Fredrik S. Heffermehl
Donald Trump obiecał naprawę amerykańskiej infrastruktury i obniżenie podatków. Wszyscy wiemy, że tego nie da się zrobić, a jednak – można to zrobić. Trump ma jeden sposób na zebranie wymaganych funduszy i stworzenie bezpieczniejszego świata w okazyjnej cenie: porozmawiaj z Rosją na temat globalnej inicjatywy na rzecz współpracy i rozbrojenia, a następnie nakłonnij Chiny do przyłączenia się. Fundusze astronomiczne staną się dostępne, aby zaspokoić potrzeby narodów i obywateli na całym świecie. Dostrzeżenie korzyści powinno przekonać wszystkie inne narody do współpracy. Wszystkie narody, cała broń, duża i mała; paradoks polega na tym, że okaże się to łatwiejsze niż podejście krok po kroku.
Niektóre z moich najbardziej stymulujących i interesujących kontaktów w ciągu 35 lat pracy na rzecz pokoju i rozbrojenia odbyły się z (byłymi) agentami tajnych służb. Zaledwie dwa tygodnie temu ukazał się artykuł w Obrona i Wywiad Norwegia, Redaktor Naczelny Jan H. Kalvik opublikował „Inteligencja i Pokojowa Nagroda Nobla.” Jego komentarz zawiera cztery krytyczne obserwacje, ale ukazuje także pewne powszechne błędne przekonania. Studiuję Pokojową Nagrodę Nobla od ponad 9 lat i znajduję zaskakująco wiele z nich, z którymi się zgadzam — moje uwagi są w pewnym stopniu poprawne i podkreślają jego ważny wkład w publiczną refleksję na temat celu i wartości Pokojowej Nagrody Nobla.
Jego pierwsze zalecenie trafia prosto w sedno problemu: Komitet musi „dotrzymać warunków testamentu” lub „uzyskać jakąś formę prawnie ważnego rozszerzenia”. Jak jednak interpretować te terminy? Odpowiedź: Nie będziecie studiować „kryteriów”, ale to, co miał na myśli Nobel podpisując swój testament w listopadzie 1895 roku. Ustalenie treści nagrody wymaga szeroko zakrojonych badań; osoby Nobla, historii testamentu, jego nawyków językowych, możliwych wyjaśnień dla świadków itp. Nagroda przyznawana jest od 1901 roku bez analizy prawnej – zanim napisałem swoją książkę (obecnie w 6 językach).
Przykładowy dowód pomocny w zrozumieniu intencji Nobla jest następujący: W tym samym tygodniu, w którym podpisał testament, Nobel próbował kupić Aftonbladet, liberalnej gazety w Sztokholmie – ponieważ chciał „położyć kres militaryzmowi i innym reliktom średniowiecza”, jak napisał do siostrzeńca. W testamencie użył określenia „nagroda dla orędowników pokoju”, a korespondencja z Berthą von Suttner, wielką przywódczynią ruchu pokojowego tamtego okresu, pokazuje, że to właśnie jej idee polityczne i przyjaciół politycznych pragnął wspierać – znosząc broń i wojownicy jako narzędzie umożliwiające zakończenie wojny.
Oznacza to, że prawie wszyscy mężowie stanu i generałowie, którzy otrzymali odznaczenia Nobla od komisji z Oslo, byli – biorąc pod uwagę faktyczne intencje Alfreda Nobla – zwycięzcami nieprawnymi. Ale wysoki urzędnik nie jest automatycznie wykluczony. Ludzie mogą się zmienić. Na przykład Lee Butler, czterogwiazdkowy generał odpowiedzialny za całą amerykańską broń nuklearną, zdał sobie sprawę, że strategie te w żaden sposób nie zapewniały bezpieczeństwa i nie miały sensu. Jego praca nad ich zniesieniem mogła zapewnić mu legalną Pokojową Nagrodę Nobla.
W Republice Południowej Afryki pod rządami apartheidu wywiad dostrzegł, że nadejdą zmiany, i podjął inicjatywę mającą na celu położenie kresu przemocy i cierpieniom, im szybciej, tym lepiej. „Władza działa w tajemniczy sposób” – powiedział Nelson Mandela. Moim ulubionym obrazem tej złożoności jest scena z jego autobiografii, gdzie Mandela, wciąż będący więźniem, został zabrany na pierwsze, niezwykle tajne spotkanie w domu premiera i czeka przed drzwiami „Krokodyla”. Drugą osobą, która czeka wraz z nim, jest szef wywiadu, który odkrywa, że Mandeli rozwiązano sznurowadła – 24 lata spędził w więzieniu bez sznurowadeł. Mistrz szpiegów klęka, aby pomóc więźniowi zawiązać buty.
