O taua ma suiga o pulega sauā i Kosovo, Iraq, Haiti ma Libya ua tuua ai i latou i faiga piʻopiʻo e le gata, mativa ma le vevesi. O le le manuia o taua sui i Somalia, Suria ma Yemen ua mafua ai taua e le gata ma mala agaalofa. O fa'asalaga a Amerika e faasaga ia Cuba, Iran, Korea i Matu ma Venesuela ua fa'amativaina ai o latou tagata ae ua le mafai ona suia a latou malo.
I le taimi nei, o osofaʻiga a le US i Chile, Bolivia ma Honduras e vave pe mulimuli ane
na toe fa'afo'isia e fa'alapotopotoga a'a'a e toe fa'afo'isia le malo fa'atemokalasi, fa'aagafesootai. Ua toe pulea e Taliban ia Afghanistan ina ua maeʻa le 20 tausaga o le taua e tuliesea ai se autau a le US ma NATO, lea o loʻo i ai nei le au faʻaleagaina. fiaai miliona o Afghans.
Ae o tulaga lamatia ma taunuuga o le US Cold War i Rusia e ese le faasologa. O le faamoemoega o soo se taua o le faatoilaloina o lou fili. Ae faʻafefea ona e faʻatoʻilaloina se fili o loʻo faʻaalia manino e tali atu i le faʻamoemoe o le faʻatoʻilaloina o loʻo iai e ala i le faʻaumatiaina o le lalolagi atoa?
O le mea moni o se vaega lea o le aʻoaʻoga faamiliteli a le Iunaite Setete ma Rusia, o loʻo umia faʻatasi luga 90% o auupega faaniukilia a le lalolagi. Afai o se tasi oi latou e feagai ma le toilalo, ua latou sauni e faʻaumatia tagata soifua i se faʻamaʻi faaniukilia lea o le a fasiotia ai tagata Amerika, Rusia ma le le mautonu.
Ia Iuni 2020, na sainia ai e le Peresetene Rusia o Vladimir Putin o se tulafono Fai mai, "O loʻo i ai i le Russian Federation le aia tatau e faʻaaoga ai auupega faaniukilia e tali atu ai i le faʻaaogaina o auupega faaniukilia poʻo isi auupega o le faʻaumatiaga tele e faasaga ia te ia ma / poʻo ana uo ... auupega masani, pe a lamatia le i ai o le setete."
Ua le toe fa'amalieina le faiga fa'avae o auupega faaniukilia a Amerika. Se sefulu tausaga-umi osofaʻiga mo se US "le faʻaaogaina muamua" faiga faʻapolokalame auupega faaniukilia o loʻo pa'ū pea i taliga tutuli i Uosigitone.
Ole 2018 US Nuclear Posture Review (NPR) folafola o le a le faʻaaogaina e le Iunaite Setete ni auupega faaniukilia e faasaga i se setete e le o ni faaniukilia. Ae i se taua ma se isi atunuu faaauupegaina faaniukilia, na fai mai ai, "O le a na ona mafaufau le Iunaite Setete i le faaaogaina o auupega faaniukilia i tulaga ogaoga e puipuia ai manaoga taua o le Iunaite Setete po o ana uo ma paaga."
O le 2018 NPR na faʻalauteleina le faʻamatalaga o "tulaga ogaoga" e aofia ai "osofaiga taua e le faaniukilia," lea na fai mai o le a "aofia ai, ae le gata i, osofaʻiga i le US, soʻo poʻo paaga tagata lautele poʻo atinaʻe, ma osofaʻiga i luga. US poʻo 'au faaniukilia faʻatasi, o latou faʻatonuga ma le faʻatonutonuina, poʻo le lapataiga ma le osofaʻiga iloiloga." O le fuaitau faitio, "ae le gata i," e aveesea ai soʻo se faʻatapulaʻaina i se osofaʻiga muamua faaniukilia a Amerika.
O lea la, a'o vevela le US Cold War e faasaga ia Rusia ma Saina, na o le pau lava le faailo e iloa ai o le vavao ma le loto i ai o le puao mo le faʻaaogaina e le US o auupega faaniukilia ua sopoia e mafai ona avea ma ao mushroom muamua na pa i luga o Rusia poʻo Saina.
