Aferika i Sautesasa na taia i se Faalavelave o le Faamaumauga; Sa Taua o le Iunaite Setete

Bombs i Laos

Saunia e David Swanson, Iulai 23, 2019

I totonu o laʻu taulaga i le Iunaite Setete - e le o se mea e le masani ai - matou te iai ni faamanatu tetele i nofoaga faitele lautele e faailogaina ai nisi o amioga sili ona leaga o amioga ua tuanai. Ae paga lea, o le lima o nei maota taua e faamanatu ma viia nei mea ua tuanai, nai lo le faamanatu mai ia i tatou ia aua nei toe faia. O le Iunivesite o Virginia o loʻo fausia se faʻamanatuga i tagata faʻapologaina na fausia le Iunivesite o Virginia. O le mea lea, o le a tatou faia le lima aso faamanatu o le leaga, ma se tasi o faʻamanatuga e manatua ai.

Lua maa faamanatu e lima e faamanatu ai le fasiotiga o le itu i sisifo o le konetineta. Lua e faamanatuina le itu o le leiloa ma le nofo pologa a le US Civil War. E tasi le mamalu i le vaegaau na auai i se tasi o osofaiga aupito sili ona faataumaoia, faataumaoi, ma le fasioti tagata i se vaega itiiti o le lalolagi lea na gaosia e tagata soifua. I totonu o le Iunaite Setete e taua e tagata le "taua i Vietnam."

I Vietnam e taua o le taua Amerika. Ae le na o Vietnam. O se taua lenei na matua pagatia i Laos ma Cambodia ma Initonesia. Mo se iloiloga ma suʻesuʻeina ma le malosi, siaki le tusi fou, Le Iunaite Setete, Asia i Sasae, ma le Manatuaga Faasolopito, Edited by Mark Pavlick ma Caroline Luft, faatasi ai ma sao mai Richard Falk, Fred Branfman, Channapha Khamvongsa, Elaine Russell, Tuan Nguyen, Ben Kiernan, Taylor Owen, Gareth Porter, Clinton Fernandes, Nick Turse, Noam Chomsky, Ed Herman, ma Ngo Vinh Long.

Na lafo e le United States ia 6,727,084 tons o pomu i le 60 i le 70 miliona tagata i Asia i sasae, sili atu ma le fa tolu mea na paʻu i Asia ma Europa na tuufaatasia i le Taua Lona Lua a le Lalolagi. I le taimi lava e tasi, na faʻatautaia ai se osofaʻiga ogaoga ma le faʻaauupega o eleele. Na sosolo foi mai le ea le fiasefulu miliona lita o le Agent Orange, ae le o le taʻua o le solo, faatasi ai ma taunuuga faataumaoi. O loʻo tumau pea aʻafiaga i aso nei. E faitau miliona miliona pomu e tumau pea e le o faamatalaina, ma ua faateleina le matautia, i le asō. O se suesuega a le 2008 e le Harvard Medical School ma le Inisetiute mo Metotia ma le Iloiloga o le Soifua Maloloina i le Iunivesite o Uosigitone na fuafuaina le 3.8 miliona o taua matautia, taua ma tagata lautele, i matu ma saute, i le gasologa o tausaga o le auai a le US i Vietnam, e le faitau selau fia afe na fasiotia i nei nofoaga taitasi: Laos, Kemupotia, Initonesia. O nisi 19 miliona na manua pe leai ni fale i Vietnam, Laos, ma Kemupotia. E faitau miliona miliona na faʻamalosi e nonofo i ni tulaga lamatia ma matitiva, ma aʻafiaga e oʻo mai i aso nei.

