“O se Paʻaga Masani” - Pe na faia e le Atom Atom le Malo e Tolu Vaiaso ina ua mavae Lona Fanau mai?

suʻega atomika i le Bikini atoll

Saunia e Tad Daley, Iulai 16, 2020

mai Lalolagi Lautele Policy Journal

I le aso lenei 75 tausaga talu ai na fanau mai ai le atomalo, faatasi ai ma le muamua faaniukilia osofaʻiga latalata i Alamogordo, Niu Mekisiko ia Iulai 16th, 1945. Na o le 20 aso muamua, Iuni 26th, Malo Aufaatasi na faavaeina ma le sainia o le UN Charter. i San Francisco. Na le faia le pomu i Malo Aufaatasi ua le toe aoga i le tolu vaiaso talu ona fanau mai?

O le tamaloa pito sili ona taua i nei mea na tupu, o le Peresetene US Harry S. Truman, e foliga mai e foliga mai e saʻo. Mafaufau i le tulaga uiga ese o le tamaloa ma le taimi. E ui o Alamogordo e tolu vaiaso o totoe, ae na faʻamautinoaina e le faufautua Truman ia te ia e "manuia" na mautinoa lava. Ma na ia iloa o ia foi le tagata e toatasi na mafua ai ona paʻu le amo o filifiliga - e faatatau i le a le gata pe o le a ma pe faʻafefea ona faʻaaogaina le mataga fou masini e faasaga ia Imperial Iapani, ae o le a le mea e fai mulimuli ane e uiga i le mea ua tupu o le a alu ifo i tagata uma tagata soifua.

O le a la le mea na ia fai mai ai i le sainia o le pepa aloaia i San Francisco?

E naʻo le pau lea o le sitepu muamua i le filemu faʻavavau ... Ma o tatou mataala i le faʻamoemoe mulimuli o le a tatou savavali i luma ... O lenei Faʻavae, pei o tatou lava Faʻavae, o le a faʻalauteleina ma faʻaleleia atili pe a oʻo pea le taimi. Leai se tasi e fai mai ua avea nei o se meafaigaluega mulimuli pe atoatoa. O le suia o tulaga o le lalolagi o le a manaʻomia ai ni fa' toe fetuunaiga ... e saili se auala e faʻamuta ai taua.

E ese le fia iloa, i se tala le itiiti ifo, faamamafaina i le tele o vaivaiga o se pepa ei lalo ifo o le tasi le itula le matua.

Lua aso mulimuli ane, ina ua maeʻa malaga mai i San Francisco i le nofoaafi e maua ai le faʻailoga honorary mai Kansas City University i lona lava nuu, O mafaufauga o Peresitene Truman na liua uma i ana lava avega ma lena faʻamoemoe mulimuli. “E i ai laʻu galuega maoaʻe, o se galuega ou te le fia vaai totoa i ai.” Leai se tagata e toʻatasi i lena aofia, e mautinoa na ia iloa le mea na ia taʻua. Ae e mafai ona tatou faia se taumatematega lelei sa i ai se mea e fesoʻotaʻi ma le "suia lalolagi tulaga" na ia iloa o le a lata mai:

O loʻo tatou nonofo, i lenei atunuʻu, i se vaitaimi ole tulafono. O lenei e tatau ona tatou faia lena faavaomalo. O le a faigofie lava mo malo ona fealofani i se malo o le lalolagi e pei foi o le tatou feoaʻi i le malo o le Iunaite Setete. Afai la o Kansas ma Colorado o loʻo i ai se finauga i luga o se vai, latou te le valaʻau le National Guard i setete taʻitasi ma o atu e fai taua. Latou te aumaia le faamasinoga i le Faamasinoga Maualuga ma latou usitaia le latou faaiuga. E leai se mafuaʻaga i le lalolagi aisea e le mafai ai ona tatou faia lena tulaga faʻavaomalo.

