Daedalus, Icarus, ma Pandora

Faʻaliga o le seneturi lona 17 o Daedalus & Icarus - Musee Antoine Vivenel, Compiègne, Farani
17th-seneturi ata o Daedalus & Icarus - Musee Antoine Vivenel, Compiègne, Farani

Saunia e Pat Elder, Aperila 25, 2019

O se tala i fulu, solo, lapataʻiga e leʻi faʻalogoina, ma faʻalavelave faʻainisinia o aso nei

I tala faasolopito Eleni, o le tala ia Daedalus ma Icarus e maua ai se lesona e leʻi aʻoaʻoina e tagata. Sa falepuipui Daedalus ma lona atalii, o Icarus i se olo. Ina ia sola ese, na faia ai e Daedalus apaʻau mai fulu ma gaʻo. Na lapataia e Daedalus lona atalii e aua nei lele latalata i le la ona o le fefe ne'i liusuavai le solo. Na alu ese Icarus, faʻafiafiaina i le mea fou, ma faʻafefeteina ma le fiafia i le la. Na pa'u ona apaau, ma na pau Icarus i lona oti.

O tekinolosi mata'ina e sola ese mai lo tatou pulea ma lamatia ai tagata. E lua mea ofoofogia na faia i le 1938 e pei o le fa'amauina o apaau a Daedalus i le solo: o le vaeluaina o le uranium atom e Nazi Siamani, ma le mauaina o le per ma poly fluoroalkyl substances (PFAS) e Dupont chemists i New Jersey.

Na iloa e Albert Einstein e mafai e Nazis ona atiaʻe auupega faaniukilia ma na taʻitaʻia ai o ia e fautua mo le fausiaina o auupega faaniukilia a Amerika. Ina ua tuai tele, sa ia faanoanoa i lana matafaioi i le fatuina o se malosiaga faataumaoi faapena. "O le malosi faʻaalia o le atoma ua suia ai mea uma sei vagana ai o tatou auala o mafaufauga, ma ua tatou tafea atu ai i mala e le mafaatusalia," o lana tala lea.

E fa'apea fo'i i fa'ainisinia fa'aonaponei kemisi.

I le taimi lava e tasi, na molimauina e le lalolagi le mauaina faʻafuaseʻi o se faʻalapotopotoga PFAS ua taʻua o le polytetrafluoroethylene (PTFE). E pei o le vaevaeina o le uranium atom, o se tasi lea o suʻesuʻega faʻasaienisi sili ona taua i le talafaasolopito o tagata uma. PTFE na maua e Roy J. Plunkett i le Dupont Company's Jackson Laboratory i Deepwater, New Jersey.

O le tekinolosi e fai si faigata nai lo le ga'o ma fulu na faia e Daedalus, ae o taunuuga, e pei o le vaeluaina o le atom. e i ai le malosi e auauna atu ai ma faaumatia tagata.

Na gaosia e Plunkett le selau pauna o le kasa tetrafluoroethylene (TFE) ma teu i totonu o tama'i pusa i le vevela-aisa matutu a'o le'i fa'amagoina. Ina ua ia saunia se fagu mo le faaaogaina, e leai ma se kesi na sau i fafo—ae tutusa lava le mamafa o le pusa e pei o le taimi muamua. Na tatala e Plunkett Pandora's cylinder ma maua ai se pauta pa'epa'e e le mafai ona fa'aogaina toetoe lava o vaila'au uma ma e ta'ua o se mea e sili ona maseesee o lo'o iai - ma e sili ona fa'asa'o ile vevela.

Na fa'aaogaina e gaosia ai oloa Teflon ma fa'aliliuga na avea ma mea aoga i le foam fa'amu afi i taimi o fa'ata'ita'iga masani o afi i nofoaga o le militeri ma malae va'alele. O mea faʻapitoa e faʻaaogaina i ie pisia-ma vai-repellent, polishes, waxes, vali, afifiina meaʻai, floss nifo, mea faʻamama, faʻapipiʻi chrome, gaosiga eletise, ma le toe faʻaleleia o le suauu, e taʻu ai nisi o talosaga. O auala nei - aemaise lava le faʻaogaina o le PFAS e pei o se afi e faʻafefe ai le afi lea e tafe i totonu o le eleele - faʻatagaina le carcinogens e ulu atu i le tino o le tagata lea e taofia ai. e faavavau. O se suʻesuʻega 2015 a le US National Health and Nutrition Examination Survey na maua ai PFAS i le 97 pasene o faʻataʻitaʻiga toto o tagata. E tusa ma le 5,000 vailaʻau faʻamaʻi faʻafefeteina taʻitasi na atiaʻe talu mai le taimi muamua na maua ai. PFAS o le faʻaaliga faʻaonaponei o le pusa a Pandora, o se isi tala Eleni.

