Ndi David Swanson
Buku latsopano labwino kwambiri la Chris Woods limatchedwa Chilungamo Chadzidzidzi: Nkhondo Zachinsinsi za America za Drone. Mutuwu umachokera ku zomwe Purezidenti panthawiyo George W. Bush adapangira nkhondo za drone. Bukuli limasimbadi nkhani ya kupanda chilungamo kwapang’onopang’ono. Njira yochokera ku boma la US lomwe lidatsutsa ngati chigawenga mtundu wakupha womwe ma drones amagwiritsidwa ntchito kwa omwe amapha anthu monga mwalamulo komanso mwachizolowezi yakhala njira yapang'onopang'ono komanso yopitilira malamulo.
Kupha kwa Drone kudayamba mu Okutobala 2001 ndipo, nthawi zambiri, kugunda koyamba kudapha anthu olakwika. Masewera olakwa adakhudza kumenyera ulamuliro pakati pa Air Force, CENTCOM, ndi CIA. Kupusa kwakulimbanaku kutha kutulutsidwa posintha mawu oti "Tangoganizani kuti ndinu nswala" mufilimuyi. Msuweni wanga Vinny: Tangoganizani kuti ndinu waku Iraq. Mukuyenda, mukumva ludzu, mwaima kuti mumwe madzi ozizira oyera… BAM! Chombo cha fuckin chimakung'amba mpaka kukung'amba. Ubongo wanu ukupachikidwa pamtengo mu tiziduswa tating'ono tamagazi! Tsopano ndikufunsani. Kodi mungandiuze kuti ndi bungwe liti lomwe mwana wa hule yemwe adakuwomberani akugwira ntchito?
Komabe chidwi chambiri chapita ku bungwe lomwe limachita zomwe zikuchita kuposa momwe angayesere kuti zonse ndi zovomerezeka. Atsogoleri a gulu la CIA adayamba kulamulidwa kuti aphe m'malo mogwira, ndipo adatero. Monga momwe adachitira Air Force ndi Army. Iyi inali nkhani ya kuphedwa kwa anthu enieni, otchulidwa mosiyana ndi adani ambiri osatchulidwa mayina. Malinga ndi a Paul Pillar, wachiwiri kwa wamkulu wa CIA's Counter Terrorism Center chakumapeto kwa zaka za m'ma 1990, "Panali lingaliro kuti White House sinafune kufotokoza momveka bwino papepala chilichonse chomwe chingawonekere ngati chilolezo chopha, koma m'malo mwake idakonda zambiri. ndikuyang'anitsitsa kupha bin Laden."
M'miyezi yoyambirira ya Bush-Cheney, Gulu Lankhondo Lankhondo ndi CIA aliyense anali kuvutika kukakamiza pulogalamu yakupha ma drone. Sanafunenso kukhala mu mulu wamavuto chifukwa cha zinthu zosaloledwa. Pambuyo pa Seputembara 11, Bush adauza Tenet kuti CIA ikhoza kupita patsogolo ndikupha anthu osapempha chilolezo nthawi iliyonse. Chitsanzo chimodzi cha izi chinali ndondomeko ya kupha yomwe Israeli akufuna kupha, yomwe boma la US linanena kuti ndi loletsedwa mpaka 9-11-2001. Kazembe wakale wa US a George Mitchell anali mlembi wamkulu wa lipoti la boma la US la Epulo 2001 lomwe linanena kuti Israeli iyenera kusiya ndikusiya, ndipo adadzudzula ntchito yake kuti ikulephera kusiyanitsa ziwonetsero ndi uchigawenga.
Kodi boma la United States linachoka bwanji kumeneko kukafika ku “Homeland Security Department” yomwe imaphunzitsa apolisi a m’deralo kuti aziona anthu ochita ziwonetsero ngati zigawenga? Yankho ndilakuti: pang'onopang'ono komanso makamaka kupyolera mu kusintha kwa khalidwe ndi chikhalidwe osati kupyolera mu malamulo kapena chigamulo cha khoti. Pofika kumapeto kwa 2002, dipatimenti ya US State idafunsidwa pamsonkhano wa atolankhani chifukwa chake idadzudzula kupha kwa Israeli koma osati kupha ku US. N’cifukwa ciani ayenela kuganizila zinthu ziwiri? Dipatimenti Yaboma inalibe yankho lililonse, ndipo idangosiya kudzudzula Israeli. Boma la United States linakhala chete kwa zaka zambiri, komabe, ponena za mfundo yakuti ena mwa anthu omwe linkawapha anali nzika za US. Maziko anali asanakonzekere mokwanira kuti anthu ameze zimenezo.