O lenei eseʻesega - i le va o le tulafono o loʻo i ai i totonu o se sosaiete o tagatanuʻu ma lona le auai ai i totonu o sosaiete a malo - sa faigata ona maua e Harry S. Truman. Na faaalia i le gasologa o le tele o seneturi e Great Minds e pei o Dante, Rousseau, Kant, Bahaʻu'llah, Charlotte Bronte, Victor Hugo, ma HG Wells. O le mea moni, ina ua fai mai e Truman lo matou lava Faamasinoga Maualuga o se tala, sa ia toe taʻua lona tagata na muamua atu, Peresitene Ulysses S. Grant, o lē na faapea mai. i 1869: "Ou te talitonu i se aso i le lumanaʻi o le a malilie ai malo o le Lalolagi i se ituaiga fono… o latou faaiuga o le a mausali e pei o faaiuga a le Faamasinoga Maualuga o loo ia i tatou."

E leʻo se taimi muamua foi lea na tupu ia Harry S. Truman. O le sa avea ma peresetene Brookings Institution ma le Sui Failautusi a le Setete o Strobe Talbott, i lana tusi tulaga ese 2008 The Great Experiment (afa memoir ma le afa talafaʻasolopito o le lalolagi aitia aitia), taʻu mai ia i tatou o le 33rd Amerika peresetene aveina i lana atotupe ia fuaiupu o Alfred Lord Tennyson o le 1835: na fai ma sui, I le Palemene o le tagata, o le Malo o le lalolagi. ” Fai mai Talbott, a o malepelepe lana kopi atotupe, na toe kopi e Truman nei upu i le lima masalo e 40 taimi eseese i lona olaga matua.

E faigata ona faʻaiʻu se manatu o le taimi lenei o le mea moni saʻo, e le pei o isi i le talaʻaga o tagata, sa fefe le Peresetene Harry S. Truman i le mataʻutia o taua faanatura, e naʻo le pau lava le tali o le soloia o taua ma malamalama ai o Malo fou o Malo Aufaatasi. na le mafai, e pei ona faʻaalia mai e lana Taiala, "faʻasaoina augatupulaga mulimuli mai mai le sasa o taua."

Sulu i luma o ni nai masina. Ua taunuʻu Hiroshima ma Nagasaki, ua iʻu mai le taua tele o le taua lona lua o le taua o le taua, ae leʻi leva ona amata le mataʻutia tele o le taua lona lua a le taua o le WWIII. Ma i le lua vaiaso ae leʻi amataina le UN Charter i Oketopa 24th, 1945, o se tusi tulaga ese na aliali mai i le New York Times. Na tusia e le Senator US J. William Fulbright, Faamasino o le Faamasinoga Maualuga a Amerika, Owen J. Roberts, ma Albert Einstein. "E ala i le tausisia o le pule silisili aʻiaʻi a le malo saisao malo, (na taofia ai) le faia o le sili atu tulafono i le lalolagi sootaga ... E tatau ona tatou taulai atu i le Feterale Faavae o le Lalolagi, o se galue ai i le lalolagi atoa tulafono faasolitulafono, pe afai tatou te faamoemoe e puipuia se taua atomika. . ”

Na faʻalauteleina e tusitala lenei tusi, faʻaopopoina i le sili atu ma le seleni isi saini iloga, ma faʻapipiʻi atu i le peleue tusi o The Anatomy of Peace na tusia e Emery Reves. O lenei faʻaaliga o le lalolagi malo aitia na faaliliuina i gagana e 1945, ma e foliga mai na faʻatau atu e sili atu ma le miliona kopi. (Sa galue foi Reves o le sui tusitusi a Winston Churchill, ma fesoasoani i Churchill lava lona fautua mo se "Iunaite Setete o Europa" ma "se lalolagi faʻalelalolagi o le malosi sili ma le puleaina faamalosi pule.") Future US Senator ma JFK White House tagata faigaluega Harris Wofford, o le sa avea ma talavou karismatik talavou faavae le "Tamaiti Federalists" i 1942, taʻu mai ia te au ma e masani tagata o le One World maʻelega o le tusi a Reves le Tusi Paia o la latou gaioiga.