E foliga mai, o loʻo tauimasui pea Zeus ia Prometheus ma tagata uma mo le gaoia o le afi mai le lagi. Na tuuina atu e Zeus ia Pandora i le uso o Prometheus o Epimetheus. Sa ave e Pandora se atigipusa na fai mai atua o loo i ai ni meaalofa faapitoa mai ia i latou, ae sa le faatagaina o ia e tatala le pusa. E ui lava i le lapataiga, na tatala e Pandora le pusa o loʻo i ai maʻi, oti ma le tele o mea leaga na faʻasaʻolotoina i le lalolagi. Na fefe Pandora, aua na ia vaaia agaga leaga uma o o mai i fafo ma taumafai e tapuni vave le pusa, ma tapuni le Faamoemoe i totonu!

Na tatala e Pandora le pusa o loʻo i ai maʻi, maliu ma le tele o mea leaga. Mendola Artists
Na tatala e Pandora le pusa o loʻo i ai maʻi, maliu ma le tele o mea leaga. Mendola Artists

O mea uma e 5,000 PFAS e talitonuina e oona.

O aʻafiaga faʻalesoifua maloloina o le faʻaalia i nei vailaʻau e aofia ai faʻalavelave faʻafuaseʻi ma isi fa'afitauli ogaoga o le maitaga. Latou te fa'aleagaina le susu o le tagata ma pepe mama'i susu. Per ma poly fluoroalkyls e saofagā i le faʻaleagaina o le ate, kanesa fatugaʻo, maualuga cholesterol, faʻateleina le lamatiaga o faʻamaʻi thyroid, faʻatasi ai ma le kanesa testicular, micro-penis, ma le maualalo o le sperm count i alii.

I le taimi nei, e teena e le EPA le faʻatonutonuina o vailaʻau. O le vao i sisifo ma e leai se mea e maua ai le leoleo. Ua filifili e le ofisa foeuli e fa'atuina se 70 ppt Lifetime Health Faufautua (LHA) mo vai inu. E le fa'amalosia fautuaga.

O le LHA o le fa'atumauina o se vaila'au i vai inu e le'o fa'amoemoe e fa'atupuina ai ni a'afiaga leaga e le'i fa'ama'i manu mo le olaga atoa o le fa'aalia. O le LHA e fa'avae i luga o le fa'aalia o se tagata matua e 70 kilokalama o lo'o taumafaina le 2 lita o vai i le aso.

I le leai o se EPA o loʻo galue lelei, New Jersey, le nofoaga na fanau mai ai le per ma poly fluoroalkyl substances, faʻatoa faʻatinoina le inu malosi a le atunuʻu. ma tulaga o le suavai i le eleele o le 10 ppt mo le PFAS ma le 10 ppt mo le PFOA. Sa talosagaina e vaega o le siosiomaga mo se tapulaa o le 5 ppt mo vailaau taitasi. Philippe Grandjean ma ana uo i le Harvard TH Chan School of Public Health fai mai o le faʻaalia o le 1 ppt i vai inu e afaina ai le soifua maloloina o tagata.

O tulaga fou a New Jersey o le a le faʻaaogaina i faʻapipiʻi DoD e pei o le Trenton Naval Air Warfare Center lea na tapunia i le 1997. O suʻesuʻega talu ai nei o loʻo faʻaalia ai ua faʻaleagaina e le Neivi le vai o le eleele i le 27,800 ppt o le PFAS aʻo le Joint Base McGuireDix-Lakehurst ua faʻaona le vai i le eleele i le 1,688. ppt o mea. E tele fale puipui i totonu o le setete e leʻi aofia ai i totonu a Lipoti a le DoD i luga ole faʻamaʻi pipisi o le PFAS, e ui lava e iloa e faʻaaogaina mea.

