O Le Mea Mulimuli Manaomia e Haiti o se isi Fa'auiga Militeri: Le Fasefulu Lua Tala Fou (2022)

Gélin Buteau (Haiti), Guede with Drum, ca. 1995.

By tolukonetineta, Oketopa 25, 2022

uo pele,

Alofaaga mai le laulau a Tricontinental: Inisitituti mo Suesuega Lautele.

I le Fono Tele a Malo Aufaatasi i le aso 24 o Setema 2022, na tautino ai e le Minisita o le Va i Fafo a Haiti Jean Victor Geneus e faapea o lona atunuu o loo feagai ma se faalavelave matuia, lea na ia fai 'e mafai ona foia i le lagolago lelei a tatou paaga'. I le tele o tagata vaʻavaʻai totoʻa o le tulaga o loʻo faʻaalia i Haiti, o le fuaitau 'lagolago lelei' e foliga mai o Geneus o loʻo faʻaalia ai o se isi osofaʻiga a le militeri a malo i Sisifo ua lata mai. Ioe, lua aso aʻo lumanaʻi faʻamatalaga a Geneus, le Washington Post lomia faasalalau i luga o le tulaga i Haiti lea na valaauina mo 'gaioiga muscular a tagata fai ata mai fafo'. I le aso 15 Oketopa, na tuuina atu ai e le Iunaite Setete ma Kanata se faʻamatalaga faʻatasi fa'ailoa mai na latou auina atu va'alele a le militeri i Haiti e momoli atu ai a'upega i 'au'aunaga tau puipuiga a Haiti. I lena lava aso, na tuuina atu ai e le Iunaite Setete se ata faataitai Iugafono i le UN Security Council o loʻo valaʻau mo le 'vave faʻapipiʻiina o le tele o malo faʻavavevave malosi' i Haiti.

Talu mai le taimi na manumalo ai le Haiti Revolution i le tutoatasi mai Farani i le 1804, ua feagai Haiti ma galu o osofaʻiga, e aofia ai le US luasefulu tausaga le umi. tofiga mai le 1915 i le 1934, o se US-backed pule faʻamalosi mai le 1957 i le 1986, e lua le itu i Sisifo paʻu faasaga i le sa avea muamua ma Peresitene Jean-Bertrand Aristide i le 1991 ma le 2004, ma se militeri UN. faʻasalāveiga mai le 2004 i le 2017. O nei osofaʻiga ua taofia ai Haiti mai le malupuipuia o lana pule silisili ese ma ua taofia ai ona tagata mai le fausiaina o ni olaga mamalu. O le isi osofaʻiga, pe a le US ma Kanata 'au poʻo le UN tausi filemu, o le a faʻalolotoina ai le faʻalavelave. Tricontinental: Institute for Social Research, le Fonotaga a Tagata Faava-o-maloALBA Movements, Ma le Plateforme Haïtienne de Plaidoyer e sasaa atu i le Developpement Alternatif ('Haitian Advocacy Platform for Alternative Development' poʻo le PAPDA) ua tuʻuina atu se mataala mumu i luga o le tulaga o loʻo i ai nei i Haiti, lea e mafai ona maua i lalo ma sii mai o se PDF

O le a le mea o loʻo tupu i Haiti?

O se fouvalega lauiloa na tupu i Haiti i le 2022. O nei tetee o le faaauauina lea o se taamilosaga o tetee na amata i le 2016 i le tali atu i se faʻalavelave faʻaagafesootai na atiaʻe e le osofaʻiga i le 1991 ma le 2004, le mafuie i le 2010, ma le Afa o Mataio i le 2016. Mo le sili atu ma le seneturi, soʻo se taumafaiga a tagata Haiti e alu ese mai le neocolonial system na tuʻuina atu e le US military occupation (1915-34) ua faʻafeiloaʻi ma le militeri ma le tamaoaiga e faʻasaoina. O fausaga o le pule ma le faʻaleagaina na faʻatuina e lena faiga ua faʻaleagaina ai tagata Haiti, ma o le toʻatele o le faitau aofaʻi e leai se avanoa i vai inu, tausiga faʻalesoifua maloloina, aʻoaʻoga, poʻo fale lelei. Mai le 11.4 miliona tagata o Haiti, 4.6 miliona meaai le saogalemu ma le 70% o leai se galuega.

Manuel Mathieu (Haiti), Rempart ('Rampart'), 2018.