Mo la matou vaega i Sisifo, ua lapataia ma le manino i matou e Rusia o le a ia faʻaaogaina auupega faaniukilia pe afai e talitonu o le Iunaite Setete poʻo le NATO o loʻo lamatia le i ai o le setete o Rusia. O se fa'ailoga lea ua uma ona i ai le Iunaite Setete ma NATO faatafai ma a o latou vaavaai mo ni auala e faateleina ai lo latou uunaiga ia Rusia i le taua i Ukraine.
O le mea e sili ona leaga, o le sefululua-i-tasi O le le paleni i le va o tupe faaalu a le militeri a Amerika ma Rusia e i ai le aafiaga, tusa lava pe manatu i ai itu pe leai, o le faateleina o le faalagolago o Rusia i le matafaioi o ana auupega faaniukilia pe a paʻu tupe meataalo i se faʻalavelave faʻapenei.
O atunuu NATO, taʻitaʻia e le Iunaite Setete ma Peretania, ua uma ona tuʻuina atu Ukraine e oʻo atu i 17 vaalele-uta o auupega i le aso, aʻoaʻoina le au Ukrainian e faʻaaogaina ma tuʻuina atu taua ma le oti atamai satelite i ta'ita'i militeri Ukrainian. O leo Hawkish i atunuu o NATO o loʻo tuleia malosi mo se sone e leai se lele poʻo se isi auala e faʻateleina ai le taua ma faʻaogaina ai vaivaiga o Rusia.
O le mataʻutia o le hawks i le Matagaluega a le Setete ma le Konekeresi e ono faʻamaonia ai Peresitene Biden e faʻateleina le matafaioi a le US i le taua na mafua ai le Pentagon liki fa'amatalaga o su'esu'ega a le Defense Intelligence Agency (DIA) i le fa'atinoina o le taua a Rusia i le Newsweek William Arkin.
Na taʻu atu e le au ofisa sinia o le DIA ia Arkin e faapea o Rusia na paʻu ifo ni pomu ma ni fana i Ukraine i le masina nai lo le au a Amerika na paʻu i Iraq i le aso muamua o le pomu i le 2003, ma latou te le iloa se faʻamaoniga o Rusia o loʻo taulaʻi saʻo tagata lautele. E pei o auupega a le US "saʻo", o auupega a Rusia atonu e naʻo 80% saʻo, o lea e faitau selau pomu taʻavale ma fana o loʻo fasiotia ma manuʻa tagata lautele ma taia ai atinaʻe lautele, e pei ona latou faia e pei lava ona mataʻutia i taua uma a Amerika.
O le au suʻesuʻe a le DIA e talitonu o Rusia o loʻo taofiofia mai se taua sili atu ona faʻaleagaina ona o le mea e manaʻo moni ai e le o le faʻaumatiaina o aai o Iukureini ae ia faʻatalanoaina se maliliega faʻa-malo e faʻamautinoa ai le le faʻaituau, le ogatasi o Ukraine.
Ae o le Pentagon e foliga mai e matua popole lava i le aʻafiaga o faʻasalalauga taua i Sisifo ma Iukureini na faʻaalia ai le faʻamatalaga faalilolilo i Newsweek e taumafai e toe faʻafoʻisia se fuataga o le mea moni i le aufaasālalau faʻaalia o le taua, aʻo leʻi oʻo i le faʻapolokiki faʻapolokiki mo le faʻateleina o NATO. i se taua faaniukilia.
Talu ai o le Iunaite Setete ma le USSR na sese i la latou feagaiga faaniukilia pule i le ola i le 1950s, ua lauiloa o le Mutual Assured Destruction, poo le MAD. Aʻo faʻasolosolo le Cold War, sa latou galulue faʻatasi e faʻaitiitia le lamatiaga o le faʻaleagaina faʻamaonia e ala i feagaiga faʻatautaia o auupega, o se laina telefoni i le va o Moscow ma Uosigitone, ma fesoʻotaʻiga masani i le va o le US ma le Soviet ofisa.
