Tusi Filemu i Yemen

E le tusitala tusitala filemu Salem Bin Sahel mai Yemen (@pjyemen luga o le Instagram) ma Terese Teoh mai Sigapoa (@aletterforpeace), World BEYOND War, Iuni 19, 2020

O nei mataitusi o le gagana Arapi iinei.

Taua a Yemen: Tusi mai se Houthi i se sui o le malo o Hadi

Pele Salemi,

Ou te le iloa po o le a le umi na tatou i ai i le taua, ma e leai lava se iuga o vaaia. Ua tatou maua le fa'alavelave sili ona leaga o tagata soifua. Matou te matua tiga lava i lenei mafatiaga e mafai ona puipuia. Ae a lafo pomu ma le amanaia e le malo mea o fai mai ai le filemu, ua faia loa ni faiga e puipuia ai oe; osofa'iga puipuia e fa'alauiloa e 'alofia ai le osofa'ia. Sei ou faasoa atu ia te oe Ansar Allah itu o le tala.

O matou o se fa'avae fa'avae e una'ia le temokalasi. Ua matou vaivai i le faʻaituau o le lalolagi faʻavaomalo, ona o aia tau tamaoaiga i le suauu Saudi. O le faigamalo tau soloaiga ua aofia ai nei le tele o sui o le pati a Saleh, e aunoa ma se sao mai Yemenis, ma e pei ona faamoemoeina, ua le mafai ona saunia mo manaoga masani o Yemenis. E faapefea ona ese lenei mea mai le pulega tuai?

E le fa'avaivaia i tatou e fa'alavelave mai fafo; e na'o le fa'amalosia o tatou e fa'ama'ai a tatou fuafuaga tau. O Yemen o lo tatou fanua, ma o atunuu ese e leai se mea ae na o le manatu faapito i ai. O loʻo faʻaaogaina e le UAE le STC e naʻo se faaipoipoga le tumau o le faigofie. A uma mea uma, ua latou faʻaalia uma le lagolagosua mo i matou faʻapea foʻi fa'amata'u ia i matou e ala i le talepeina o la matou sootaga ma Saleh. Afai e taofia e le Houthi le taua, ona faia lea e le STC e lagolagoina e le UAE amata ona fusu ma oe ae ui lava i lea. O le UAE e fiafia i le suauu ma uafu i le itu i saute, i taofia mai le luitauina o ona lava uafu i le Fagaloa.

Faatasi ai ma i latou, ua fautuaina ai e Hadi ni fofo faavalevalea e pei o le vaevaeina o Yemen i le ono setete feterale, lea e malaia e taofia ai a tatou gaioiga. Ma o le mataupu e leʻi faʻatatau i foliga o Yemen i luga o le faʻafanua - e uiga i le faʻaleagaina o le pule ma le faʻamautinoaina o auaunaga masani mo Yemenis. E atamai foʻi le mātauina o lenā mea e leai se tasi o malo o le Fagaloa e matua lagolagoina le lotogatasi o Yemen. O le vaeluaina o i latou e na o le ifo atu o Yemen i mea mai fafo e sili atu.

Ae o le mea e sili ona leaga, e mafai foʻi ona latou maua aogā mai o tatou mafatiaga. Se tasi aso matou faitau, “Ua faatauina e le aloalii o Saudi Mohammed bin Salman se vaa [£452m].” ona toe fai atu lea, “$300m French chateau fa'atau e le alii Saudi.” E faapena foi le UAE ua faʻateleina le faʻaleagaina o aia tatau a tagata. Amnesty International ma Human Rights Watch ua faailoa mai le i ai o se fesoʻotaʻiga o falepuipui faalilolilo o loʻo faʻatautaia e le UAE ma ana 'au sui.

Ua iloa lelei e le au Houthi fuafuaga a tagata mai fafo. O le mea lea tatou te le fa'atuatuaina ai tagata mai fafo, ma liliu atu ia i latou o se puna o fesoasoani vave e fa'aopoopoina ai fa'alavelave. E manaʻomia ona tatou faʻalagolago i manaoga eseese o tagata uma e foia ai lenei faʻafitauli - ma toe paʻu i lalo o latou sauaina. O faiga pi’opi’o ua na’o le fe’avea’i mai lea nofoaga i le isi nofoaga.

