Faʻamalosi Atu mo le WMDFZ I Sasaʻe tutotonu

Tatalaina o le poloketi a le UNIDIR “Sasaʻe tutotonu o auupega o loʻo faʻaleagaina fua. Mai le lipoti a le UN Office of Disarmament Affairs Oketopa 17, 2019.
Tatalaina o le poloketi a le UNIDIR “Sasaʻe tutotonu o auupega o loʻo faʻaleagaina fua. Mai le lipoti a le UN Office of Disarmament Affairs Oketopa 17, 2019.

Saunia e Odile Hugonot Haber, Me 5, 2020

mai Tamaitai League International mo le Filemu ma le Saolotoga

O le Fono Tele a Malo Aufaatasi (UNGA) na muamua faʻamaonia talosaga mo le faʻavaeina o se Nuclear Weapon Free Zone (NWFZ) i se iugafono na pasia ia Tesema 1974, ina ua maeʻa se talosaga a Iran ma Aikupito. Mai le 1980 i le 2018, o lena iugafono na pasia i tausaga taitasi, e aunoa ma se palota a le UNGA. O le faʻamaoniga mo le talosaga ua faʻapipiʻiina foi i le tele o iugafono a le UN Security Council. I le 1991, na faʻamaonia ai e le Fono a le Fono a Malo Aufaatasi le Resolution 687 le sini o le faʻavaeina o se Weapons of Mass Destruction Free Zone (WMDFZ) i le itulagi i Sasaʻe Tutotonu.

I le 2010, o le folafolaga o se WMDFZ na foliga mai o le a aliaʻe mai, faatasi ai ma le Failautusi Aoao a le UN e valaau mo le alualu i luma i luga o le sini ma lagolagoina le manatu o setete uma i le itulagi e fono e talanoaina le manatu i le UN Middle East conference i Helsinki ua fuafuaina mo Tesema 2012. E ui na malie Iran e auai i le konafesi, ae na teena e Isaraelu, ma na faaleaogaina e le Iunaite Setete le mea na tupu a o lei faia.

I le tali atu, na taloina e nisi o faalapotopotoga tumaoti (NGOs) se fonotaga i Haifa ia Tesema 5-6, 2013, ma fai mai "afai e le alu Isaraelu i Helsinki, ona o mai lea o Helsinki i Isaraelu." Sa auai nisi o sui o Knesset. O Tadatoshi Akiba, o se polofesa o le matematika ma sa avea muamua ma pulenuu o Hiroshima o le na fai ma sui o le faalapotopotoga Iapani "E Le Toe Toe," na saunoa i lenei konafesi. E le itiiti ifo ma le toalua sui o le WILPF US sa i ai i Haifa, Jackie Cabasso ma au. Na ma tusia uma ma Jackie Cabasso lipoti na aliali mai i le Lomiga tautotogo/tau mafanafana 2014 of Filemu & Saolotoga (“USA Missing in Action on Nuclear Disarmament,” 10-11; “The Haifa Conference: Israelis Draw Line in Sand over Nukes, 24-25).

Amata i le 2013, na amata ai e Peresitene Obama talanoaga mo se maliega le tumau i le va o Iran ma le P5 + 1 (Saina, Iunaite Setete, United Kingdom, Rusia, Farani, ma Siamani, ma le Iuni a Europa). Ina ua maeʻa le 20 masina o feutagaiga, O le Joint Comprehensive Plan of Action (JCPOA)-faʻapitoa foi o le "Iran Nuclear Deal"-na talia e avea ma faʻavae mulimuli ia Aperila. O le fefaʻatauaʻiga faaniukilia faʻasolopito na talia aloaia e Malo Aufaatasi ma sainia i Vienna i le aso 14 o Iulai, 2015. Na faʻatapulaʻaina le Iran Nuclear program ma aofia ai le faʻaleleia atili o le mataʻituina e sui ai le toomaga mai faʻasalaga.

Mo se fa'amatalaga auiliili o le tala fa'asolopito, va'ai i le mea lenei Taimi ole Fa'ailoga Faaniukilia ma Iran mai le Arms Control Association.