Pafupifupi magawo atatu mwa magawo atatu a ziwombankhanga zaku US zakhala zikuchitika m'malo omenyera nkhondo. Monga chida chimodzi pakati pa ambiri pankhondo yomwe ilipo, ma drones okhala ndi zida adawonedwa ngati ovomerezeka ndi maloya ndi magulu omenyera ufulu wachibadwidwe pagulu laling'ono la anthu omwe maboma awo akuchita kupha anthu - kuphatikiza "United Nations" yomwe imathandizira anthu. maboma. Zomwe zimapangitsa kuti nkhondo zikhale zovomerezeka sizimafotokozeredwa, koma kugunda kwa dzanja uku kunali phazi pakhomo kuti avomereze kuphedwa kwa drone. Zinali pomwe ma drones adapha anthu m'maiko ena komwe kunalibe nkhondo, pomwe maloya aliwonse - kuphatikiza ena a 750 omwe asayina posachedwa pempho lothandizira kulola Harold Koh (yemwe adalungamitsa kuphedwa kwa drone ku Dipatimenti ya Boma) kuti aphunzitse otchedwa malamulo a ufulu wachibadwidwe pa yunivesite ya New York - anaona kufunika kulikonse kuti apeze zifukwa. UN sanalole kuti nkhondo za Afghanistan kapena Iraq kapena Libya zichitike, osati kuti zitha kutero pansi pa Kellogg Briand Pact, komabe nkhondo zosaloledwa zidatengedwa ngati zovomerezeka kupha anthu ambiri. Kuchokera pamenepo, luso laling'ono lomasuka likhoza "kulembetsa" zina zonse.
Asma Jahangir, wa bungwe la United Nations Human Rights Council, adalengeza kuti kupha anthu omwe sanali ankhondo a drone ndi kupha kumapeto kwa 2002. Wofufuza wa UN (ndi mkazi wa Tony Blair) Ben Emmerson adanena kuti m'malingaliro a US, nkhondo tsopano ikhoza kuyenda padziko lonse lapansi. kulikonse komwe anyamata oyipa amapita, motero kuphana kwa drone kulikonse kosaloledwa monga nkhondo zina, zovomerezeka zomwe palibe amene adazitsutsa. M'malo mwake, malingaliro a CIA, monga adafotokozera Congress ndi CIA General Counsel Caroline Krass mu 2013, anali oti mapangano ndi malamulo azikhalidwe apadziko lonse lapansi zitha kuphwanyidwa mwakufuna, pomwe malamulo aku US okha ndi omwe amafunikira kutsatiridwa. (Ndipo, zowona, malamulo aku US otsutsa kupha ku United States atha kukhala ngati malamulo aku Pakistani kapena Yemeni oletsa kupha ku Pakistan kapena Yemen, koma kufanana sikudziwika, ndipo malamulo aku US okha ndi omwe ali ndi udindo.)
Kukula kovomerezeka kwa kuphedwa kwa ma drone pakati pa maloya aku Western imperialist kunapangitsa kuti ayesetse kuwongolera milanduyo mozungulira: kulinganiza, kuyang'ana mosamala, ndi zina zambiri. Koma "kufanana" kumakhala pamaso pa wakuphayo. Abu Musab al-Zarqawi anaphedwa, pamodzi ndi anthu osiyanasiyana osalakwa, pamene Stanley McChrystal adanena kuti "zofanana" kuphulitsa nyumba yonse kuti aphe munthu mmodzi. Kodi izo zinali? Sichoncho? Palibe yankho lenileni. Kulengeza za kuphana "kofanana" ndi mawu chabe omwe maloya adauza andale ndi akuluakulu ankhondo kuti apemphe kupha anthu. Mu 2006, CIA inapha anthu pafupifupi 80 osalakwa, ambiri a iwo anali ana. Ben Emmerson sanasangalale nazo. Koma funso la "kufanana" silinakwezedwe, chifukwa sizinali zothandiza pazochitikazo. Panthawi yomwe Iraq ikugwira ntchito, akuluakulu a US akhoza kukonzekera ntchito zomwe amayembekezera kupha anthu osalakwa a 30, koma ngati amayembekezera 31 amayenera kupeza Donald Rumsfeld kuti asaine. Ndiwo mtundu wamalamulo omwe kupha anthu oyendetsa ndege kumayenderana bwino, makamaka "mwamuna aliyense wazaka zankhondo" atafotokozedwanso ngati mdani. CIA imawerengera akazi ndi ana osalakwa ngati adani, malinga ndi a New York Times.