Ua filifilia e Ansar Allah se auala atamai. Nai lo o le faalagolago i tagata mai fafo e iai mea e fiafia i ai le tagata lava ia i mataupu a Yemen, ua matou filifili e fausia se faavae malosi i tagata Yemeni. Matou te mananao i se Yemen na mamanuina e Yemen; fa'atautaia e tagata Yemen. Fa'asoa a latou fa'asea o le mafua'aga lea ua mafai ai ona tatou fa'atupu coalitions ma isi vaega - o Shia ma Sunni - le fiafia i le maualuga faifai pea o Yemen leai ni galuega ma faiga pi’opi’o.

E foliga mai talu ai nei na latou iloa ai o lenei faiga ua malepelepe, e pei ona faʻamoemoeina, o lea na amata ai ona latou valaʻau mo le taofi. Ae ina ua mavae solitulafono uma o taua ua latou faia, ma taitaiseseina ai le lalolagi e faasagatau mai ia i tatou, e te manatu e faigofie ona tatou talitonu i lo latou faamaoni? O le mea moni, oi matou na faʻasalalau faʻatasi o le a matou taofia osofaʻiga i Saudi Arabia i le toe foʻi mai i le 2015 ina ua i ai le taua i lona tulaga amata. O le soʻotaga taʻitaʻia e Saudi na tali atu e ala i pomu, ma fasiotia ai le silia ma le 3,000.

O le a tatou tumau e oo i le iuga, e pei ona faia e Vietnamese i le taua a Vietnam. E le mafai ona tatou misia lenei avanoa e faʻatuina ai se faiga amiotonu mo Yemenis; o le a tatou le toe pauu i la latou mailei. Ua latou fa'atupu vevesi le talafeagai i so'o se mea, mai i faiga fa'apolokiki e o'o i le fa'atauva'a o le petro-power. Atonu latou te toe faia se isi taua faasaga ia i tatou i se taimi lata mai (pe a uma ona latou maua le malosi), faatasi ai ma le militeri faavaomalo e mafai ona toe lagolagoina i latou.

E i ai auala e mafai ona fesoasoani mai ai tagata fa'avaomalo ia i tatou. E mafai ona latou teu faafaigaluega i lo tatou tamaoaiga, fesoasoani i le tuuina atu o auaunaga faafomai ma aoaoga, ma fesoasoani i atinae faavae o le atunuu. Ae o le toʻatele ua faʻalavelaveina uma nei auaunaga ma atinaʻe taua. Ma latou taumafai e fai fuafuaga filemu mo lo tatou lumanaʻi pe a tele naua mea latou te fia fai atu ai Yemen. E tatau ona latou tuua na oi matou, aua matou te iloa le mea na tupu i Yemen, matou te iloa le mea e fai ma le auala e taʻitaʻia ai le atunuu.

E ui lava i le tiga uma i Saudis ma Amerika, matou te naunau e faia se laʻasaga agai i fegalegaleaiga faauo pe afai latou te tuʻuina atu ia Ansar Allah le avanoa e taʻitaʻia ai Yemenis, aua matou te mananaʻo e fai le mea e lelei mo lo matou atunuu.

Matou te faia fa'atuina se faiga malo e fa'atatau i vaega fa'aupufai uma. Ua uma ona matou galulue i se pepa o faiga faavae, ua faaulutalaina, “Vaaiga Vaaiga a le Atunuu mo le Fausiaina o le Setete o Yemen i ona po nei”, ma ua faʻamalosia e taʻitaʻi o Ansar Allah isi vaega faʻapolokiki ma tagata lautele e tuʻuina atu manatu ma faʻamatalaga. I totonu o lo'o matou fa'amauina ai fo'i pe fa'apefea ona ausia se faiga fa'atemokalasi, multi-party system ma se setete tu'ufa'atasi ma se palemene a le atunu'u ma le malo fa'aitumalo filifilia. O le a faʻaauau pea ona matou lagolagoina talanoaga ma isi vaega faʻavaomalo ma mafaufau i tulaga faʻalotoifale o vaega a Yemeni i le lotoifale. Ma o le malo o le a aofia ai le technocrats, ina ia aua nei oʻo i lalo o quotas ma uiga faʻaituau. Ua saunia lelei le tatou polokalame mai le fonotaga muamua.

Matou te mananao e faamuta le taua. O taua e leʻi avea lava ma a tatou filifiliga, tatou te 'inoʻino i le solia o aia tatau a tagata e mafua ai taua. O le a tatou siamupini pea le filemu. Ae e tatau i tagata faʻavaomalo ona faʻamutaina a latou pulega sese i le taua. E tatau i le vaega fa'a-Arapi ona si'itia le poloka o le ea ma le sami. E tatau ona latou totogiina se taui mo le faatafunaga ua faia. Matou te faʻamoemoe foi ua toe tatalaina le malaevaalele Sanaa, ma le tele o mea e tatau ona faʻaavanoaina mo tagata Yemeni.