Ae o lea ua alu ese le Iunaite Setete mai le tele o na feagaiga o le pulea o auupega ma faiga puipuia. O le lamatiaga o taua faaniukilia e sili atu i aso nei e pei ona sa iai, e pei ona lapataia e le Bulletin of the Atomic Scientists i lea tausaga ma lea tausaga i lana tausaga faaletausaga. Mamanu Doomsday fa'amatalaga. Ua lomia foi le Bulletin auiliiliga auiliili pe fa'apefea ona fa'atuputeleina le tulaga lamatia o taua faaniukilia i le alualu i luma fa'atekinolosi a le US auupega faaniukilia.
E malamalama lelei le manava o le lalolagi i se mapuea faʻatasi o le toomaga ina ua faʻamutaina le Taua Malulu i le amataga o le 1990s. Ae i totonu o le sefulu tausaga, o le tufatufaga o le filemu na faamoemoe i ai le lalolagi na faoa e a tufatufaga mana. E leʻi faʻaogaina e le au ofisa o Amerika lo latou taimi faʻapitoa e fausia ai se lalolagi sili atu le toʻafilemu, ae ia faʻaogaina le leai o se tagata tauva a le militeri e faʻalauiloa se vaitau o le faʻalauteleina o le militeri a Amerika ma NATO ma osofaʻiga faʻasaga i atunuu vaivai ma o latou tagata.
E pei o Michael Mandelbaum, o le faatonu o East-West Studies i le Fono i Va i Fafo, tagi i le 1990, "Mo le taimi muamua i le 40 tausaga, e mafai ona tatou faʻatautaia galuega faamiliteli i Sasaʻe Tutotonu e aunoa ma le popole i le faʻaosoina o le Taua Lona tolu a le Lalolagi." I le tolusefulu tausaga mulimuli ane, e mafai ona faamagaloina tagata i lena vaega o le lalolagi ona o le manatu faapea o le Iunaite Setete ma ana uo ua latou faia le Taua Lona tolu a le Lalolagi, faasaga ia i latou, i Afghanistan, Iraq, Lepanona, Somalia, Pakistan, Gaza, Libya, Suria. , Yemen ma i Aferika i Sisifo.
Peresitene Rusia Boris Yeltsin faitio matuitui ia Peresitene Clinton i luga o fuafuaga mo le faalauteleina o NATO i Europa i Sasae, ae na leai se malosi o Rusia e taofia ai. Ua uma ona osofaia Rusia e se autau a neoliberal Faufautua tau tamaoaiga i Sisifo, o latou "togafitiga faʻateʻia" na faʻaitiitia lona GDP e 65%, fa'aitiitia le fa'amoemoe o le olaga o tama mai 65 i le 58, ma fa'amalosia se vasega fou o oligarchs e faoa ana punaoa a le atunu'u ma pisinisi a le setete.
Na toe faʻafoʻisia e Peresitene Putin le malosi o le setete o Rusia ma faʻaleleia le tulaga o le soifuaga o tagata Rusia, ae na te leʻi toe tuleia muamua le faʻalauteleina o le militeri a le US ma NATO ma le faia o taua. Ae peitai, ina ua NATO ma lona Arapi malo fa'atupu faʻatoʻilaloina le malo o Gaddafi i Libya ona faʻalauiloa ai lea o se toto sili atu tagata faʻataʻitaʻi faasaga i le paaga a Rusia o Suria, na faauilavea Rusia i le militeri e taofia ai le faatoilaloina o le malo o Suria.
Lusia galulue ma o le Iunaite Setete e aveese ma faʻaumatia faʻaputuga o auupega vailaʻau a Suria, ma fesoasoani i le tatalaina o feutagaiga ma Iran lea na iʻu ai i le maliega faaniukilia a le JCPOA. Ae o le matafaioi a Amerika i le osofaʻiga i Iukureini i le 2014, o le toe tuʻufaʻatasia mulimuli ane a Rusia o Crimea ma lana lagolago mo tagata tetee i le malo i Donbass na totogi ai le faʻalauteleina o le felagolagomaʻi i le va o Obama ma Putin, ma faʻatoʻilaloina ai sootaga US-Rusia i se siʻosiʻomaga ua taʻitaʻia ai nei. tatou e le auivi o taua faaniukilia.