O fitafita US na faia le 1.6% o le oti, ae o ona mafatiaga na pule i ata Amerika e uiga i le taua, na matua mafatia lava ma e matua matautia lava e pei ona faaalia. E fia afe afe o tagata matutua ua maliliu talu mai lena taimi. Ae mafaufau pe o le a le uiga o lena mea mo le moni moni o mafatiaga na faia, e tusa lava mo tagata, le amanaiaina o isi meaola uma ua aafia. O le Faamanatuga o Vietnam i Washington DC o loo lisi ai igoa 58,000 i 150 mita o le puipui. O igoa 387 ia i le mita. O le lisi tutusa o 4 miliona igoa o le a manaʻomia ai le 10,336 mita, poo le mamao mai Lincoln Memorial i laasaga o le US Capitol, ma toe foʻi mai, ma toe foi atu i le Capitol, ma toe foʻi i tua o falemataʻaga uma ae faʻapu o le Monument o Uosigitone. O le mea e malie ai, na o nisi o mea e ola ai.

I Laos, e tusa ma le vaetolu o le atunuu o loʻo tumau pea le faaleagaina e le mamafa o pomafana e leʻi faʻaalia, lea e faaauau pea ona fasiotia le toʻatele o tagata. E aofia ai nisi o pomu ninii o le 80 miliona ma le faitau afe o pamu lapopoʻa, rockets, mortars, shells, ma mines eleele. Mai le 1964 i le 1973, na faʻatautaia e le Iunaite Setete le faʻataʻitaʻiga o se tasi o pomu i aiga leaga, leai ni faʻalavelave, aiga faifaatoaga i le valu minute, luasefulutasi / fitu - ma se sini o le soloiesea o soʻo se meaʻai e mafai ona fafaga ai soʻo (poʻo se isi lava). Na faafoliga le Iunaite Setete o le tuuina atu o fesoasoaniga agaalofa.

O isi taimi, na o se mataupu o le taufaasese. O taʻavale e lele mai Taialani i Viatename o nisi taimi e le mafai ona pamu i Vietnam ona o le tau, ma o le a faigofie lava ona latou lafo a latou pomu i Laos nai lo le faia o se taʻaloga sili atu ona faigata ma se avega atoa i Thailand. Ae o nisi taimi o se mea manaʻomia le faʻaaogaina o meafaitino matautia e faʻaaoga. Ina ua faasilasila e Peresitene Lyndon Johnson se faaiuga i le pomuina i Vietnam i Matu i le 1968, o vaalele na fanaina ai Laos nai lo. "E le mafai ona tatou faʻatagaina le pala," o le faʻamatala mai lea a se tasi ofisa. O e matitiva i aso nei i Laos e le mafai ona maua le avanoa i le soifua maloloina lelei pe a afaina i pomu tuai, ma e tatau ona ola i le tamaoaiga i se tamaoaiga e toaitiiti o le a latou teu faafaigaluega ona o pamu uma. E tatau i le tagata faʻanoanoa ona faia le galuega matautia o le faʻatau atu o le uamea mai pomu latou te faʻataunuʻuina.

Cambodia na togafitia e pei o Laos, faatasi ai ma tali tutusa ma le maitau. Na taʻu atu e Peresitene Richard Nixon ia Henry Kissinger o ia na ia fai atu ia Alexander Haig e fatuina "se osofaiga tetele o pomu. . . soo se mea e lele i luga o soo se mea e faimalaga. "O Khmer Rouge na amata mai le 10,000 i le 1970 i le 200,000 i le 1973 e ala i le faʻatinoina o le taulaʻi atu i tagata na faʻaleagaina ma faʻaumatia le US bombing. O le 1975 na latou faʻatoʻilaloina le malo o le US-US.

O le taua i luga o le eleele i Viatename sa tutusa lava le matautia. O le fasiotia o tagata lautele, o le faʻaaogaina o faifaatoaga mo le faʻatinoina o galuega, nofoaga e leai se totogi e faʻatau ai soo se tagata Vietnamese e pei o le "fili" - o nei mea e le masani ai. O le faʻamaeʻaina o le faitau aofai o se sini autu. O lenei - ae le o le agalelei - na mafua ai le taliaina sili atu o tagata sulufai nai lo le masani ai i taimi o taua talu ai nei. Robert Komer uunaia le Iunaite Setete e "laasaga i luga o polokalama sulufaʻi ma fuafua lelei i le aveesea o le VC o se nofoaga e suʻe ai."

