga e le faʻaleagaina Puipui o le fa'aauupegaina o paipa i luga o latou fanua. O faʻaiʻuga o le palota lanu piniki i tausaga talu ai nei i Amerika Latina o se taunuuga foi lea o le tele o faʻalavelave faʻaleagaina.

Amerika Latina e ofoina atu le tele o faʻataʻitaʻiga fou e aʻoaʻo mai ai ma atinaʻe, e aofia ai le tele o sosaiete faʻa-nuu o loʻo ola faʻatumauina ma filemu, e aofia ai le Zapatistas o loʻo faʻaaogaina le tele ma le faʻateleina o le faʻatupuina o le le faʻaleagaina e faʻatupu ai le faatemokalasi ma agafesootai, ma aofia ai le faʻataʻitaʻiga a Costa Rica faʻaumatia lana militeri, tuʻuina lena. militeri i totonu o se falemataaga i le mea e tatau ai, ma le sili atu mo ia.

Amerika Latina e ofoina atu foi faʻataʻitaʻiga mo se mea e matuaʻi manaʻomia mo le Monroe Doctrine: o se mea moni ma le toe faʻaleleia komisi.

O atunuu Latina Amerika, e ui lava i le faiga faapaaga a Kolomupia ma NATO (e foliga mai e le suia e lona malo fou), e leʻi naunau e auai i se taua e lagolagoina e le US ma NATO i le va o Ukraine ma Rusia, pe faʻasalaina pe faʻatagaina tupe naʻo le tasi itu.

O le galuega i luma o le Iunaite Setete o le faamutaina lea o lana Monroe Doctrine, ma ia faamutaina e le gata i Amerika Latina ae o le lalolagi atoa, ma ia le gata ina faamutaina ae ia suia i faatinoga lelei o le auai i le lalolagi o se sui e usitaia tulafono, lagolagoina le tulafono faʻava-o-malo, ma le galulue faʻatasi i le faʻaleagaina o auupega faaniukilia, puipuiga o le siosiomaga, faʻamaʻi faʻamaʻi, leai ni fale, ma le mativa. O le Monroe Doctrine e leʻi avea lava ma tulafono, ma o tulafono ua iai nei e faʻasaina. E leai se mea e soloia pe fa'atulafonoina. O le mea e mana'omia e na'o le ituaiga o amioga lelei lea e fa'atupu fa'apolokiki a Amerika ua uma ona latou faia.

O David Swanson o le tusitala o le tusi fou Le Monroe Doctrine i le 200 ma le mea e sui ai.

Tuua se tali

o le a le lomia lou tuatusi imeli. fanua manaomia ua faailogaina *

Faatatau Mataupu Faavae o

La Tatou A'oa'oga o Suiga

Auala e muta ai Taua

Agai mo le Filemu Lu'i
Mea na tutupu i Antiwar
Fesoasoani ia Matou Tuputupu Ae

Laititi Donors Faʻaauau Matou

Afai e te filifili e faia se sao faifaipea a itiiti ifo ma le $15 i le masina, e mafai ona e filifilia se meaalofa faafetai. Matou te faʻafetai i a matou foaʻi faifaipea i luga o la matou upega tafaʻilagi.

O lou avanoa lenei e toe mafaufau ai a world beyond war
Faleoloa WBW
Faʻaliliu I soʻo se gagana