Fa'ai'u le taua e 67 tausaga

Saunia e Robert Alvarez, Setema 11, 2017, Bulletin of the Atomic Saienitisi.
Toe fa'asalalau ia Tesema 1, 2017
Robert Alvarez
Ua oo i le taimi e saili ai se auala e faamuta ai le 67 tausaga o le taua a Korea. A'o fa'amata'u mai le fa'amata'u o fete'ena'iga a le militeri, e tele lava ina le iloa e tagata lautele o Amerika le mea moni fa'apitoa e uiga i le taua sili ona umi a Amerika e le'i fo'ia ma o se tasi o taua sili ona toto i le lalolagi. O le maliega o le armistice 1953 na faʻainisinia e Peresitene Eisenhower-o le taofia o le tolu tausaga le umi o "leoleo gaioiga" lea na mafua ai le lua miliona i le fa miliona o le militeli ma tagata lautele-ua leva ona galo. Na taia e taʻitaʻi militeri o Korea i Matu, le Iunaite Setete, Korea i Saute, ma a latou paaga a Malo Aufaatasi e taofi taua, o le armistice e leʻi mulimulitaia e se maliega aloaia o le filemu e faamuta ai lenei feteenaiga o le amataga o le Cold War.

Na faamanatu mai e se ofisa o le Matagaluega a le Setete lenei tulaga le mautonu o mataupu ae ou te leʻi malaga atu i le nofoaga faaniukilia a Youngbyon ia Novema 1994 e fesoasoani i le malupuipuia o le suauu faʻaalu o le plutonium e avea o se vaega o le Agreed Framework i le va o le Iunaite Setete ma Korea i Matu. Sa ou fautua atu e ave ni mea faamafanafana avanoa i le nofoaga e teu ai le vaitaele suauu, e maua ai le mafanafana mo Korea i Matu o le a galulue i le taumalulu e tuʻu i totonu o koneteina ni faʻavevela afi faʻaalu eletise, lea e mafai ona noatia i le International Atomic Energy Agency (International Atomic Energy Agency). IAEA) puipuiga. Na ita le ofisa o le Matagaluega a le Setete. E oo lava i le 40 tausaga talu ona uma le taua, sa faasaina i tatou ona tuuina atu so o se faamafanafanaga i le fili, e tusa lava po o le a le malulu o loo faalavelave i la latou—ma la tatou—galuega.

Na fa'afefea ona pa'u i lalo le Ta'iala ua malilie i ai. I le tautotogo ma le taumafanafana o le 1994, o le Iunaite Setete sa i ai i luga o se auala feteʻenaʻi ma Korea i Matu i luga o ana taumafaiga e gaosia le plutonium e faʻafefe ai ana uluai auupega faaniukilia. Fa'afetai tele i le diplomacy a le sa avea muamua ma Peresitene Jimmy Carter, o le na feiloai faafesagai ma Kim Il Sung, le na faavaeina le Democratic People's Republic of Korea (DPRK), o le lalolagi na toso ese mai le au. Mai lea taumafaiga na afua mai ai le otootoga lautele o le Agreed Framework, na sainia i le aso 12 o Oketopa, 1994. E tumau pea le na o le pau lea o le maliega a le malo ma le malo na faia i le va o le Iunaite Setete ma Korea i Matu.

O le Agreed Framework o se maliliega e le faʻateleina le faʻateleina lea na tatalaina ai le faitotoʻa i se faʻaiʻuga o le taua a Korea. Na malilie Korea i Matu e fa'amalo lana polokalame o le gaosiga o le plutonium e fa'afesuia'i mo suau'u mamafa, felagolagomai tau tamaoaiga, ma le fausiaina o fale eletise faaniukilia mama-vai fa'aonapo nei. Mulimuli ane, na tatau ona talepeina fale faaniukilia o Korea i Matu ma ave'ese le suauu faʻaalu i fafo mai le atunuʻu. O Korea i Saute sa faia se sao malosi i le fesoasoani e saunia mo le fausiaina o le lua reactors. I le taimi lona lua i le tofi, o le pulega a Clinton o loʻo agai atu i le faʻavaeina o se vaʻaiga masani ma le itu i Matu. Na faamatalaina e le faufautua a le Peresetene Wendy Sherman se maliliega ma Korea i Matu e faʻaumatia ana fana faʻatauvaʻa ma mamao e "latalata vavalalata" aʻo leʻi faia feutagaiga i le palota a le peresetene 2000.