England Air Force Base i Alexandria Louisiana, o se fale na tapunia i le 1992, na maua talu ai nei o loʻo i ai le 10,900,000 ppt o le vailaʻau i totonu o lona eleele. O nisi o lo'o nonofo lata ane i le fa'avae e tautuaina e vaieli. E le pei o New Jersey, Louisiana e leʻi faʻamalosi i le puipuia o ona tagatanuu. Louisiana e foliga mai ua fiafia i le feterale le faia i luga o le PFAS.

O le EPA ua tatalaina talu ai nei Per- ma Polyfluoroalkyl Substances (PFAS) Fuafuaga Faʻatino e le mafai ona faʻatinoina tapulaʻa e faʻatonutonu ai le PFAS ma faʻatauvaʻaina le ono aʻafia o le soifua maloloina o tagata i vailaʻau mataʻutia. E mafai e le militeri ma faʻalapotopotoga faʻaleagaina ona manava se mapuea o le toomaga ao latou faʻaauau pea ona faʻaona tagata lautele.

E mata'utia. E mafai ona sui le PFAS pe faapefea ona mafai e tagata ona tali atu i fa'ama'i pipisi. Ua faʻaalia e saienitisi o le faʻaalia i le PFAS e mafai ona suia le tali atu i le puipuiga ma faʻateleina le faʻamaʻi i faʻamaʻi pipisi. Ua faʻaalia e saienitisi o le faʻaalia o le PFAS e fesoʻotaʻi ma suiga i faʻamatalaga o 52 genes o loʻo aʻafia i galuega faʻamaʻi ma atinaʻe. I se faapuupuuga, o le PFAS e iai le malosi e taofia ai le puipuiga o le tino. Faatasi ai ma le toetoe o tagata uma o loʻo tauaveina nei toxins, e tatau ona sili atu ona tatou popole.

E ui lava e le o faʻamatalaina e le EPA, o saienitisi na faʻafesoʻotaʻi manino le maualuga o le PFAS i le toto o fafine maʻitaga i nei tali ia latou fanau:

  • Fa'aitiitia le maualuga ole antibody e mafua mai i tui ma suiga ole a'afiaga ole soifua maloloina ile tamaitiiti.
  • E itiiti ni mea fa'ama'i fa'asagatau i le rubella i tamaiti fai tui.
  • Le numera o le malulu masani i tamaiti,
  • Gastroenteritis i tamaiti.
  • Fa'atupula'ia le aofa'i o fa'ama'i pipisi o le manava i le 10 tausaga muamua o le olaga.

Na pau Icarus i lona maliu, ma le le malamalama i le matautia o tekinolosi a lona tama. Ua avea i tatou ma Icarus. O le alualu i luma o tagata soifua e tatau ona mataʻituina e i latou e iai le faʻamoemoe sili e puipuia lo tatou soifua maloloina ma le saogalemu. O le mea e faanoanoa ai, e le o lo tatou moni lea.

"Afai o le a tatou ola vavalalata ma nei vailaʻau, 'ai ma inu, ave i totonu o le gaʻo o tatou ivi - e sili atu ona tatou iloa se mea e uiga i lo latou natura ma lo latou malosi."

― Rachel Carson, Silent Spring

Tuua se tali

o le a le lomia lou tuatusi imeli. fanua manaomia ua faailogaina *

Faatatau Mataupu Faavae o

La Tatou A'oa'oga o Suiga

Auala e muta ai Taua

Agai mo le Filemu Lu'i
Mea na tutupu i Antiwar
Fesoasoani ia Matou Tuputupu Ae

Laititi Donors Faʻaauau Matou

Afai e te filifili e faia se sao faifaipea a itiiti ifo ma le $15 i le masina, e mafai ona e filifilia se meaalofa faafetai. Matou te faʻafetai i a matou foaʻi faifaipea i luga o la matou upega tafaʻilagi.

O lou avanoa lenei e toe mafaufau ai a world beyond war
Faleoloa WBW
Faʻaliliu I soʻo se gagana