O matou i le WILPF US sa lagolagoina feutanaiga ma maliega, ma tuuina atu se faamatalaga ile 8/4/2015 lea na lomia ma tufatufa atu i le taimi o le iloiloga o le NPT i Vienna.

Sa matou fa'amoemoe e fa'agasolo i luma lenei mataupu i le fono a le Nuclear Non-Proliferation Treaty Review lea e faia i le ta'i lima tausaga. Ae i le fonotaga a le 2015, na le mafai ai e vaega o le setete ona maua se maliega i luga o se maliliega e ono faʻalauteleina ai le galuega agai i le le faʻateleina ma le faʻaleagaina i Sasaʻe Tutotonu. So'o se aga aga'i i luma na poloka atoa talu ai e le'i mafai ona latou maua se maliliega.

Ma, i le aso 3 o Me, 2018, na faasilasila ai e Peresitene Trump o le US ua alu ese mai le maliega a Iran ma ua toe faia ma faʻamalosia faʻasalaga a Amerika. E ui lava i le tetee a Europa, na toso ese atoa le US mai le feagaiga.

E ui lava i lea, o se mea lata mai pepa aloaia o fonotaga mai Malo Aufaatasi na tuuina mai ia i matou se faamoemoe o le a agai i luma se mea:

O le sui o le United Arab Emirate na faʻamoemoeina se taunuuga lelei mai le Fonotaga i le Faʻavaeina o se Sasaʻe Sasaʻe Tutotonu e leai ni Auupega faaniukilia ma isi Auupega o le Faʻaumatiaga Tele, e faia mai le 18 i le 22 Novema [2019] i le Ofisa Tutotonu. Na ia valaʻaulia vaega faʻaitulagi uma e auai i ana taumafaiga e faʻailoa se feagaiga faaletulafono e faʻasaina ai auupega faaniukilia i le itulagi atoa. I le toe faaleoina o lea manatu, fai mai le sui o Initonesia o le ausiaina o sea sone o se taumafaiga taua ma e manaʻomia ai le auai atoatoa ma le anoa o Setete i le itulagi.

E taua tele lenei mea talu ai talu ai nei, "[o]n 5 Ianuari 2020, i le maeʻa ai o le Baghdad Malae Vaalele Airstrie lea na taulaʻi ma fasiotia le taʻitaʻiʻau Iran Qassem Soleimani, Na tautino mai e Iran o le a le toe usitaia tapulaa o le maliega ae o le a faaauau pea ona galulue faatasi ma le International Atomic Energy Agency (IAEA) ma tatala ai le avanoa e toe faaauau ai le tausisia. (Mai le Itulau Wikipedia i luga ole Fuafuaga Autasi o Galuega, lea e faʻasino i le 5 Ianuari 2020 BBC tusiga, "Ua toe fa'afo'i e Iran tautinoga tau faaniukilia".)

I le tulaga lava e tasi Pepa o fonotaga a UN, o le sui o le Iunaite Setete (John A. Bravaco) fai mai lona atunuu "lagolagoina le sini o se Sasaʻe Tutotonu Free o auupega o le faatafunaga tele, ae o taumafaiga i lena itu e tatau ona tulituliloaina e Setete faaitulagi uma e aafia i se aofia, felagolagomai ma faiga fa'avae autasi e iloilo ai o latou popolega tau puipuiga." Na ia faaopoopo mai, "I le leai o se auai o Setete uma faaitulagi, o le a le auai le Iunaite Setete i lena konafesi ma o le a manatu soo se taunuuga e le tusa ai ma le tulafono."

Mai lenei mea, e mafai ai ona tatou malamalama, sei vagana ua agai i luma Isaraelu i lenei mataupu, e leai se mea e tupu. Manatua na faʻamoemoe le au faʻamalosi a Isaraelu e faʻanofo tagata Isaraelu ma faʻatulagaina i auala o Tel Aviv faʻapea foʻi ma le faʻatulagaina o konafesi e pei o Haifa.