Ua tatou vaaia se nuanua i le faaiuga o lenei malaga vevesi mo Yemen. Matou te moemiti i se atunuu tutoʻatasi, tutoʻatasi ma faʻatemokalasi, faʻatasi ai ma faiga faʻamasinoga malosi, aʻoaʻoga ma le soifua maloloina, ma e iai sootaga mafanafana ma ona tuaoi i Sasaʻe Tutotonu ma le lalolagi atoa. O Yemen o le a saʻoloto mai faʻatauvalea, faʻasauā, ma faiga faatupu faalavelave, fausia i luga o le mataupu faavae o le fefaʻasoaaʻi ma le taliaina o le tasi ma le isi ma o loʻo i ai tagata i le pule silisili ese i luga o latou lava fanua.

le faamaoni lava,

Abdul

Pele Abdul,

Mai lau tusi, ou te lagona lou ita ma lou tiga mo Yemen. Atonu e te le talitonu ia te aʻu, ae o le alofa i lo tatou tina o se mea ou te iloa lelei. Fa'afetai mo le ofoina mai o fofo aoga e fa'alatalata atu ai i matou i le fa'aiuga, ma se'i ou fa'asoa atu ia te oe le itu a le malo e ta'ita'ia e Hadi o le tala.

Ioe, ua fesoasoani isi atunuu e faaumiumi lenei taua. Ae latou te popole foi i le lumanaʻi o lo tatou atunuu, ma latou manatu o lo latou tiute tau amio le faʻalavelave. Manatua o le US talu ai nei faʻasalalau $ 225 miliona i fesoasoani faʻafuaseʻi e lagolagoina polokalame taumafa UN i Yemen, e ui i o latou lava faigata. Matou te faʻafeiloaʻia le au Houthi i le malo, ae matou te fefefe e tupu lau gaioiga i se faiga faatupu faalavelave, e pei o le Shia ma le Hezbollah e lagolagoina e Iran, i Lepanona. Ma le au Houthis osofa'iga mata'utia i se a'oga Salafi Islamist ua faateteleina feeseeseaiga a Sunni-Shia, ma valaaulia Saudi Arabia e laasia atili e taofia le feitagai faalotu.

O le toatele oi tatou e talitonu foi o le Houthi taumafai e toe faʻafoʻi le imamate i Yemen, e pei o au aoaoga lagolagoina le tulafono sharia ma se Caliphate toefuataiina, o se faalapotopotoga e tasi e pulea le lalolagi Mosalemi atoa. O se faamanatu o le Fouvalega Islama i Iran. O lea ua faasolosolo malie atu e Iran ona mafai ona luiina Saudi Arabia i le Fagaloa. Ma o le mafuaʻaga foi lea o loʻo tauivi malosi ai le au Saudis e puipuia lena mea i Yemen: e leai se tasi e manaʻo i se faʻatonuga bipolar i Sasaʻe Tutotonu, o se isi igoa mo taua.

Ou te iloa e te le fiafia foi i le National Dialogue Conference (NDC) i tua i le 2013 ma le le avea ma sui i le faigamalo tau soloaiga. Ae e tutusa lava lo matou fa'amoemoe e pei ona e faia i le fa'atupuina o le faigamalo fou na e va'aia. I totonu o NDCs, na matou tu'ufa'atasia ai fa'amatalaga mai fa'alapotopotoga fa'alotoifale lautele. O se laasaga moni i luma mo le faatemokalasi! E manaʻomia e Yemen - ma o loʻo manaʻomia pea - lau fesoasoani. O lea na ou maofa ai ina ua ia Mati 2015, Na osofaʻia e le au Houthi le NDC Secretariat i Sanaʻa, fa'amutaina galuega uma a le NDC.

E mafai ona ou malamalama pe aisea e te lagona ai e leai se mea e alu i ai feutagaiga, ae o le faʻaogaina o le faʻafefe ma le vevesi e faʻaulu ai au vaega i totonu o le malo e liliu ai tagata. Yemenis i le itu i saute ma sasaʻe na taofia le lagolagoina o Houthi ma ta'uleagaina lou pule e pei o se malo. Afai la e te oo i le pule, afai e te faia i faiga sauā e leai se isi e faaaloalogia oe.