Ae o le auivi na matua tetee tele i le tele o Republicans, ma ina ua pulea e le GOP le Konekeresi i le 1995, na ia lafoina poloka i le ala, faʻalavelave i uta suauʻu suauu i Korea i Matu ma le faʻamautuina o mea e maua ai le plutonium o loʻo i ai iina. Ina ua uma ona filifilia Siaosi W. Bush e avea ma peresitene, na suia taumafaiga a le pulega a Clinton i se faiga faavae manino o le suiga o pulega. I lana saunoaga a le Setete o le Iuni ia Ianuari 2002, na taʻua ai e Bush Korea i Matu o se sui o le "ituaiga o le leaga." Ia Setema, Na taʻua manino e Bush Korea i Matu i se faiga faavae mo le saogalemu o le atunuu lea na manaʻomia ai ni osofaʻiga muamua e faasaga i atunuu o loʻo atiaʻe auupega o le tele o faʻaumatiaga.

O le mea lea na faʻatulagaina ai le tulaga mo se fonotaga a le malo ia Oketopa 2002, lea na manaʻomia ai e le Failautusi Fesoasoani a le Setete James Kelly ia Korea i Matu e faʻamutaina se polokalame faʻatamaoaigaina o le uranium pe feagai ma ni taunuuga ogaoga. E ui lava na fai mai le Bush Administration e leʻi faʻaalia le polokalame faʻatamaoaigaina, ae o le malamalama lautele-i le Konekeresi ma le aufaasālalau talafou-e oʻo atu i le 1999. North Korea na matua usitaia le Agreed Framework, faʻamalo le gaosiga o le plutonium mo le valu tausaga. O puipuiga mo le faʻatamaoaigaina o le uranium na tolopoina i totonu le maliliega se'ia lava le alualu i luma i le atina'eina o masini vai mama; ae ana faapea e mata'utia lea faatuai, semanu e toe teuteu le maliega. E leʻi umi talu ona maeʻa le ultimatum a Sullivan, na faʻamutaina e Korea i Matu le polokalame puipuiga mo ana faʻamalama faaniukilia faʻaalu ma amata ona vavae ese le plutonium ma gaosia ai auupega faaniukilia-faʻamumuina ai se faʻalavelave faʻafuaseʻi, e pei lava ona sauni le pulega a Bush e osofaʻia Iraq.

I le iʻuga, o taumafaiga a le pulega a Bush e foia le faʻalavelave i le polokalame faaniukilia a Korea i Matu-o le Six-Party Talks-na le manuia, aemaise lava ona o le lagolago malosi a le Iunaite Setete mo suiga o pulega i Korea i Matu ma le tumau pea o "uma pe leai" manaʻoga. mo se fa'amavae atoa o le polokalame faaniukilia a North a'o le'i faia ni feutagaiga ogaoga. E le gata i lea, a o lata mai le palota a le peresetene o Amerika, sa tatau ona manatua e le au Korea i Matu le faʻafuaseʻi o le tosoina o le polo i luga o le Agreed Framework ina ua maeʻa le palota 2000.

E oo atu i le taimi na avea ai Peresitene Obama ma tofi, ua agai atu Korea i Matu i le avea ma se setete o auupega faaniukilia ma ua oo atu i le faitotoa o le suʻeina o fana ballistic intercontinental. Faʻamatalaina o le "onosaʻi faʻapitoa," o le faiga faʻavae a Obama na matua aʻafia i le saoasaoa o le faʻatupuina o faaniukilia ma fana, aemaise lava o Kim Jong-un, le atalii o le na faavaeina, na alu aʻe i le pule. I lalo o le pulega a Obama, o faʻasalaga tau tamaoaiga ma le faʻateleina o le umi o faʻataʻitaʻiga faʻatasi a le militeri na faʻafeiloaʻi ma faʻalavelave faʻalavelave a Korea i Matu. I le taimi nei, i lalo o le pulega o le Trump, o le militeri soofaatasi a le Iunaite Setete, Korea i Saute ma Iapani-na faʻamoemoe e faʻaalia le "afi ma le ita" e mafai ona faʻaumatia ai le pulega a DPRK-e foliga mai ua na o le faʻavaveina o le saoasaoa lea na laa ai e Korea i Matu. i luga o ana faʻataʻitaʻiga faʻatauvaʻa mamao ma faʻapaʻiaina o auupega faaniukilia sili atu ona malolosi.

Fegalegaleai ma le setete o auupega faaniukilia o Korea i Matu. O fatu mo se DPRK faaauupegaina faaniukilia na totoina ina ua talepeina e le Iunaite Setete le 1953 Armistice Agreement. Amata i le 1957, na solia ai e le US se aiaiga autu o le maliliega (parakalafa 13d), lea na taofia ai le faʻaofiina o isi auupega faʻaleagaina i le penisula Korea, e ala i i'u ai ina fa'apipi'i le afe ma afe o auupega faaniukilia i Korea i Saute, e aofia ai atigi fana atomika, faʻaulu faʻaulu faʻatau ma pomu kalave, taʻamilosaga atomic "bazooka" ma auupega faʻaumatia (20 kiloton "back-pack" nukes). I le 1991, na aveese uma ai e le Peresetene George HW Bush ia faufau faaniuki. Peitaʻi, i le 34 tausaga mulimuli ane, na faia ai e le Iunaite Setete se tuuga faaniukilia—i lālā o lana lava ʻautau i le Penisula o Korea! O lenei fausiaina tele faaniukilia i le itu i Saute na maua ai se malosi tele mo Korea i Matu e agai i luma-faʻapipiʻi se malosi tele o fana e mafai ona faʻaumatia Seoul.

