Costa Rica E Le Moni

Saunia e David Swanson, World BEYOND War, Aperila 25, 2022

"E Le Moni Manulele" - o le talitonuga e faapea o manulele uma o ni drones - o se faʻatauvaʻa na faia mo le 'ata, faʻapea e iai ni nai tagata faʻalavelave mafaufau e talitonu moni i ai. "E Le Moni Kosta Rika" e leʻi tautalaina lava, ae o loʻo manatu mamafa le toʻatele. Ou te fai atu, o le a ioe tagata uma o Costa Rica o loʻo nofo iina i luga o le faʻafanua, ma o le mea moni, i le va o Nicaragua ma Panama, le Pasefika ma le Caribbean. Ae ui i lea, o le manaʻoga o se malo mo se militeri sili atu (e taʻua e le au faʻatupu filemu e leʻi totogiina se sene mo le auaunaga o se "puipuiga") e masani lava ona mafua mai i se mea lilo e taʻua o le "natura faaletagata" e ui lava Costa Rica - faʻapea. o loʻo i ai ma o loʻo i ai tagata - faʻaumatia lana militeri 74 tausaga talu ai, ma o isi malo uma i luga o le lalolagi e aunoa ma se tuusaunoaga e faʻaalu latalata i Costa Rica $ 0 i luga o lana lava militeri nai lo le mea e faʻaalu e le Iunaite Setete i le militeri faʻatupeina e le 4% o tagata soifua e fuafua pe o le a. “Natura faaletagata” o le.

O le avanoa na faia ai e Costa Rica se mea taua ma sili ona aoga e ala i le soloia o lana militeri e masani lava ona taulimaina e ala i le le amanaiaina, ae o nisi taimi e ala i le faia o alofaga mo ia - e ala i le fai mai o Costa Rica o loʻo i ai moni lava se militeri, poʻo le fai mai o le militeri US e puipuia. Costa Rica, poʻo le fai mai o le faʻataʻitaʻiga a Costa Rica e le tutusa ma e le aoga mo se isi lava atunuu. E aogā iā i tatou uma le faitauina o le tusi a Judith Eve Lipton ma David P. Barash, Malosi e ala i le Filemu: Faʻafefea ona Taʻitaʻia le Demilitarization i le Filemu ma le Fiafia i Costa Rica, ma mea e mafai e le vaega o totoe o le lalolagi ona aʻoaʻoina mai se tamaʻi malo teropika.. O iinei tatou te aʻoaʻo ai e aua le le amanaiaina le uiga o Costa Rica, ma tatou iloa ai e le o faalilolilo e Costa Rica se militeri, ma e le o faia e le militeri a le Iunaite Setete soʻo se galuega mo Costa Rica, ma o le tele o mea e ono fesoasoani i Costa Rica. O le soloia e Rica o lana militeri, faapea foi ma le tele o faamanuiaga e ono tulai mai, e ono mafai ona toe faaluaina i se isi mea, e ui lava e leai ni atunuu se lua e tutusa, o mataupu tau tagata e matua faigata lava, ma malo na latou faia tonu lava le mea o Costa Rica. ua mae'a ona fai se seti fa'amaumauga o le 1.

O Costa Rica o loʻo nofo i se vaega mativa o le lalolagi ma e matua mativa lava, ae a oʻo i le faʻavasegaina o le soifua manuia, o le fiafia, o le faʻamoemoe o le olaga, o le soifua maloloina, o aʻoaʻoga, e leʻi faʻatulagaina i soo se mea e latalata i soʻo se ona tuaoi, ma e masani lava ona fa'atulagaina i le lalolagi pito i luga o siata i le tele o atunuu mauoa. Ticos, e pei ona taʻua o tagata o Costa Rica, auai i se tulaga tulaga ese, o le mea moni, ma le mitamita i lo latou soloia o la latou militeri, i a latou tu ma aga faatemokalasi ma polokalame faaagafesootai, i o latou tulaga maualuga o aoaoga ma le soifua maloloina, i latou atonu sili-pasene-o-eleele-i-le-lalolagi puipuiga o nofoaga vao i paka ma fanua faasao, ma i latou 99% faʻafouina eletise. I le 2012 Costa Rica na faʻasaina uma sailiga faʻafiafiaga. I le 2017, na taʻitaʻia ai e le sui o le UN a Costa Rica le fono na faʻatalanoaina le Feagaiga i le Faʻasaina o Auupega Nuclear. Ina ua ou tusia se tusi e uiga i Faʻamālōlōina o Faʻailoga, e le o le mea lea sa ou mafaufau i ai. Sa ou tusitusi e uiga i se atunuu e taʻitaʻia ai le faʻaleagaina o le siosiomaga, faʻafalepuipuiina, faʻamiliteri, ma le faʻamaualuga faʻatauemu mo isi atunuu. E leai sa'u faitioga mo le mimita i le faia o mea lelei.

