Saunia e Hero Anwar Bzrw ma Gayle Morrow, Ianuari 31, 2019
mai Fautuaga
Ia Aukuso o le 1990, na auina atu ai e Saddam Hussein fitafita Iraqi i Kuwait, le tuaoi mauoa o le suauu o Iraq, ma manatu sese e faapea o isi atunuu Arapi i le itulagi ma le Iunaite Setete e le ofoina atu se lagolago ia Kuwait. Na vave tali atu Malo Aufaatasi ma, i le uunaiga a le US ma Peretania, na faia ai faasalaga tau tamaoaiga e ala i le Resolution 661 faatasi ai ma se poloka o le sami e faamalosia ai faasalaga ma le Resolution 665. Ia Novema, na pasia ai e le UN Resolution 668 le tuuina atu o Iraq seia oo ia Ianuari. 15, 1991, e faaui i tua pe feagai ma taunuuga faamiliteli mai autau a Malo Aufaatasi.
Ia Ianuari 16, 1991, faatasi ai ma fitafita Iraqi o loo i ai pea i Kuwait, o le Operation Desert Storm, na taitaia e le American General Norman Schwarzkopf ma faatasi ai ma le tolusefululua atunuu o le UN, na amata i le uluai vaalele tau na faalauiloa mai le Fagaloa o Peresia, agai atu i Baghdad. Sa faaauau pea faasalaga mo le sefulutolu tausaga-1990-2003-seia oo i se taimi umi talu ona toso ese le malo o Iraqi mai Kuwait.
Hero Anwar Brzw, faatasi ai ma lona tuagane, o se tamaititi aoga i le Iunivesite o Salahaddin i Erbil, Iraq, o se vaega o le itu i matu sisifo o le atunuu - Kurdistan. O Iraq ma Kurdistan e umi se tala faasolopito o feeseeseaiga ma fouvalega na toe foi mai i se taimi puupuu talu ona mavae le WWI, ina ua vaeluaina le Malo o Ottoman e avea ma vete o taua, ma na pulea e Peretania lenei vaega.
O le toe faamatalaina lea o lana tala i le mata'utia o taua ma aafiaga le lelei o faasalaga i tagata Kurdish ma Iraqi.
Tala a Toa
Na osofaʻia Kuwait i le 1990. O i matou o le a totogi na fefefe i lenei osofaʻiga. Na matou iloa e sese le osofaʻia e Iraki o Kuwait, ma na matou iloa o le tau o le a totogi mulimuli ane e matou, o tagata, ae le o latou i le malo na amataina. Sa avea au ma se tamaitiiti aoga i le Iunivesite, ma sa o ese tamaiti aoga. “E sili atu le nofo i le fale pe a iai se osofaʻiga,” o la latou tala lea.
I le amataga o faasalaga na faia na matua afaina ai i matou. O se faateia tele. I le taimi muamua i Iraq, o tau masani o mea taua e le taugata, ae o le taimi lava na faʻaluaina ai tau, faʻatolu, ona latou faʻapipiʻi lē moni. E masani lava ona matuā popole tagata i manaʻoga autū o le olaga, o meaʻai. Na sosoo ai ma se isi tulaga lē saogalemu—o le faatalitali mo taua. Mo le to'atele oi tatou o le auala e fa'afetaui ai i le amataga o le fa'aogaina lea oa tatou tupe teu; ma, ina ua latou mago, e faatau atu soo se mea matou te mafaia.
I Iraq, e ala i le masani na matou aai faatolu i le aso ma taumamafa i le va. Na faasolosolo malie lava ona suia lea i le lua taumafataga i le aso. I Iraki e masani ona inu lauti faasefulu i le aso. Na faafuasei ona matou le gafatia lenei mea, e ui lava e le taugata le lauti.
Vaai faalemafaufau i le le lava o meaai i luga o le laulau e faamalieina ai oe, 'ai ina ia ola ai. I totonu o loʻu aiga e mafai ona matou ola i le amataga, ae i le lua tausaga talu ai o faʻasalaga na matou tuua le laulau fiaʻai, aua lua tausaga faifai pea. Sa i ai isi aiga sa matapogia a latou fanau i le aoga ona o le leai o ni meaai. Fai mai se faiaoga i se nofoaga vaivai, o aso taitasi e toatolu tamaiti i le averesi o le a ave i le falemai ona o le le lava o meaai.
[E le na o le pau lea o le faafitauli ona o le le lava o meaai e mafua mai i faasalaga. O Kurds, pei o Hero Anwar Brzw, na feagai ma faasalaga faalua. I luga o faʻasalaga faʻavaomalo i Iraq, na faʻasalaina ai e le malo o Baghdad le Kurds i faʻasalaga faaopoopo, e tali atu ai i le gaioiga a Kurdistan mo le tutoʻatasi.]
Na fa'asalaina e Baghdad ia Kurdistan e ala i le fa'atapula'aina o la tatou eletise ile tasi pe lua itula ile aso. Na faaauau pea nei tapulaa mo le tele o tausaga. Sa tao e lo'u tina le falaoa i lena itula, ina ia i ai se falaoa mo le taeao i le aso e sosoo ai. Sa le mafai ona matou faatau ni falaoa mai falefalaoa e pei ona masani ai a o lei oo i le faasalaga.