I le taimi nei, o loʻo valaʻau nisi taʻitaʻi o le militeri a Korea i Saute mo le toe faʻaleleia o auupega faaniukilia a Amerika i totonu o le atunuʻu, e leai se mea e fai ae faʻateleina ai le faʻafitauli o le feagai ai ma se Korea i Matu faaniukilia. O le iai o auupega faaniukilia a Amerika e leʻi taofia ai le siʻitia o osofaʻiga a Korea i Matu i 1960s ma 1970s, o se vaitau ua taʻua o le “Taua Lona Lua a Korea,” lea na fasiotia ai le silia ma le 1,000 Korea i Saute ma le 75 fitafita Amerika. Faatasi ai ma isi gaioiga, na osofaʻia ma faoa e le au a Korea i Matu le Pueblo, o se vaʻa atamai a le US Naval, i le 1968, ma fasiotia ai se auvaa ma puʻeina isi 82. E lei toe foi mai lava le vaa.

Ua leva ona una’ia e Korea i Matu le faia o ni talanoaga fa’ale-malo e o’o atu ai i se feagaiga e le o se osofa’iga ma le Iunaite Setete. Ua masani ona teena e le malo o Amerika ana talosaga mo se maliega filemu ona ua manatu o ni togafiti ua fuafuaina e faaitiitia ai le auai o le militeri a Amerika i Korea i Saute, ma mafai ai ona sili atu osofaiga a North. O le Washington Post's Jackson Diehl na toe taʻua lenei lagona talu ai nei, ma fai mai lena mea Korea i Matu e le fiafia tele i se iugafono filemu. Aʻo taʻua se faʻamatalaga a le Sui Amepasa UN Korea i Matu Kim In Ryong e faapea o lona atunuu "e le mafai lava ona tuʻuina atu ana puipuiga faaniukilia i luga o le laulau o fefaʻatauaʻiga," na faʻamalieina e Diehl le tuʻuina atu o Ryong's. lapataiga taua: "pe a faʻaauau pea ona faʻafefe e le US."

I le 15 tausaga talu ai, o faʻamalositino a le militeri e sauniuni ai mo le taua ma Korea i Matu ua faʻateleina i le lautele ma le umi. Talu ai nei, Trevor Noa, talimalo o le Comedy Central's sili ona matamata O le Aso Faʻaalia, o le fesili lea ia Christopher Hill, o le taitai sili o le US negotiator mo le Six-Party talks i le vaitaimi o George W. Bush, e uiga i le militeri; Na faailoa mai e Hill lena mea “Matou te leʻi fuafua lava e osofaʻi” Kolea i Matu. O Hill sa le malamalama pe faaseseina. O le Washington Post lipotia mai o se faamalositino faamiliteli ia Mati 2016 na faavae i luga o se fuafuaga, na malilie i ai le Iunaite Setete ma Korea i Saute, lea e aofia ai "faagaioiga faamiliteli muamua" ma "' osofaʻiga faʻapalapala' e 'au faʻapitoa e faʻatatau i le taʻitaʻiga a North. I le Washington Post mea, e le'i finauina e se tagata poto faapitoa a le militeri a Amerika le i ai o le fuafuaga ae fai mai e matua maualalo lava le avanoa e faatino ai.

E tusa lava po o le a le tele o le a faʻatinoina, o nei fuafuaga faʻaletausaga o taua e fesoasoani e faʻaauau ma atonu e faʻamalosia ai le faʻamalosi sauā a le taʻitaʻi Korea i Matu o ona tagata, o loʻo nonofo i le fefefe faifaipea i se taua lata mai. I a matou asiasiga i Korea i Matu, na matou matauina ai le faʻafefeina e le pulega o ona tagatanuu i faʻamanatuga e uiga i fasiotiga tagata na mafua mai i le napalm lea na paʻu ai le vaalele a Amerika i le taimi o le taua. E oo atu i le 1953, na faaleagaina e le pomu a Amerika toetoe lava o fausaga uma i Korea i Matu. Dean Rusk, Failautusi o le Setete i le taimi o pulega Kennedy ma Johnson, na fai mai i ni nai tausaga mulimuli ane o pomu na pa'u i luga o "mea uma na gaoioi i Korea i Matu, o piliki uma e tutu i luga o le isi." I le aluga o tausaga, ua fausia ai e le pulega a Korea i Matu se faiga tele o alavai i lalo o le eleele e faʻaaogaina i faʻataʻitaʻiga masani o le puipuiga lautele.