O le faʻataʻitaʻiga o le faʻavalevalea aloaʻia na toe faʻatūina e taʻitaʻi US, NATO ma Rusia lenei Cold War, lea na faʻamanatuina e le lalolagi atoa le iʻuga, faʻatagaina fuafuaga mo le pule i le ola ma le faʻaumatiaina o tagata e toe faʻafoliga o se faiga faʻavae puipuiga.
E ui o Rusia o loʻo tauaveina le matafaioi atoa mo le osofaʻia o Ukraine ma mo le oti ma faʻaumatiaga uma o lenei taua, o lenei faʻalavelave e leʻi tupu mai i se mea. O le Iunaite Setete ma ana paaga e tatau ona toe iloilo a latou lava matafaioi i le toe faʻatūina o le Cold War lea na tupu ai lenei faʻalavelave, pe a tatou toe foʻi atu i se lalolagi saogalemu mo tagata i soʻo se mea.
O le mea e faanoanoa ai, nai lo le faʻamutaina i le aso faʻatau atu i le 1990s faʻatasi ai ma le Warsaw Pact, ua suia e le NATO o ia lava e avea ma soʻotaga faʻafitafita i le lalolagi atoa, o se lau mati mo le malo o Amerika, ma se fono mo suʻesuʻega faʻamataʻu mataʻutia, faʻataunuʻuina e le tagata lava ia, e faʻamaonia ai lona ola pea, faʻalauteleina e le gata ma solitulafono o osofaʻiga i konetineta e tolu, i Kosovo, Afghanistan ma Libya.
Afai o lenei fa'avalevalea e fa'aosoina ai i tatou i le fa'aumatiaga tele, e le o se fa'amafanafanaga i tagata ta'ape'ape ma feoti na sao mai le manuia o latou ta'ita'i i le fa'aumatiaina o le atunu'u o latou fili. O le a na ona latou fetuuina taitai i itu uma ona o lo latou tauaso ma le valea. O le fa'asalalauga lea e fa'aleaga ai e itu ta'itasi le isi o le a na'o se fa'alumaina mataga pe a fa'ai'u lona i'uga o le fa'aleagaina lea o mea uma na fai mai ta'ita'i i itu uma o lo'o puipuia.
O lenei mea moni e taatele i itu uma i lenei toe faʻafouina o le Cold War. Ae, e pei o leo o le au faatupu filemu i Rusia i aso nei, e sili atu ona mamana o tatou leo pe a tatou faamasinoina o tatou lava taitai ma galulue e suia amioga a lo tatou lava atunuu.
Afai o Amerika na o le faʻaalia o tala faʻasalalau a Amerika, faʻafitia le matafaioi a lo tatou lava atunuʻu i le faʻaosoina o lenei faʻalavelave ma liliu uma lo tatou ita ia Peresitene Putin ma Rusia, o le a naʻo le faʻamalosia o le faʻateleina o feeseeseaiga ma aumaia ai le isi vaega o lenei feteenaiga, po o le a lava le mataʻutia foliga fou. e ono ave.
Ae afai tatou te taupulepule e suia faiga faavae a lo tatou atunuu, faaitiitia le faateleina o feeseeseaiga ma saili ni tulaga tutusa ma o tatou tuaoi i Iukureini, Rusia, Saina ma isi vaega o le lalolagi, e mafai ona tatou galulue faatasi ma foia faatasi o tatou luitau masani ogaoga.
O se faʻamuamua sili e tatau ona faʻaumatia le masini faaniukilia Doomsday na matou galulue faʻatasi e fausia ma tausia mo le 70 tausaga, faʻatasi ai ma le faʻaogaina o le militeri NATO ua le toe aoga ma matautia. E le mafai ona tatou faatagaina le "faatosina le talafeagai" ma le "mana sese" o le Fa'afitafita-Fa'alapotopotoga Fa'alapotopotoga fa'aauau pea ona ta'ita'iina i tatou i fa'alavelave fa'afitafita e sili atu ona mata'utia se'ia o'o ina ta'amilo se tasi oi latou ma fa'aumatia i tatou uma.
Nicolas JS Davies o se tusitala tutoatasi, o se tagata suʻesuʻe mo CODEPINK ma le tusitala o le toto i o matou lima: le osofaʻiga ma le faʻaumatia o Iraq.