Na malamalama le malo o le US mai le amataga e faapea, o le vaegaau a le vaega elia na manao e faamalosia i Vietnam e leai se lauiloa lauiloa. Na fefefe foi i le "faatinoga o le faatinoga" o se malo o le itu tauagavale e tetee i le pule a Amerika ma ausia ai le alualu i luma o agafesootai ma le tamaoaiga. E mafai ona fesoasoani faʻamafanafana i lena mea. I upu a le au tusitala o le militeri Amerika na tusia le Pentagon Papers, "o le mea moni, o loo tatou tauivi ma le Vietnamese birth rate." Ae, o le mea moni, o lenei tauiviga sa le lelei tele ma na mafua ai ona faateleina le "communists," e manaomia ai le faateleina o le sauā e tau ma i latou.

E faʻapefea ona e maua ni tagata e manatu ia i latou lava e lelei ma lelei e faʻailoa a latou tupe ma a latou lagolago ma a latou tama e fasia ai faifaatoaga mativa ma a latou pepe ma o latou aiga matutua? Ia, o le a le mea ua i ai a tatou polofesa, pe afai tatou te le mafai ona ausia na ituaiga o mea? O le laina na atiina ae i totonu o le militeri Amerika-o le atamai o le Amerika o le le fasioti tagata faifaatoaga, ae, o le nofoia ma le faʻaleleia o atunuu e ala i le avetaavaleina o tagata i totonu o taulaga e ala i le faʻaaogaina o pomu. E pei o le 60 pasene o tagata i pitonuʻu tutotonu o Viatename na faʻaitiitia i le 'ai o le paʻu ma aʻa. O tamaiti ma tagata matutua o le tagata muamua na fiaai. O i latou na tuliesea i totonu o falepuipui a Amerika ma sauaina ma tofotofoina, sa i ai i le iuga, tagata Asians, ma o le alofaga e le faapea o le a avea ma mea uma e faatauanau.

E faitau miliona i le Iunaite Setete na tetee i le taua ma galulue e taofi. Ou te le o nofouta i ni maa faamanatu ia i latou. Na latou manumalo i se palota vavalalata i le Fono a Amerika i le aso Aokuso 15, 1973, e faamuta le pomu o Cambodia. Na latou faʻauʻuina le atunuʻu leaga uma. Na latou faamalosia se faasologa o faasologa o faiga faavae a le malo e ala i le Nixon White House. Na latou faamalosia le Fono Faitulafono e taofia Nixon e tali atu i se faiga e foliga mai o tagata ese mai fafo i le US Congress today. Aʻo faʻamauina e le au faʻaosofia le filemu i tausaga talu ai le 50th anniversary o taumafaiga taʻitasi mo le filemu, o le tasi o fesili ua ofoina atu o ia i le sosaiete a Amerika atoa: O afea latou te aʻoaʻoina ai? O afea o le a latou aoao ai?

Tuua se tali

o le a le lomia lou tuatusi imeli. fanua manaomia ua faailogaina *

Faatatau Mataupu Faavae o

La Tatou A'oa'oga o Suiga

Auala e muta ai Taua

Agai mo le Filemu Lu'i
Mea na tutupu i Antiwar
Fesoasoani ia Matou Tuputupu Ae

Laititi Donors Faʻaauau Matou

Afai e te filifili e faia se sao faifaipea a itiiti ifo ma le $15 i le masina, e mafai ona e filifilia se meaalofa faafetai. Matou te faʻafetai i a matou foaʻi faifaipea i luga o la matou upega tafaʻilagi.

O lou avanoa lenei e toe mafaufau ai a world beyond war
Faleoloa WBW
Faʻaliliu I soʻo se gagana