Masalo ua tuai tele le faʻamoemoe o le DPRK e tuʻuina atu ana auupega faaniukilia. O lena alalaupapa na faʻaumatia ina ua lafoaia le Agreed Framework i le le manuia o le tuliloaina o suiga o pulega, o se sailiga e le gata ina maua ai se faʻamalosi malosi ae o le tele foi o le taimi mo le DPRK e faʻaputuina ai se auupega faaniukilia. Na taʻua talu ai nei e le Failautusi o le Setete Tillerson e faapea "matou te le sailia se suiga o pulega, matou te le sailia le paʻu o le pulega." Ae paga lea, ua malemo Tillerson e ala i le faʻasalalauina o tweets faʻafefe a Peresitene Trump ma le sabre-rattling e sa avea muamua ma ofisa o le militeri ma le atamai.

I le faaiuga, o se iugafono filemu i le tulaga faaniukilia a North Korea o le a aofia ai feutagaiga tuusaʻo ma faʻaaliga o le faʻatuatua lelei i itu uma e lua, e pei o le faʻaitiitia poʻo le taofia o faʻataʻitaʻiga a le Iunaite Setete, Korea i Saute, ma Iapani, ma se faʻataʻitaʻiga. moratorium i auupega faaniukilia ma faʻataʻitaʻiga faʻapolopolo e le DPRK. O ia laasaga o le a faʻatupuina ai le tele o teteʻe mai le au ofisa o le puipuiga a Amerika o loʻo talitonu o le malosi o le militeri ma faʻasalaga e naʻo le pau lea o le faʻaogaina o le a galue faasaga i le pulega a North Korea. Ae o le Agreed Framework ma lona pa'ū ua maua ai se lesona taua e uiga i faʻalavelave o le tuliloaina o suiga o pulega. I le taimi nei, o se maliega faʻatautaia o auupega faaniukilia atonu e na o le pau lea o le auala e aumaia ai lenei mataupu umi o le Cold War i se tapunia filemu. E faigata ona tauanauina se tasi e fai se feagaiga, pe afai na te mautinoa o loʻo e fuafua e fasioti ia te ia, tusa lava po o le a le mea na te faia.

========

O se sikola sinia i le Institute for Policy Studies, Robert Alvarez sa avea o se faufautua sinia o faiga faavae i le failautusi a le Energy Department ma le sui failautusi fesoasoani mo le saogalemu o le atunuu ma le siosiomaga mai le 1993 i le 1999. I lenei nofoaiga, na ia taitaia au i Korea i Matu e faatuina le pulega. o mea tau faaniukilia. Na ia fa'amaopoopoina fo'i fuafuaga faaniukilia a le Matagaluega o Malosiaga ma fa'atūina le polokalame muamua a le matagaluega e fa'afoeina aseta. A'o le'i auai Alvarez i le Energy Department, sa galue Alvarez mo le lima tausaga o se tagata su'esu'e sinia mo le US Senate Committee on Governmental Affairs, sa ta'ita'ia e Sen. John Glenn, ma o se tasi o tagata tomai faapitoa a le Senate i le polokalame o auupega faaniukilia a Amerika. I le 1975, na fesoasoani ai Alvarez i le mauaina ma le faʻatonuina o le Environmental Policy Institute, o se faʻalapotopotoga faʻaaloalogia a tagata lautele. Na ia fesoasoani foi i le faatulagaina o se faamasinoga manuia e fai ma sui o le aiga o Karen Silkwood, o se tagata faigaluega faaniukilia ma se sui auai malosi o le na fasiotia i lalo o tulaga lilo i le 1974. Alvarez ua lomia tala i totonu saienisi, o le Bulletin of Atomic Scientists, Tekinolosi Iloiloga, ma O le Post Washington. Sa fa'aalia o ia i polokalame televise e pei o NOVA ma 60 Minute.

Tuua se tali

o le a le lomia lou tuatusi imeli. fanua manaomia ua faailogaina *

Faatatau Mataupu Faavae o

La Tatou A'oa'oga o Suiga

Auala e muta ai Taua

Agai mo le Filemu Lu'i
Mea na tutupu i Antiwar
Fesoasoani ia Matou Tuputupu Ae

Laititi Donors Faʻaauau Matou

Afai e te filifili e faia se sao faifaipea a itiiti ifo ma le $15 i le masina, e mafai ona e filifilia se meaalofa faafetai. Matou te faʻafetai i a matou foaʻi faifaipea i luga o la matou upega tafaʻilagi.

O lou avanoa lenei e toe mafaufau ai a world beyond war
Faleoloa WBW
Faʻaliliu I soʻo se gagana