Ioe Costa Rica o se utopia atoatoa e matua le moni lava. E le o se mea faapena, e le latalata foi. O le mea moni afai e te nofo i le Iunaite Setete ma aloese mai le vevesi o pitonuu ma nofoaga o le militeri ma auupega o laau ma mafaufauga o mea e fai e le malo i le lalolagi atoa, ma afai e misia oe e le tele o fana, atonu e te manatu o se mea e sili atu le filemu. faʻatuatuaina, ma le nofoaga e le faʻaleagaina nai lo Costa Rica. Ae paga lea, Costa Rica e leai se tulaga maualalo o sauaga i le va o tagata po o le gaoi po o le gaoi taavale. O lenei parataiso faatupu filemu e tumu i uaea faʻamaʻi ma faʻailoga. Le Global Peace Index tulaga Costa Rica 39th ma le Iunaite Setete 122nd, nai lo le 1st ma le 163rd, e ala i le faʻamaonia i le saogalemu o le lotoifale, ae le naʻo le militarism. O Costa Rica e mafatia foi i le filogia, le faʻaleagaina o le ofisa, faiga piʻopiʻo, faʻatuai e le gata - e aofia ai mo le soifua maloloina, fefaʻatauaʻiga o fualaau faasaina, fefaʻatauaʻiga o tagata, faʻalavelave faʻalavelave, ma tulaga lona lua mo tagata "faasolitulafono" mai Nicaragua.

Ae e leai se tasi o a latou fanau na auina atu e Costa Ricans e fasioti ma oti pe toe foi mai ua faaleagaina mai taua. Latou te le fefefe e toe oso mai a latou taua e le o iai. Latou te le fefefe i osofaiga a o latou fili faafitafita e taumafai e aveese a latou auupega e le o iai. Latou te ola ma le ita itiiti i faiga le tonu po o le tele o tamaoaiga le tutusa po o le tele o le falepuipui. E ui ina fa'avasega e fa'ailoga a le lalolagi Costa Rica e tutusa ma fa'atupula'ia le tutusa, o lana aganu'u e foliga mai o lo'o fa'atumauina pea le fa'amuamua mo le tutusa ma le maasiasi mo le taumafaina fa'apitoa.

Sa maua e Costa Rica le manuia tele ona o le leai o se auro po o siliva po o suauu po o taulaga aoga po o se fanua sili ona lelei mo faatoaga pologa po o se nofoaga talafeagai mo se alavai po o se auala mai lea sami i lea sami. Sa mafatia i ni nai taua, ae na o le lava o osofaiga a le militeri e vaai ai i se militeli o se taufaamatau.

I le 1824, na faʻaumatia ai e Costa Rica le nofo pologa - ma le maasiasi mai se vaaiga a le US i lona faia e aunoa ma se taua e mitamita ai. I le 1825, na finau ai le Peresetene o Costa Rica e faapea o fitafita tagatanuu o loʻo i ai nei e le manaʻomia se militeri. I le 1831 na filifili ai Costa Rica e tuuina atu fanua tu matafaga i tagata matitiva ma faamalosia tagatanuu e totoina fua o faatoaga e manaomia i Europa, e pei o le kofe, suka, ma le koko. Na fesoasoani lea e fa'atuina se tu masani o fa'ato'aga laiti a le aiga.

I le 1838 na vavae ese ai Costa Rica mai Nicaragua. O tagata o atunuu e lua e toetoe lava a le mafai ona iloa le kenera. Ae o le tasi na ola e toetoe lava a leai ni taua, ae o le isi e toetoe lava a leai ni taua e oʻo mai i aso nei. O le eseesega o le aganuu, ma muamua i le 1948 soloia o le militeri a Costa Rica. Costa Rica e leʻi faʻavaeina e ala i se taua mamalu faʻamanatuina e le gata, ae e ala i le sainia o ni pepa.