O le suauu ose fa'afitauli tele foi. Sa i ai sa matou umu kesi ae sa le mafai ona matou faaaogaina, ona o tapulaa mai Baghdad i kerosene. Sa matou faia ogaumu mai apa alumini toe fa'aaogaina ma le tasi fasi eletise e fa'aoga mo se fa'avevela ma le isi mo le taoina.
I le taimi o le tele, e te le aai i lena areto ona e le lelei, ae ona sa matou fia aai, na foliga mai e suamalie ia i matou. Na tu uma meaai manaia: meaai mama, suamalie, ma fualaau aina. I le mafaufau na matou lagona le le mautonu i taimi uma.
Sa kukaina e Tina le supa o le lentil ma sa matou paluina le supa ma fasi falaoa mo le matou taumafataga. I se tasi taimi, nai lo le faaopoopo i ai o le turmeric, sa faafuase'i ona faaopoopo e Tina le tele o le pepa chili vevela. Sa le mafai ona matou aai i le supa. Sa matou taumafai, ae sa vevela tele. Ae ona o le tau, sa le mafai ai e Tina ona fai mai, “Ua lelei, o le a i ai se isi mea.”
Sa matua tiga lava le ai i lena supo. Sa matou fetagisi, ona toe taumafai lea e ai. E tasi le taumafataga atoa na maumau. Sa le mafai ona matou aai. Ae mo le aso na sosoo ai na toe fa'asusu ai e Tina. “E le mafai ona ou tia'i ese meaai,” o lana tala lea. E ese le faigata ona aumai ia i matou ni meaai na ia iloa matou te le fiafia i ai, ma e le mafai ona 'ai! Ina ua mavae nei tausaga uma ou te manatua pea.
O vaega uma o auaunaga a le malo sa le aoga ona o faasalaga, e aofia ai ma le vaega o le soifua maloloina. Aʻo leʻi oʻo i le taimi nei, o falemaʻi ma auaunaga faʻafomaʻi sa lagolagoina atoatoa e le malo, e oʻo lava i faʻamaʻi tumau ma falemaʻi. Na matou maua fo'i vaila'au fua mo fa'aseā uma.
Ona o fa'asalaga, na fa'aitiitia ai filifiliga o ituaiga uma o vaila'au. O vaila'au na maua na fa'atapula'aina i vaega fa'asaina. O le eseesega o filifiliga na faʻatapulaʻaina ma faʻaitiitia le mautinoa i le faiga.
O lenei taotoga na aafia ai faapea foi ma le soifua maloloina lautele. Ina ua amata le faʻasalaga, o le le lava o meaʻai na mafua ai le tele o faʻafitauli o le soifua maloloina. O le le lava o taumafa na avea ma avega fou i luga o le falemaʻi, aʻo le faiga lava ia na itiiti ifo vailaʻau ma meafaigaluega nai lo le taimi ua tuanaʻi.
Ina ia faʻaopoopoina faʻafitauli, o le taumalulu i Kurdistan e malulu tele. Kerosene o le auala autu e faʻamafanafana ai, ae naʻo le malo o Iraqi na faʻatagaina kerosene i aai Kurdish e tolu. I se isi nofoaga sa toulu le kiona ma sa leai se mea e faamafanafanaina ai o matou fale.
Afai na taumafai tagata atamamai e aumai le sefulu po o le luasefulu lita o karasini mai vaega o loʻo i lalo o le pulega a le malo o Baghdad i nofoaga e leai ni fafie, na aveesea le suauu mai ia i latou. Sa taumafai tagata e amo sea mamafa io latou tua ina ia ui atu i nofoaga e siaki ai; o nisi taimi sa latou manuia, o nisi taimi sa latou le manuia. Sa liligi e le tasi tagata le suāuu i ona luga ma tuu mu; na avea o ia ma sulu a tagata e taofia ai isi.
Va'ai faalemafaufau pe afai e te le maua ni oloa mai se isi aai i lou atunuu! O faʻasalaga faʻalotoifale faasaga i tagata Kurdish na sili atu ona ogaoga nai lo faʻasalaga faavaomalo. Sa le mafai ona matou faatauina ni aso faaletulafono. O tagata na lamatia o latou ola e aumai aso mai le tasi itu o Iraq i le isi. E le mafai ona maua ni tamato i Erbil, e ui lava i le eria o Mosul, e le sili atu ma le itula le mamao, sa i ai greenhouses na latou totoina ai tamato.
O faʻasalaga lautele na faʻaauau pea seia oʻo i le pa'ū o le pulega a Saddam i le 2003.
Ae ui i lea, e tatau ona e iloa o faʻasalaga na pa'ū i luga o tagata - o tagata Iraqi mama - ae le o le pulega. Sa mafai e Saddam Hussein ma ana uo ona faatau ituaiga uma o le ava malosi, sikaleti ma isi mea - soo se mea latou te mananao ai, i le mea moni, o le mea sili o mea uma. Latou te leʻi mafatia i faʻasalaga.
