E manaʻomia ona tatou talanoa i le auala e faʻauʻu ai taua mo le lelei

Saunia e John Horgan, Le Stute, Aperila 30, 2022

Na ou fesili talu ai nei i la'u vasega muamua o le humanities: Po o le a muta le taua? Sa ou faamanino atu sa ou mafaufau i le faaiuga o taua ma e oo lava i le faʻamataʻuga o taua i le va o malo. Na ou faʻamuamua aʻu tamaiti aʻoga e ala i le tofi "O Taua ua Na o se Mea fou"Saunia e le tagata su'esu'e o tagata o Margaret Mead ma"Se Talaʻaga o Sauaga” saunia e le fomaʻi mafaufau o Steven Pinker.

O nisi tamaiti aʻoga e masalomia, e pei o Pinker, o taua e mafua mai i lagona loloto o le evolusione. O isi e ioe ma Mead o taua o se aganuu "mea fou" ae le o se "mea e manaʻomia." Ae pe latou te vaʻai i taua e mafua mai i le natura poʻo le faafaileleina, toetoe lava o aʻu tamaiti aʻoga uma na tali mai: Leai, o le a le muta le taua.

E lē maalofia le taua, ua latou fai mai ai, auā o tagata e masani lava ona matapeʻapeʻa ma misa. Pe ona o le militarism, pei o le capitalism, ua avea ma vaega tumau o la tatou aganuu. Pe ona, e tusa lava pe o le toʻatele o tatou e inoino i taua, o le a tulaʻi mai i taimi uma tagata faʻafefe e pei o Hitila ma Putin, faʻamalosia tagata alolofa i le filemu e tau i le puipuiga o le tagata lava ia.

E le faateia a'u i uiga faaalia o la'u tamaiti aoga. Na amata ona ou fesili pe o le a muta le taua i le 20 tausaga talu ai, i le taimi o osofaiga a le US i Iraq. Talu mai lena taimi ua ou suʻesuʻeina le faitau afe o tagata o vaitausaga uma ma faʻaupuga faʻapolokiki i le US ma isi nofoaga. E tusa ma le iva mai le sefulu tagata fai mai e le maalofia taua.

O lenei fatalism e malamalama lelei. O le US sa i ai i taua e le gata talu mai le 9/11. E ui na tuua e fitafita Amerika ia Afghanistan i le tausaga talu ai ina ua mavae le 20 tausaga o faiga sauā, o loʻo faʻatumauina pea e le US se malo faʻafitafita i le lalolagi atoa e 80 atunuu ma teritori. O le osofaʻiga a Rusia i Iukureini e faʻamalosia ai lo tatou lagona e faapea a maeʻa le tasi taua, e amata le isi.

Ua sosolo a tatou aganu'u le fa'amata'u taua. I totonu le vanimonimo, o se fa'asologa fa'asaienisi o lo'o ou faitauina, o se tagata e fa'amatalaina taua o se "valea" e sau ma alu ae e le mafai lava. “Ou te fefe a o tatou avea ma tagata,” o lana tala lea, “o le a iai taua” ma i tatou.

O lenei fatalism e sese i ni auala se lua. Muamua, e sese i le tulaga fa'apitoa. O suʻesuʻega e faʻamaonia ai le faʻamatalaga a Mead o taua, e mamao mai le loloto o aʻa evolusione, e ose mea fou faaleaganuu. ma e pei ona faaalia e Pinker, ua matuā faaitiitia taua talu mai le Taua Lona Lua a le Lalolagi, e ui i feteenaʻiga talu ai nei. O le taua i le va o Farani ma Siamani, o fili mataʻutia mo le tele o seneturi, ua avea ma mea e le mafai ona mafaufauina e pei o taua i le va o le US ma Kanata.

E sese foi le Fatalism amio mama auā e fesoasoani e fa'aauau ai taua. Afai tatou te manatu o le a le muta taua, atonu tatou te le taumafai e faamuta. E sili atu ona tatou faʻatumauina 'au faʻaauupegaina e taofia ai osofaʻiga ma manumalo ai i taua pe a oʻo mai le taimi e oso ai.