Na soloia e Costa Rica le faasalaga oti i le 1877. I le 1880, na mitamita ai le malo o Costa Rican e uiga i le na o le 358 o tagata malolosi o le militeli. I le 1890, o se lipoti a le Costa Rican Minister of War na maua ai e toetoe lava a matua le ano lava Ticos ma e tele lava ina le iloa o le i ai o se militeri, ma pe a iloa e manatu i ai ma "se faʻatauvaʻa."

(Psst: O nisi o i tatou e mafaufau tutusa i le Iunaite Setete ae e mafai ona e mafaufau e fai atu leotele? — Ssshh!)

I le 1948, na faʻaumatia ai e le Peresetene o Costa Rica le militeri - na faʻamanatuina i le aso 1 o Tesema e pei o le Army Abolition Day - ina ua maeʻa le Minisita o le Puipuiga (e ala i lana tala mulimuli ane) na finau i le faia o lea mea ina ia faʻamaonia ai tupe faʻaalu maualuga.

I totonu o le vaiaso ma le afa, na osofaia ai Costa Rica mai Nicaragua. Na talosaga atu Costa Rica i le Faalapotopotoga a Amerika Setete lea na faamalosia ai le au osofaʻi e solomuli i lalo. Ae faimai foi le ata O Se Filemu Matagofie, Costa Rica na siitia foi se vaegaau le tumau. O le mea lava e tasi na tupu i le 1955, faatasi ai ma le iʻuga tutusa. O le mea moni, o le malo o Amerika e foliga mai na manatu o le a le taliaina le leaga pe a maeʻa lana osofaʻiga i Kuatemala ona o le le mafai ona tetee atu i le osofaʻiga a le atunuu e tasi e leai ni auupega ma na o le malo faatemokalasi i Amerika Tutotonu.

Ioe, e le mafai e le Iunaite Setete ona faʻatautaia se osofaʻiga i Kuatemala pe ana leai se militeri a Kuatemala.

Costa Rica na sao mai le US-Soviet Cold War ma Ronald Reagan i tausaga e ala i le tausisia o le solitu ma le faʻasaina o le "komunisi" e tusa lava pe faʻavaeina faiga faʻavae agavale. O lona le faaituau na mafai ai foi ona ia teena le lagolagoina o Iran-Contra ma feutagai ma le filemu i Nicaragua, ma le tele o le ita o le malo o Amerika.

I le vaitau o le 1980, o faiga faʻamalosi e le faʻaleagaina na toe faʻaleleia ai le maualuga o le eletise. Ou te manatu e na o le pau lea o le taʻua o activism i Malosi e ala i le Filemu, lea e tuua ai le tagata faitau e mafaufau e uiga i le leai o se masalosalo o loʻo i ai tu ma aga faʻamalosi i luma ma pe a maeʻa lena taimi, ma pe o le a le matafaioi atonu na ia faia ma o loʻo faia pea i le fatuina ma le faatumauina o se atunuu e leai ni militeri. O lo'o i ai se isi ituaiga o fa'agaioiga na pa'i i ai: I le 2003, na taumafai ai le malo o Costa Rican e 'auai i le US "Coalition of the Willing" e osofa'ia Iraq, ae na molia e se tamaititi a'oga fa'aloia ma poloka le gaioiga e le tusa ai ma le fa'avae.

Aisea ua le salalau ai le faataitaiga a Costa Rica? O tali manino o tupe maua o taua ma aganuʻu taua, valea isi auala, ma le taamilosaga mataʻutia o le taufaamataʻu ma le fefe i taua. Ae masalo ua sosolo. O le tuaoi i Saute o Panama, a o se US papeti, e le gata e leai sana lava militeri ae na faamalosia ma le le faʻamalosi le US e tuʻuina atu le alavai ma aveese lana militeri.

Laasaga ma lea laasaga . . . ae sili ai ona amata laa vave!

Malosi e ala i le Filemu o se tusi e matua'i malamalama lelei, finau lelei, ma fa'amaumauina lelei. E ui e le mafai ona finau mo le faʻaumatiaina o le militeri i soo se mea, e le mafai ona talanoaina le suiga o le puipuiga e le faʻaauupegaina, ma e oʻo lava i le fai mai o le Iunaite Setete o loʻo i ai "se manaʻoga moni mo le itiiti ifo i le malosi faamiliteli," ae o loʻo ou faʻaopoopoina i le lisi o loʻo i lalo ona o o le a le mea o loʻo taʻu mai ai e uiga ia Costa Rica o se malamalama taʻitaʻia mo se lalolagi ua puʻeina i le pogisa o mafaufauga o taua.