Tele faʻataʻitaʻiga i Yemen fa'aalia o le fa'atulafonoina e o'o lava i vaega o lo'o e pulea e lu'itauina. Ua matou na feagai ma teteega tetele foi mo a tatou faiga faavae. E leai se tasi oi tatou e mafai ona taʻitaʻia na o Yemen. Afai e na oi tatou uma e faʻatasi e ala i a tatou faʻatauga faʻatasi, ma aumai uma a tatou uo i le laulau faʻatasi, e mafai e Yemen ona alu mamao. O le faamaloloina o manu’a loloto o le atunuu ua tofu sao ai i tatou, e tatau ona tatou amata ia i tatou lava.

Sa matou manatu i se tasi taimi o se malo malosi malosi o le a fofoina o matou mafatiaga. Aʻo leʻi oʻo i le 2008, o le i ai o le US na fesoasoani e faʻamautu sootaga vavalalata i le va o Iran ma Saudi Arabia. Faʻafetai i le pule faʻatasi i totonu o le itulagi, o le puipuiga a le militeri na i ai i soo se mea. Iran ma Saudi Arabia e le tatau ona popole i le faʻaumatia e le tasi ma le isi. Ae toe fo'i, pe a mafaufau i ai, e mafai fo'i ona fa'aaafia ma fa'atauva'a. O le a'a o le fa'afitauli o fe'ese'esea'iga o lo'o tumau pea e le'i fo'ia... o le fevaevaea'iga fa'alelotu tiga i le va o Sa'i ma Sunni Mosalemi. Toe foi i tua i le tala faasolopito, tatou te vaʻaia pea taua i luga o le taua ona o feeseeseaiga tutusa: le 1980-1988 Iran-Iraq taua; o le 1984-1988 Tanker War. Afai e le muta lenei feeseeseaiga, e mafai ona tatou faʻamoemoe e vaʻai i isi taua sui i tala atu o Yemen, Lepanona ma Suria ... ma e le mafai ona ou mafaufauina le faʻaleagaina o taunuuga mai se feeseeseaiga tuusaʻo i le va o le lua.

Ma o le mea lena e tatau ona tatou puipuia. O lea ou te talitonu i le faʻamalosia o sootaga ma Iran ma Saudi Arabia i se taimi umi, ma ou te talitonu e mafai e Yemen ona avea ma laasaga e sili atu le malosi i le va o atunuu e lua. Saudi Arabia sa iai e vala'au fa'atasi mo se fa'agata i lenei tausaga. Ou te manatua pea ia Tesema 2018 ina ua Iran faasilasila lagolago mo lauga i Suetena, toe taʻua ai talitonuga fefaʻasoaaʻi: E manaʻomia muamua e tagata lautele Yemeni. E mafanafana foi le vaai Ua tuuina atu e Iran le latou fuafuaga o le filemu e fa mo Yemen e tusa ai ma fa'avae o aia tatau fa'ava-o-malo. Le manatu e tuufaatasia ai tagata. Pe o le a tuu i lalo e le au Houthi a latou auupega ma auai faatasi ma i tatou i lenei valaau mo le filemu?

Atonu e mautinoa lava tatou te latalata atu i le Saudis i le maeʻa ai o le taua, ona o le Gulf Cooperation Council ua folafola mai ia i tatou le lagolago tau tamaoaiga. Iran, masalo i la latou lava tauiviga ma mataupu tau tamaoaiga, ua le tele o fesoasoani e foia le faafitauli o fesoasoani alofa a Yemen pe ofoina atu se fesoasoani e fesoasoani ia Yemen toe fausia ina ua uma taua. Ae mulimuli ane, saili faigauo ma atunuu uma e lua.

E pei o oe, ou te le manao e vaevae le atunuu i matu ma saute ona o lena O Yemeni Mosalemi i matu o le tele o Zaydis ma Yemen i saute o Shafi'i Sunnis, Ou te fefe o le a atili ai ona faateteleina le vaeluaga o Sunni-Shia ua uma ona i ai i le itulagi, faateteleina feeseeseaiga ma vaeluaina Yemen nai lo. Ou te moomoo mo se Yemen lotogatasi, ae o faitioga a le itu i Saute e tauamiotonuina foi. Atonu e mafai ona tatou atiina ae se mea faapena Somalia, Moldova, poʻo Kuperu, lea o loʻo nonofo faʻatasi ai setete vaivai tutotonu ma teritori o pulega tuʻufaʻatasia tuʻufaʻatasia.? Atonu e iai se tatou mafutaga filemu mulimuli ane, pe a sauni le itu i Saute. O le a ou faasoa atu lenei mea i le STC… O le a sou manatu?