Koniec apartheidu nie polega na globalnej demilitaryzacji, nie bezpośrednio, ale inicjatywa sektora wywiadowczego Republiki Południowej Afryki może służyć jako inspiracja do realizacji idei Nobla poprzez pokazanie, co świat może osiągnąć dzięki niestosowaniu przemocy i współpracy. Laureaci Nagrody Nobla powinni zawsze skupiać się najpierw na celu Nobla, a następnie wyjaśniać kandydatom i ich pracę na rzecz Noblowskiej wizji pokoju za pomocą pokojowych, niemilitarnych środków. Wydaje się, że zarówno Trump, jak i Putin zostali nominowani do Pokojowej Nagrody Nobla za 2017 rok. Przy obecnej polityce obie strony nie są w stanie wygrać. Gdyby jednak zdecydowali się zmienić kurs, przeciąć węzeł gordyjski i podjąć poważną inicjatywę na rzecz globalnego rozbrojenia, które Nobel miał wspierać, mieliby odpowiednie kwalifikacje do zwycięstwa.
Redaktor Kalvik wspomina o zmianie regulaminu, ale wymaga to, aby nie było już odbiorców spełniających ten cel; oraz uzyskanie pozwolenia prawnego na nowy cel, który musi być jak najbardziej zbliżony do pierwotnego pomysłu. Nadal istnieje wielu docelowych odbiorców Nagrody Nobla i nie ma podstaw do permutacji.
Sekret Nagrody Pokoju – jej tajemnice nie są już tajemnicą
Po drugie, w pełni zgadzam się z Kalvikiem, że „Komitet powinien [poszukiwać] położenia kresu tajemnicy otaczającej nominacje”. Wzmocni zainteresowanie oraz otwartą i uczciwą dyskusję na temat nagrody, jej celu, a kandydaci będą także narzędziem zapewniającym jakość; oraz – co równie ważne – możliwe będzie pociągnięcie komisji do odpowiedzialności za nadużycie jej mandatu. To drugie rozwiązanie jest moim zdaniem pilnie potrzebne i – mam nadzieję, że potraficie dotrzymać tajemnicy – całkowita tajemnica dotycząca procesu selekcji trwająca 50 lat została złamana. Organizacja Pokojowa Nagroda Nobla sprawdziła wszystkie znane, ważne i istotne nominacje oraz opublikowała na swojej stronie internetowej listę 34 zakwalifikowanych kandydatów wraz z pełnymi tekstami: nobelwill.org.
Trzeci punkt Kalvika: „Komitet musi znacznie lepiej zabiegać o nominacje…. Nominacji powinno być tysiące, a nie kilkaset”. Powtórzę: ma rację. Instytut Nobla powinien zaangażować się w aktywne monitorowanie pola pokojowego, aby pozyskać najlepszych kandydatów; właściwie do tego została powołana.
Komisja utraciła swoje dwie najlepiej strzeżone tajemnice. Po pierwsze, obecnie powszechnie znany jest faktyczny, antymilitarystyczny cel nagrody; po drugie, tarcza komisji została odebrana na 50 lat. Pełną informację o ważnych kandydatach na rok 2017, wraz z pełnymi tekstami nominacji, każdy może przeczytać na stronie nobelwill.org.
Czwarta propozycja Kalvika. Jego zdaniem nagroda powinna zostać „przyznana za działania informacyjne i wywiadowcze na skalę lokalną lub globalną – za… wywiady mające na celu utrzymanie pokoju, które wzmacniają miłującą pokój opinię publiczną, a jednocześnie ograniczają banki i rządy podżegające do wojny”. Kalvik poleca z tego powodu byłego oficera CIA (szpiega) Roberta Steele. Niezależnie od tego, czy Steele został prawidłowo nominowany, czy nie, Komitet Noblowski będzie miał duże szanse rozpatrzyć pomysł Kalvika w 2017 r. Wśród zakwalifikowanych kandydatów na stronie internetowej NPPW znajdują się sygnaliści, którzy zaalarmowali świat o niebezpieczeństwach związanych z militaryzmem: Kathryn Bolkovac, Daniel Ellsberg, Chelsea Manning, Edward Snowden, wszyscy z USA.
Jestem rzeczywiście przekonany, że ludzie o dobrym wywiadzie dostrzegają wygórowane koszty i coraz bardziej śmiertelne niebezpieczeństwo, jakie niesie ze sobą dzisiejsze myślenie o bezpieczeństwie. Mogą też zobaczyć – i wyjaśnić decydentom na szczeblu krajowym – że pokój można zbudować jedynie środkami pokojowymi, a bezpieczeństwo środkami militarnymi jest iluzoryczne. Rozumiejąc, że współpraca i rozbrojenie muszą zastąpić wyścig zbrojeń, powinni się spieszyć, aby poinformować decydentów o pilności i mądrości pokojowego planu Nobla. „Gdyby Bóg chciał, żebyśmy żyli w pokoju, dałby nam rozum”. Lub, jeśli chcesz, inteligentną inteligencję.
Oslo, 22 lutego 2017 r
Fredrik S. Heffermehl, prawnik i autor – nobelwill.org
Autor: Pokojowa nagroda Nobla. Czego naprawdę chciał Nobel
(zaktualizowane, rozszerzone wersje w języku chińskim, szwedzkim, fińskim, hiszpańskim)
