په لینن میموریل کې یادونه، میان 30، 2017
د ډیویډ سوانسن لخوا ، راځئ چې د ډیموکراسۍ هڅه وکړو.
واشنګټن، ډی سي، او د متحده ایاالتو ډیری نور د جګړې یادگارونه دي، ډیری نور ساختمانونه او پالن شوي دي. ډیری یې د جګړو ستاینه کوي. ډیری یې د وروستیو جګړو په جریان کې رامینځ ته شوي او هڅه کوي چې د تیرو جګړو انځورونه د اوسنیو موخو لپاره ښه کړي. نږدې هیڅ یو یې له غلطو غلطیتونو څخه درسونه ندي زده کړي. د دوی ترټولو غوره برخه د کوچنیو برخو له لاسه ورکولو ماتوي - د متحده ایاالتو برخې د جنګ قربانیانو.
مګر که تاسو دا او د امریکا متحده ایالاتو ښارونه وپلټئ، نو تاسو به د شمالي امریکایانو د وژنې یا غلامۍ یا د فلېپین یا لاوس یا کمبوډیا یا ویتنام یا عراق په وژلو کې د سخت وخت موندلو یادښت لرئ. تاسو به د بونس پوځ یا کمزور خلکو د کمپاین لپاره شاوخوا شاوخوا ډیر یادگارونه ونه موندل. د شریک شریکانو یا د فابریکې کارمندانو یا ستراګټیو یا چاپیریال پوهانو تاریخ چیرته دی؟ زموږ لیکوالان او هنرمندان چیرته دي؟ ولې د مارک ټینګ یوه مجسمه شتون نلري دلته یې په آس باندې خندا وخورئ؟ د دری میتیل ټاپو یادگار چیرته دی چې موږ د اتومي انرژی څخه خبرداری ورکوو؟ د هر شوروي یا د متحده ایاالتو د خلکو یادونه، لکه ویسایل آرکشیفف، کوم چې د اټومي اپوټوپېس څخه یې منع کړی؟ چیرته چې د حکومت ړنګیدل او د جنایتکارانو قاتلینو روزنه او روزنه تر سره کول د یادولو لوی غلا دی؟
په داسې حال کې چې ډیری قومونه د هغه څه لپاره چې یادونه یې نه کوي بیا هم تکراروي او هغه څه چې دوی یې مینځ ته راوړي، متحده ایاالت په جګړو ډیری تمرکز کوي او په کلکه یې دوی ته سپکاوی کوي. او د سولې جامانو لپاره د تجربه لرونکو تجربو شتون چې د ځینې خلکو فکر کولو ته فلسفه او ځواک ورکوي.
په ښه توګه زموږ د تاریخ٪ 99.9 په مرمر کې یادونه نه ده شوې. او کله چې موږ وپوښتل چې دا به وي، موږ په عمومي توګه په خوله شو. که څه هم که تاسو په جنوبي جنوبي ښار کې کنفدرافیټ جنرال ته د یادگار لرې وړاندیز وکړئ، نو تاسو پوهیږئ چې تر ټولو عام ځواب څه دی؟ دوی تاسو ته د تاریخ په وړاندې تور لګوي، چې تیره یې له مینځه وړل غواړي. دا د پخوانۍ پوهې په اړه راځي چې په بشپړه توګه د جګړو سره تړاو لري.
په نیو اوولینس کې، دوی یوازې خپل کنفدرافیټ جنګي یادگارونه لرې کړي، کوم چې د سپین سپوږمۍ مخنیوی لپاره رامینځته شوي. په ورجینیا کې د Charlotteville په ښار کې، ښار رایه ورکړې چې د Robert E. Lee مجسمې راولي. مګر موږ د ورجینیا د قانون په وړاندې مبارزه کړې چې د جنګ یادگار له مینځه وړلو منع کوي. هیڅ قانون شتون نلري، تر هغه چې زه پوهیږم، په ځمکه کې هرڅوک چې د سولې یادگار لرې کړي. د دې قانون په موندلو سره به دومره سخت وي چې دلته د سولې په اړه هیڅ راز یادگارونه ونه موندل شي. زه د متحده ايالتونو د سولې انسټيټيوټ ته نژدې د خپلو ملگرو ودانولو شمېره نه شم په ګوته کولاى، چې که چيرې سږ کال بې برخې وي نو خپل وجود به يې د متحده اياالتو د جګړې مخالف نه وي.
خو ولې موږ باید د سولې یادگارونه ولرو؟ که روسیه او امریکا په واشنګتن او ماسکو کې د سړې جگړې پای ته رسولو په ګډه یادونه کوي، نو ایا دا به د سړې نوې جگړې سره مرسته ونه کړي؟ که موږ په ایران باندې د متحده ایالاتو د بریدونو په تیرو څو کلونو کې، د مخنیوی لپاره یو یادګار جوړ کړو، ایا راتلونکې به ایا دا برید به احتمال یا لږ احتمال ولري؟ که په مال کې د کولګګ-برینډ تړون او د شاګرد غورځنګ یادګار وو، ایا ځینې سیاح نه پوهیږي چې د هغه موجودیت او هغه څه چې رد شوي دي؟ ایا د جینوا کنوانسیونونه به له ماینونو څخه ګوښه شي که چیرې د جنګ پالن کونکي د جنیوا کنوانسیون یاداشت خپل کړکۍ وښيي؟
د سولې تړونونو او بېوسلې کولو بریالیو لپاره د یادګارونو نشتوالی پرته، د جګړې څخه بهر د انساني ژوند پاتې نورمونه کوم ځای دي؟ په یوه سمه ټولنه کې، د جنګ یادونه به د ډیرو عامه یادونو یوه کوچنۍ بیلګه وي، او چیرې چې دوی شتون لري دوی به ویره ولري، تسلیم نه شي، او ټول قربانیان به مات شي، نه زمونږ د غم وړ ارزښت لري.
تلوارانو ته پلورشاز میموریل بیل ټاور د هغه څه مثال دی چې موږ باید د ټولنې په توګه وکړو. د سولې لپاره تجربه کاران د هغه څه مثال دی چې موږ باید د یوې ټولنې په توګه وکړو. زموږ غلطی ومنل ټول ژوند ارزښتول زموږ د کړنو ښه والی. کله چې دا د اخلاقیاتو سره یوځای شوی جرئت درناوی وکړي. او د ماهرینو پیژني چې نور نور وترنران لاړ نشي.