I le faaiuga o le aso, o Yemen ua fasia ma e tolu taua eseese o loo faia: tasi i le va o Houthis ma le malo tutotonu, tasi i le va o le malo tutotonu ma le STC, tasi ma al-Qaeda. O le au fusu e fesuiai itu ma po o ai lava e ofoina atu tupe e sili atu. Ua le toe i ai se faamaoni po o le faaaloalo o tagata lautele ia i tatou; latou ia na'o le itu ma po'o fea lava militia e mafai ona puipuia i latou. O nisi O 'au a le AQAP ua tu'ufa'atasia ma fitafita i le lotoifale e tumau pea le vaega o le Saudi ma Emirati sui sui. O fusuaga e fa'aauau ai le manatu e leai se aofa'iga e faapea, se'iloga lava e te fa'aumatia atoa lau paga, o oe o le a faia'ina. E le o aumaia e taua ni vaifofo i le vaai; o taua ua na o le aumaia o le tele o taua. O le manatu o le taua a Yemen o se isi taua a Afghanistan ua ou fefe ai.

E lē uma foʻi taua pe a e manumalo. O lo tatou talafaasolopito o taua e tatau ona lava e aʻoaʻo ai i tatou… Matou te faʻaumatia le itu i saute o Yemen i le 1994, faʻaesea i latou ma o lea ua latou toe tau. E ono au taua eseese ma le malo o Saleh mai le 2004-2010. Ma o le manatu lava lea e tasi i le tulaga o le lalolagi. A o atiina ae e Saina ma Rusia lo latou malosi faamiliteli ma a o tuputupu aʻe a latou faatosinaga, e foliga mai e iu lava ina latou faalavelave i faiga faaupufai. O le tele o tagata fa'aitulagi ma fa'ava-o-malo o lo'o la'a atu e puipuia a latou lava fiafia e ala i sui fa'apitonu'u, ma o le a tatou va'aia nisi taua pe a le fa'amutaina vave fa'ai'uga fa'aitulagi.

E tatau ona tatou feagai ma mea sese na tatou faia, ma taumafai mo se toe faaleleia o faauoga malepelepe. Ina ia taofia moni le taua i Yemen, ma taofi taua uma o le a manaʻomia ai le agaalofa ma le lotomaualalo, ma ia te aʻu o le lototele moni. E pei ona e fai mai i le amataga o lau tusi, tatou te feagai ma le mea ua taʻua e Malo Aufaatasi sili ona leaga tulaga ole lalolagi ile fesoasoani agaalofa. 16 miliona e fia aai i aso uma. O tagata fa'amalosi ma tusitala na taofia e aunoa ma se mafua'aga. Tupulaga fusu o loo faafaigaluegaina mo le taua. Fa'amalosi tamaiti ma fafine. 100,000 tagata ua maliu talu mai le 2015. Yemen ua ua leiloa le 2 sefulu tausaga o le Atinae o Tagata. Afai e oʻo atu i le 2030, o Yemen semanu e leiloa le fasefulu tausaga o atinaʻe.

O le tau o le ita ua liliu uma ai a tatou malosiaga i lalo. O le asō ua tatou uo, a taeao o tatou fili. E pei ona e vaai i ai i le le tumau Houthi-Saleh so'otaga ma le vaega i Saute-Hadi fa'amalosia so'otaga... e le tumau pe a fa'atasi ma le 'ino'ino i se tagata fa'atauva'a. Ma o lea ou te filifili ai e lafoai uma faʻamatalaga taua. O le asō ou te ta'ua oe o la'u uo.

Lau uo

Salemi

Tuua se tali

o le a le lomia lou tuatusi imeli. fanua manaomia ua faailogaina *

Faatatau Mataupu Faavae o

La Tatou A'oa'oga o Suiga

Auala e muta ai Taua

Agai mo le Filemu Lu'i
Mea na tutupu i Antiwar
Fesoasoani ia Matou Tuputupu Ae

Laititi Donors Faʻaauau Matou

Afai e te filifili e faia se sao faifaipea a itiiti ifo ma le $15 i le masina, e mafai ona e filifilia se meaalofa faafetai. Matou te faʻafetai i a matou foaʻi faifaipea i luga o la matou upega tafaʻilagi.

O lou avanoa lenei e toe mafaufau ai a world beyond war
Faleoloa WBW
Faʻaliliu I soʻo se gagana