O faʻasalaga na tuʻuina atu i tagata Iraqi e le mea ua taʻua o le "malo sili i le lalolagi," o le Iunaite Setete o Amerika, na fasiotia ai le toʻatele o tagata, e le gata i pomu ma pulufana, ae faʻapea foʻi ma le matelaina, le lava o meaai, vaivai, le maua o vailaʻau; na feoti tamaiti ona o le le lava o meaai ma vailaau. O le mea o loʻo faʻamatalaina o le mea moni o se solitulafono taua tele.
[I le a 1996 CBS 60 Minute faatalanoaga, Na fesiligia Madeleine Albright e Leslie Stahl pe o le maliliu o tamaiti 500,000 i le taimi o faʻasalaga o se tau e tatau ona totogi. Na tali Albright, “Ou te manatu o se filifiliga faigata tele lea, ae o le tau – matou te manatu e aoga le tau.”]
Sa i ai foi tagata Kurds ma Iraqi na fasiotia i latou lava i le atuatuvale, ona ua le mafai ona latou saunia mo o latou aiga. E le o fa'aopoopoina o latou igoa i le lisi o tagata na afaina. Ona i ai lea o tagata na nono mai tupe mai isi e le mafai ona latou toe totogiina; sa faalumaina i latou ma faamata’uina ma e masani ona tulia i latou e pule i le ola.
Mai le amataga na matou iloa e leʻi suia e faʻasalaga le pulega: e leʻi faʻaitiitia le vevesi ona o faʻasalaga! Sa i ai a latou auupega e faaaoga e faasaga i tagata Iraqi, sa latou faaaogaina, ma sa latou faatiga ia i matou.
E leai se uiga se'i vagana o se ta'aloga polokiki palapalā. E foliga mai e uiga i le osofaʻiga a Kuwait, ma ia mautinoa e leʻi osofaʻia e Saddam isi atunuu ma faʻaaoga le Auupega o le Faʻaumatiaga Tele lea e tatau ona teuina e Saddam i se mea. Na o le US e manaʻomia le faʻatagaina o le alamanuia o auupega.
Ae o le mea na faia e le US o le taofia lea o vailaʻau taua ma meaʻai mai le oʻo mai i Iraq, e lamatia ai soifua o tagata Iraqi mama ma taʻitaʻia ai le faitau selau afe o tagata maliliu ona o le le lava o meaai ma le leai o se tausiga faafomaʻi.
O se tagata mafatia e leai se avanoa e faʻamalolo ai, ma leai se avanoa i fautuaga, e le mafai ona vaʻaia lelei. Na te vaʻai i mea uma o loʻo lolomi ai le "US" ma 'inoʻino i le US. E manatu o ia e na o le pau lava le avanoa e tauimasui ai e ala i gaoioiga faamiliteli. Afai e te alu i atunuu e pei o Iraq, Afghanistan, poʻo le tele o isi atunuʻu na pagatia i faiga faʻavae a Amerika, o le aveina o lau tusifolau US e mafai ona lamatia ai lou ola ona o amioga le alofa a le malo o Amerika.
[palota e le Gallup, Pew, ma isi faʻalapotopotoga i taimi uma, a itiiti mai talu mai le 2013, o loʻo faʻaalia ai o le toʻatele o tagata i isi atunuʻu e manatu o le US o se faʻamataʻu tele i le filemu o le lalolagi. E le gata i lea, o le tele o taʻitaʻi ma taʻitaʻi o le militeri muamua ma o loʻo i ai nei ua taʻua soo o faiga faʻavae a Amerika o loʻo faʻatinoina i atunuu Mosalemi e sili atu ai tagata faatupu faalavelave nai lo le taofia.]
O le siitia o le silafia e mafai ai e tagata ona fai atu “Leai” i faiga lē tonu. O le mea lea e mafai ona tatou faia. O le faasoaina atu o nei tala o la tatou auala lea e lapataia ai le lalolagi e uiga i taunuuga masani e le mafaamatalaina, le vaaia faaletagata o faasalaga.
~~~~~~~~~
Toa Anwar Brzw na fanau ia Me 25, 1971 i Sulaymaniyah i Kurdistan, Iraq. Sa ia mauaina tikeri o le tagata malaga i le inisinia faitele i le 1992 i le Iunivesite o Salahaddin i Erbil, Iraq. O ia o le Sui Faatonu Sili o le Atunuu mo FAIA( Toefuataiga, Aʻoaʻoga ma Soifua Maloloina) i Iraq.
Gayle Morrow ose volenitia tusitala ma tagata su'esu'e mo World BEYOND War, o se lalolagi, fa'asalalauga feso'ota'iga o lo'o lagolagoina mo le soloia o taua. Sa fesoasoani Gayle i le fa'atonuga mama ma le toe fa'avasegaina o lenei tala.
O lenei galuega felagolagoma'i o le taunuuga lea o le tele o sao a le au volenitia i le faiga o tusitusiga ma teuteuga. Faafetai i le toatele e le o ta'ua World BEYOND War volenitia na fesoasoani i le faia o lenei vaega.