Le upu Haitian Creole dechoukaj po'o le 'liia' – lea sa fa'aaoga muamua i faiga fa'a-temokalasi o le 1986 lea na tau faasaga i le pule malosi a Amerika - ua oʻo mai faʻamanino o tetee nei. O le malo o Haiti, na taʻitaʻia e le Sui Palemia ma le Peresetene Ariel Henry, na siitia le tau o le suauʻu i le taimi o lenei faʻalavelave, lea na faʻaosofia ai se tetee mai iuni fefaʻatauaʻiga ma faʻalauteleina le gaioiga. O Henry faapipiiina i lana pou i le 2021 e le 'Vaega Taua' (e aofia ai atunuu e ono ma taʻitaʻia e le US, le Iuni a Europa, le UN, ma le Faalapotopotoga a Amerika) ina ua mavae le fasiotia o le peresitene le lauiloa o Jovenel Moïse. E ui lava e leʻi fofoina, ae o lea manino na fasiotia Moïse i se taupulepulega leaga e aofia ai le vaega pule, kegi faʻatau fualaau faʻatau, tagata faʻatau a Colombia, ma le US intelligence services. Ole UN's Helen La Lime taʻu le Fono a le Puipuiga ia Fepuari e faapea o le suesuega a le atunuu i le fasioti tagata a Moïse na taofia, o se tulaga na faaosofia ai tala ma faateleina ai masalosaloga ma le le talitonuina i totonu o le atunuu.

Fritzner Lamour (Haiti), Poste Ravine Pintade, ca. 1980.

Na fa'afefea ona tali atu 'au a le neocolonialism?

Ua iai nei le Iunaite Setete ma Kanata fana O le malo faasolitulafono a Henry ma le fuafuaina o osofaiga faamiliteli i Haiti. I le aso 15 Oketopa, na tuʻuina atu ai e le US se ata faataitai Iugafono i le Fono a Malo Aufaatasi mo le Saogalemu e valaau mo le 'vave ona fa'apipi'iina o se fa'alapotopotoga fa'a-va'aiga fa'avavevave' i totonu o le atunu'u. O le mataupu aupito lata mai lea i le silia ma le lua seneturi o faʻalavelave faʻaleagaina a atunuu i Sisifo i Haiti. Talu mai le 1804 Haitian Revolution, o 'au a le malo (e aofia ai tagata e ana pologa) ua fa'alavelave i le militeri ma le tamaoaiga e faasaga i gaioiga a tagata e taumafai e fa'amutaina le neocolonial system. Talu ai nei lava, na ulufale atu ai nei malosiaga i totonu o le atunuu i lalo o le puipuiga a Malo Aufaatasi e ala i le UN Stabilization Mission i Haiti (MINUSTAH), lea na galue mai le 2004 i le 2017. neocolonial system ua pulea nei e Ariel Henry ma o le a avea ma mala mo tagata Haiti, o latou agai i luma ua poloka e kegi foafoaina ma faalauiloa i tua o vaaiga e le oligarchy Haitian, lagolagoina e le Core Group, ma faaauupegaina i auupega mai le Iunaite Setete.

 

Saint Louis Blaise (Haiti), Généraux ('Generals'), 1975.

E mafai faapefea e le lalolagi ona tutu faatasi ma Haiti?

O faʻalavelave a Haiti e naʻo tagata Haiti e mafai ona foia, ae e tatau ona faʻatasi ma le malosi tele o le lotogatasi faavaomalo. E mafai e le lalolagi ona vaavaai i faataitaiga o loo faaalia e le Cuban Medical Brigade, lea na muamua alu i Haiti i le 1998; e le Via Campesina/ALBA Movimientos brigade, lea sa galulue fa'atasi ma fa'agaioiga ta'uta'ua i le toe fa'aleleia o vaomatua ma a'oa'oga ta'uta'ua talu mai le 2009; ma e le fesoasoani saunia e le malo Venesuela, lea e aofia ai le suauu paʻu. E taua tele mo i latou o loʻo tutu faʻatasi ma Haiti e manaʻomia, i se tulaga maualalo:

  1. o Farani ma le Iunaite Setete e maua ai le toe totogiina o le gaoi o le tamaoaiga o Haiti talu mai le 1804, e aofia ai le foʻi o auro na gaoia e le US i le 1914. Na o Farani lava aitalafu Haiti a itiiti ifo $28 piliona.
  2. o le Iunaite Setete foʻi Navassa Island i Haiti.
  3. o Malo Aufaatasi totogi mo solitulafono na faia e MINUSTAH, o ana ʻau na fasiotia ai le faitau sefulu afe o tagata Haiti, toso teine ​​e le mafaitaulia, ma cholera i totonu o le atunuʻu.
  4. ia fa'atagaina tagata Haiti e fausia a latou lava pulega, mamalu, ma tonu fa'apolokiki ma fa'atamaoaiga fa'avae ma fa'atupu a'oa'oga ma faiga fa'alesoifua maloloina e mafai ona fa'afetauia mana'oga moni o tagata.
  5. o vaega uma o loʻo alualu i luma e tetee atu i osofaiga a le militeri a Haiti.