LE FAʻAALIGA O LE VAEGA TAUA:

Amioga, Saogalemu, ma le Taua-Masini: Le Tau Moni o le Militeri saunia e Ned Dobos, 2020.
Malamalama i le Taua Alamanuia saunia e Christian Sorensen, 2020.
Leai se Taua saunia e Dan Kovalik, 2020.
Malosi e ala i le Filemu: Faʻafefea ona Taʻitaʻia le Demilitarization i le Filemu ma le Fiafia i Costa Rica, ma le mea e mafai e le isi vaega o le lalolagi ona aʻoaʻoina mai se tamaʻi malo teropika, saunia e Judith Eve Lipton ma David P. Barash, 2019.
Lagolago Faitele saunia e Jørgen Johansen ma Brian Martin, 2019.
Faʻasalaga Faʻasalalau: Tusi Lona Lua: Manatu Faamemelo Sili a Amerika saunia e Mumia Abu Jamal ma Stephen Vittoria, 2018.
Tagata Faʻatonu mo le Filemu: Hiroshima ma Nagasaki Survivors Tautala saunia e Melinda Clarke, 2018.
Puipuia o Taua ma le Faalauiloaina o le Filemu: O Se Taiala mo Tagata Soifua Maloloina tusia e William Wiist ma Shelley White, 2017.
Le Fuafuaga Tau Pisinisi mo le Filemu: Fausiaina o se Lalolagi e aunoa ma se Taua saunia e Scilla Elworthy, 2017.
Taua e Le Iʻu Lava saunia e David Swanson, 2016.
O se System System Security: O se Suiga i Taua by World Beyond War2015, 2016, 2017.
O se Taua Tele e tetee atu i Taua: O le Amerika Amerika Missing in the US History Class and What We (All) Can Do Now saunia e Kathy Beckwith, 2015.
Taua: O se Solitulafono e Faʻatasi ma Tagata saunia e Roberto Vivo, 2014.
Katoliko Moni ma le Faʻaaogaina o Taua saunia e David Carroll Cochran, 2014.
Taua ma Delusion: A Critical Examination saunia e Laurie Calhoun, 2013.
Sue: O Le Amataga o le Taua, o le Iʻuga o Taua saunia e Judith Hand, 2013.
Taua e Leai: O le mataupu mo le faʻaumatia saunia e David Swanson, 2013.
Le Iʻuga o Taua saunia e John Horgan, 2012.
Suiga i le Filemu saunia e Russell Faure-Brac, 2012.
Mai le Taua i le Filemu: O Se Taiala i le Lisi Tausaga Tausaga saunia e Kent Shifferd, 2011.
Taua o se Pepelo saunia e David Swanson, 2010, 2016.
I tua Atu o le Taua: O Le Tagata Gafatia mo le Filemu saunia e Douglas Fry, 2009.
Ola i Tua Atu saunia e Winslow Myers, 2009.
Lafoina o le Toto: 101 Fofo o Fofo, Mataʻu, ma Taua saunia e Mary-Wynne Ashford ma Guy Dauncey, 2006.
Earth Planet: O Le Taua Fou o Taua saunia e Rosalie Bertell, 2001.
O Tama o le a Avea ma Tama: Motuina le So'oga i le Va o Fafine ma Sauaga na saunia e Myriam Miedzian, 1991.

##

Tuua se tali

o le a le lomia lou tuatusi imeli. fanua manaomia ua faailogaina *

Faatatau Mataupu Faavae o

La Tatou A'oa'oga o Suiga

Auala e muta ai Taua

Agai mo le Filemu Lu'i
Mea na tutupu i Antiwar
Fesoasoani ia Matou Tuputupu Ae

Laititi Donors Faʻaauau Matou

Afai e te filifili e faia se sao faifaipea a itiiti ifo ma le $15 i le masina, e mafai ona e filifilia se meaalofa faafetai. Matou te faʻafetai i a matou foaʻi faifaipea i luga o la matou upega tafaʻilagi.

O lou avanoa lenei e toe mafaufau ai a world beyond war
Faleoloa WBW
Faʻaliliu I soʻo se gagana