Toe agai i luma le 1953, ma le susuga John Foster Dulles, le Failautusi a le Peresetene Eisenhower. Tasi o le tele fao o le Cold War vaitau. O le faafeagai o le au fai miti. Na auai o ia i le vaega o Amerika i San Francisco o ia o se faufautua i le Republican Senator Arthur Vandenberg, ma na fesoasoani i le fauina o le tusi faaosofia. O mea uma na faia lana faʻaiʻuga i le valu tausaga i luga o isi sili ona maofa:

A o matou i San Francisco i le tautotogo o le 1945, e leai se tasi o tatou na iloa le pomu atomika e pa'ū i luga o Hiroshima i le aso Aukuso 6th, 1945. O lea la tusi faʻataʻitaʻi o se tusi faʻapitoa muamua a vaitau-atomic. Ma o lona uiga, ua le toe aoga aʻo leʻi faʻamalosia. E mafai ona ou fai atu ma le mautinoa, ana faapea e iloa e le au sui usufono o le mea lilo ma le mafaatusalia o le atamamai o le a avanoa e avea ma auala o le tele o faatafunaga, o aiaiga o le tusi taulimaina e faatatau i le faʻaogaina o auupega ma tulafono faatonutonu a le auupega faamautu ma moni.

Ioe, na o nai aso talu ona maliu FDR ia Aperila 12th, 1945, Failautusi o le Taua Henry Stimson fautuaina le peresitene fou e tolopoina lena San Francisco konafesi - seia uma le taunuuga atoatoa o le oʻo mai o le pomu atom mafai ona mafaufau loloto ma mitiia.

Ua tele mea lelei na faia e Malo Aufaatasi i le 75 tausaga. Na tuʻuina atu meaʻai fesoasoani i le 90 miliona tagata, tufatufa fesoasoani i le silia ma le 34 miliona tagata sulufaʻi, faia 71 misiona tausi, vaʻavaʻaia selau ma selau o palota a le atunuʻu, fesoasoani i le faitau selau miliona o fafine ma le soifua maloloina o tina, tuiina 58% o tamaiti i le lalolagi, ma sili atu.

Ae - vevela ave iinei - e le i faʻamutaina taua. Ma e leʻi faʻateʻaina foi lima o lima o le va i le va o malo tetele, o bellum omnium contra omnes faamatalaina e Thomas Hobbes i lana Leviatana o le 1651. Leisa auupega, vanimonimo auupega, cyber auupega, nano meatau, drone meatau, siama auupega, artiali-atamai atupega robot. Faʻatopetope i luma naʻo le 2045, le UN i le 100, ma e le mafai e se tasi ona vaʻaia fuaitau fou i luma o le nauna anamua. E leai se tasi e masalosalo o tagata soifua o le a faʻaauau pea ona fetaiaʻi ma fou ma sili atu taufaafefe vaaiga o le malaia.

Faamolemole o le a lena mea? Ioe, oe i le laina pito i tua, tautala i luga! Mo le 75 tausaga nei e leʻi iai se “malo o le lalolagi” poʻo se taua faaniukilia? Ia atonu na sese Truman? O tagata soifua e mafai ona nofo saogalemu i se lalolagi o malo le atunuʻu.

E naʻo le pau lava lea o le tali e tasi, o se tali na foaʻi e le Palemia o Saina o Zhou Enlai i le 1971, ina ua fesiligia e Henry Kissinger po o le a sona manatu e uiga i iʻuga o le French Revolution. Mr. Zhou, o le tala alu, mafaufau i le fesili mo sina taimi, ona tali atu lea: "Ou te manatu e vave tele ona taʻu atu."

 

Tad Daley, le tusitala o le tusi Aotelega Leai: Fausia le Ala i se Auupega Faʻataʻutia-leai se lalolagi mai le Rutgers University Press, o le Faʻatonu o Faiga Faʻavae i le Tagatanuʻu mo Faʻafitauli Faʻavaomalo.

Tuua se tali

o le a le lomia lou tuatusi imeli. fanua manaomia ua faailogaina *

Faatatau Mataupu Faavae o

La Tatou A'oa'oga o Suiga

Auala e muta ai Taua

Agai mo le Filemu Lu'i
Mea na tutupu i Antiwar
Fesoasoani ia Matou Tuputupu Ae

Laititi Donors Faʻaauau Matou

Afai e te filifili e faia se sao faifaipea a itiiti ifo ma le $15 i le masina, e mafai ona e filifilia se meaalofa faafetai. Matou te faʻafetai i a matou foaʻi faifaipea i luga o la matou upega tafaʻilagi.

O lou avanoa lenei e toe mafaufau ai a world beyond war
Faleoloa WBW
Faʻaliliu I soʻo se gagana