Marie-Hélène Cauvin (Haiti), Tolutasi ('Trinity'), 2003

O manaoga masani i lenei mataala mumu e le manaʻomia tele faʻamatalaga, ae e manaʻomia le faʻalauteleina.

O atunuu i Sisifo o le a talanoa e uiga i lenei osofaʻiga fou a le militeri ma fuaitau e pei o le 'toefuataʻiina o le faatemokalasi' ma le 'puipuia o aia tatau a tagata'. O faaupuga 'temokalasi' ma 'aiā tatau a tagata' o lo'o fa'alumaina i nei tulaga. Na faʻaalia lenei mea i le Fono Tele a le UN ia Setema, i le taimi o le US President Joe Biden fai o lona malo o loʻo faʻaauau pea ona 'tutu ma lo tatou tuaoi i Haiti'. O le gaogao o nei upu o loʻo faʻaalia i se Amnesty International fou tala o lo'o fa'amauina ai le fa'ailoga fa'ailoga lanu o lo'o feagai ma tagata Haiti su'esu'e i le Iunaite Setete. O le US ma le Core Group atonu e tutu faatasi ma tagata e pei o Ariel Henry ma le oligarchy Haiti, ae latou te le tutu faatasi ma tagata Haiti, e aofia ai ma i latou ua sosola i le Iunaite Setete.

I le 1957, na lomia ai e le tusitala faa-Komunisi Haiti o Jacques-Stéphen Alexis se tusi i lona atunuu ua faaulutalaina. La belle amour humaine ('Alofa Matagofie o le Tagata'). 'Ou te le manatu o le manumalo o le ola mama e mafai ona tupu na o ia lava e aunoa ma amioga a tagata', Alexis Na tusia e. O se tasi na tupuga mai ia Jean-Jacques Dessalines, o se tasi o le au fouvale na faatoilaloina le pulega Farani i le 1804, na tusia ai e Alexis ni tala e siitia ai le agaga o le tagata, o se sao tele i le Taua o Lagona i lona atunuu. I le 1959, na faavaeina ai e Alexis le Parti pour l'Entente Nationale ('Party Consensus People'). I le aso 2 Iuni 1960, na tusi atu ai Alexis i le US-backed dictator François 'Papa Doc' Duvalier e taʻu atu ia te ia o ia uma ma lona atunuu o le a manumalo i le vevesi o le pule malosi. 'I le avea ai o se tagata ma o se tagatanuu,' na tusia ai e Alexis, 'e le mafai ona alofia le lagona o le savaliga le mafaagaloina o le faamai matautia, o lenei oti lemu, lea e taitai atu ai o tatou tagata i aso taitasi i fanuatanu o malo e pei o manua manua i le necropolis o elefane. '. O lenei savaliga e mafai ona taofia e tagata. Na faamalosia Alexis e faaaunuua i Moscow, lea na ia auai ai i se fonotaga a vaega faa-komunisi faavaomalo. Ina ua toe foi mai o ia i Haiti ia Aperila 1961, sa ave faamalosi o ia i Môle-Saint-Nicolas ma fasiotia ai e le pulega malosi i se taimi mulimuli ane. I lana tusi ia Duvalier, na toe taʻua ai e Alexis, 'o tatou o fanau o le lumanaʻi'.

Maʻeu,

Vijay

Tuua se tali

o le a le lomia lou tuatusi imeli. fanua manaomia ua faailogaina *

Faatatau Mataupu Faavae o

La Tatou A'oa'oga o Suiga

Auala e muta ai Taua

Agai mo le Filemu Lu'i
Mea na tutupu i Antiwar
Fesoasoani ia Matou Tuputupu Ae

Laititi Donors Faʻaauau Matou

Afai e te filifili e faia se sao faifaipea a itiiti ifo ma le $15 i le masina, e mafai ona e filifilia se meaalofa faafetai. Matou te faʻafetai i a matou foaʻi faifaipea i luga o la matou upega tafaʻilagi.

O lou avanoa lenei e toe mafaufau ai a world beyond war
Faleoloa WBW
Faʻaliliu I soʻo se gagana