Pamene kupha kwa drone kufalikira mofulumira m'zaka za Bush-Cheney (kenako kuphulika kotheratu m'zaka za Obama) udindo ndi mafayilo ankakonda kugawana mavidiyo mozungulira. Olamulira anayesa kuletsa mchitidwewo. Kenako anayamba kutulutsa mavidiyo amene anasankhidwa kwinaku akubisa ena onse.
Pamene mchitidwe wopha anthu ndi ma drones m'mayiko omwe kupha anthu ambiri sikunavomerezedwe mwanjira ina ndi mbendera ya "nkhondo" kunakhala chizolowezi, magulu a ufulu wa anthu monga Amnesty International anayamba kunena momveka bwino kuti United States ikuphwanya lamulo. Koma m’kupita kwa zaka, chinenero chomvekera bwinocho chinazimiririka, m’malo mwa kukayikira ndi kukaikira. Masiku ano, magulu omenyera ufulu wachibadwidwe amalemba milandu yambiri yakupha anthu osalakwa ndikulengeza kuti mwina ndi zoletsedwa kutengera ngati ali gawo lankhondo kapena ayi, ndi funso ngati kuphana m'dziko lina ndi gawo lankhondo yomwe yatsegulidwa. monga zotheka, ndipo yankho likukhazikika pakufuna kwa boma loyambitsa ma drones.
Kumapeto kwa zaka za Bush-Cheney, malamulo a CIA amayenera kusinthidwa kuchoka pa kuyambitsa zigawenga zakupha nthawi zonse akakhala ndi mwayi wa 90% "wopambana" nthawi iliyonse akakhala ndi mwayi wa 50%. Ndipo izi zidayesedwa bwanji? M’chenicheni chinathetsedwa ndi mchitidwe wa “kumenya siginecha” kumene anthu amaphedwa osadziwa kwenikweni kuti iwowo ndi ndani. Dziko la Britain nalonso linatsegula njira yopha nzika zake powalanda ufulu wokhala nzika za dzikolo ngati pakufunika kutero.
Zonsezi zinkachitika mwachinsinsi, kutanthauza kuti zinali zodziwika kwa aliyense amene ankafuna kudziwa, koma sizimayenera kuyankhula. M’bale amene wakhalapo kwa nthawi yaitali m’komiti yoyang’anira ntchito ku Germany anavomereza kuti maboma a azungu ankadalira kwambiri ofalitsa nkhani kuti adziwe zimene akazitape ndi asilikali awo akuchita.
Kufika kwa Mphotho ya Mtendere wa Captain ku White House kudatengera kupha kwa drone kukhala gawo latsopano, kusokoneza mayiko ngati Yemen, ndikuloza osalakwa m'njira zatsopano, kuphatikiza kulimbana ndi opulumutsa atangofika kumene kumenyedwa koyambirira. Bweretsani motsutsana ndi US yomwe idatengedwa, ndikubwezeranso anthu am'deralo ndi magulu omwe amati akubwezera kupha anthu aku US. Zowonongeka zomwe zidachitika m'malo ngati Libya panthawi ya kuwonongedwa kwa 2011 US-NATO sikunawonekere ngati chifukwa chobwerera m'mbuyo, koma ngati zifukwa zopha ma drone. Zisokonezo zomwe zikukulirakulira ku Yemen, zonenedweratu ndi owonera zomwe zikuwonetsa zotsatira zoyipa za kumenyedwa kwa ma drones, akuti zapambana ndi Obama. Oyendetsa ndege a drone tsopano akudzipha ndikuvutika ndi makhalidwe ambiri, koma panalibe kubwerera. Ambiri a 90% mu National Dialogue ku Yemen ankafuna kuti ma drones omwe ali ndi zida akhale olakwa, koma Dipatimenti ya US State inkafuna kuti mayiko padziko lonse lapansi agulenso ma drones.
M'malo mothetsa kapena kuchepetsanso pulogalamu yakupha anthu oyendetsa ndege, a Obama White House adayamba kuteteza poyera ndikulengeza udindo wa Purezidenti pakuvomereza kupha anthu. Kapena izi ndi zomwe zidachitika pambuyo poti Harold Koh ndi zigawenga atazindikira momwe amafunira kunamizira "kuvomereza" kupha. Ngakhale Ben Emmerson akuti zidawatengera nthawi yayitali chifukwa anali asanadziwe zifukwa zomwe angagwiritsire ntchito. Kodi mayiko ambiri omwe tsopano ali ndi zida zankhondo angafunikire chowiringula chilichonse?