Ae i totonu o le pepa a le UN, o le faamatalaga a le sui o Isaraelu e faapea: "Afai o se aganuu o le le usitaia o le pulea o auupega ma le le faʻalauteleina o feagaiga o loʻo faʻaauau pea i Sasaʻe Tutotonu, o le a le mafai ona faʻalauiloaina soʻo se faiga faʻaitulagi faʻaleagaina." Fai mai a ia, “Tatou te i ai i le vaa e tasi ma e tatau ona tatou galulue faatasi e taunuu atu i matafaga saogalemu.”

A'o le'i avea le WMDFZ ma mataupu fa'ava-o-malo, e tatau ona fa'atautaia e atunu'u fa'apitonu'u ma atina'e fa'aitulagi. E mana'omia le taimi e fa'avae ai i luga o mana'oga manino ma atia'e se aganu'u sa'o lelei o siaki ma paleni, lea e tatau ona fai ai fa'amaoniga. I le tau o le taimi nei o taua ma auupega, e le mafai ona atiaʻe lenei atinaʻe. O le mafuaʻaga lea ua tele ai le au faʻamalosi i le taimi nei fetaomi atu mo se konafesi filemu faavaomalo i Sasa'e Tutotonu.

O le atinaʻe sili ona lelei talu ai nei o Oketopa 10, 2019, na faʻalauiloa ai e le United Nations Institute for Disarmament Research (UNIDIR) la latou poloketi i luga o le "Middle East Weapons of Mass Destruction Free Zone (WMDFZ)" i luga o le pito o le sauniga o loʻo i ai nei. Komiti Muamua i le Fa'asalaina.

E tusa ai ma a Lipoti a le UN e uiga i le faʻalauiloaina o le poloketi, “O Dr. Renata Dwan, le faatonu o le UNIDIR na tatalaina le mea na tupu e ala i le otootoina o lenei fuafuaga fou e tolu-tausaga suʻesuʻega ma pe faʻapefea ona faʻamoemoe e saofagā i taumafaiga o le faʻatalanoaina o auupega o le tele o faʻalavelave faʻamataʻu ma luitau.

O le isi fonotaga a le NPT Review (fa'atulaga mo Aperila-Me 2020) ua lata mai, e ui e ono tuai pe taofia i tua atu o faitoto'a tapuni e tali atu ai i le fa'ama'i COVID-19. Soo se taimi ma pe o le a lava le mea e tupu, e manaʻomia uma e le 50 pe sili atu vaega o le WILPF i le lalolagi atoa le unaʻia o tatou sui UN e faʻagasolo lenei mataupu i luma.

Genie Silver o le Komiti Sasa'e Tutotonu ua uma ona tusia le tusi mulimuli i le Amapasa o le Iunaite Setete Jeffrey Eberhardt mai le WILPF US. E mafai e lala a le WILPF ona fa'aoga le gagana mai lenei tusi e tusi ai au lava tusi ma fa'aa'oa'oina ai le mamalu o le atunu'u e uiga i lenei mataupu taua.

 

Odile Hugonot Haber o le ta'ita'ifono o le Komiti Sasa'e Tutotonu mo le Liki Fa'avaomalo a Tamaitai mo le Filemu ma le Saolotoga ma o lo'o i luga o le World BEYOND War komiti faatonu.

Tuua se tali

o le a le lomia lou tuatusi imeli. fanua manaomia ua faailogaina *

Faatatau Mataupu Faavae o

La Tatou A'oa'oga o Suiga

Auala e muta ai Taua

Agai mo le Filemu Lu'i
Mea na tutupu i Antiwar
Fesoasoani ia Matou Tuputupu Ae

Laititi Donors Faʻaauau Matou

Afai e te filifili e faia se sao faifaipea a itiiti ifo ma le $15 i le masina, e mafai ona e filifilia se meaalofa faafetai. Matou te faʻafetai i a matou foaʻi faifaipea i luga o la matou upega tafaʻilagi.

O lou avanoa lenei e toe mafaufau ai a world beyond war
Faleoloa WBW
Faʻaliliu I soʻo se gagana