Seʻi manatu i le tali atu a nisi taʻitaʻi i le taua i Ukraine. Ua mana'o Peresitene Joe Biden e siitia le paketi faaletausaga a le militeri a Amerika i le $813 piliona, o lona tulaga maualuga lea. Ua uma ona faʻaalu e le US le sili atu i le tolu taimi i luga o 'au faʻaauupegaina e pei o Saina ma sefululua taimi sili atu nai lo Rusia, e tusa ai ma le Stockholm International Peace Research Institute, SIPRI. O le palemia o Estonia, Kaja Kallas, o loʻo unaʻia isi malo o NATO e faʻateleina a latou tupe faʻaalu a le militeri. "O nisi taimi o le auala sili e maua ai le filemu o le naunau lea e faʻaaoga le malosi faamiliteli," o lana tala lea i O le Times Niu Ioka.

O le tusitala talafaasolopito o le militeri ua leva o John Keegan na ia masalosalo i le suʻesuʻega o le filemu-e-malosi. I lana 1993 magnum opus Se Talafaasolopito o Taua, ua finau mai Keegan e faapea o taua e lē māfua mai i le “natura faaletagata” po o tulaga tau tamaoaiga ae mai le “faavaeina o taua lava ia.” O le sauniuni mo le taua e sili atu nai lo le faʻaitiitia, e tusa ai ma le auiliiliga a Keegan.

O taua foʻi e faʻateʻaina punaoa, atamai ma le malosi mai isi faʻafitauli faʻanatinati. O malo faʻatasi e faʻaalu pe tusa ma le $ 2 trillion i le tausaga i 'au faʻaauupegaina, ma le US e faʻatatau mo le toeitiiti atoa le afa o lena aofaʻi. O lena tupe e tuuto atu i le oti ma le faʻaumatia nai lo aʻoaʻoga, tausiga faʻalesoifua maloloina, suʻesuʻega mama-malosi ma polokalame e tetee atu ai i le mativa. I le avea ai ma faalapotopotoga e leai ni tupe mama World Beyond War pepa aloaia, taua ma faiga faamiliteli “ua matuā faaleagaina ai le siʻosiʻomaga faalenatura, faaleagaina ai le saʻolotoga o tagata, ma faavaivaia ai o tatou tamaoaiga.”

E oo lava i taua sili ona tonu e le tonu. I le taimi o le Taua Lona Lua a le Lalolagi, o le US ma ana uo-o tagata lelei!-na faapa'u ai pomu afi ma auupega faaniukilia i tagata lautele. O le US o loʻo faitioina Rusia, e saʻo lava, mo le fasiotia o tagata lautele i Iukureini. Ae talu mai le 9/11, o galuega a le militeri a Amerika i Afghanistan, Iraq, Pakistan, Syria ma Yemen ua mafua ai le maliliu o le silia ma le 387,072 tagata lautele, e tusa ai ma le Poloketi tau o Taua i le Iunivesite o Brown.

O le osofa'iga a Rusia i Ukraine ua fa'aalia ai le mata'utia o taua mo tagata uma e va'ai i ai. Nai lo le faʻateleina o a tatou auupega e tali atu ai i lenei faʻalavelave, e tatau ona tatou talanoa e uiga i le faʻavaeina o se lalolagi e le tupu ai ni feteʻenaʻiga toto. O le faamutaina o taua o le a le faigofie, ae e tatau ona avea ma se tulaga taua, e pei o le faamutaina o le nofo pologa ma le faatoilaloina o tamaitai. O le laasaga muamua i le faʻamutaina o taua o le talitonu e mafai.

 

O John Horgan o loʻo taʻitaʻia le Nofoaga Autu mo Tusitusiga Saienisi. O lenei koluma o lo'o fa'afetaui mai le tasi na lomia ile ScientificAmerican.com.

O se tasi Tali

Tuua se tali

o le a le lomia lou tuatusi imeli. fanua manaomia ua faailogaina *

Faatatau Mataupu Faavae o

La Tatou A'oa'oga o Suiga

Auala e muta ai Taua

Agai mo le Filemu Lu'i
Mea na tutupu i Antiwar
Fesoasoani ia Matou Tuputupu Ae

Laititi Donors Faʻaauau Matou

Afai e te filifili e faia se sao faifaipea a itiiti ifo ma le $15 i le masina, e mafai ona e filifilia se meaalofa faafetai. Matou te faʻafetai i a matou foaʻi faifaipea i luga o la matou upega tafaʻilagi.

O lou avanoa lenei e toe mafaufau ai a world beyond war
Faleoloa WBW
Faʻaliliu I soʻo se gagana