Aphungu 50 ochokera kumayiko 13 aku Europe adatumiza a kalata Lachisanu July 14, 2017, kwa Mlembi Wamkulu wa NATO Jens Stoltenberg ndi Wapampando wa Mtumiki wa OSCE Sebastian Kurz, akulimbikitsa mabungwe awiriwa akuluakulu a chitetezo ku Ulaya kuti azitsatira zokambirana, detente ndi kuchepetsa chiopsezo cha nyukiliya ku Ulaya.

Kalatayo imayitanitsanso NATO ndi OSCE kuti zithandizire njira zamayiko osiyanasiyana zothana ndi zida za nyukiliya kudzera mu Pangano la Non-Proliferation Treaty ndi United Nations, makamaka makamaka pazankhondo. Msonkhano Wapamwamba wa UN wa 2018 wokhudza Zida za Nyukiliya.

Kalatayo, yokonzedwa ndi mamembala a PNND, imabwera pambuyo pa Zokambirana za UN kumayambiriro kwa mwezi uno zomwe zidakwaniritsa kukhazikitsidwa kwa a Pangano loletsa zida za nyukiliya pa July 7.

Zimatsatiranso kukhazikitsidwa kwa Nyumba Yamalamulo ya OSCE pa Julayi 9 ya Chidziwitso cha Minsk, yomwe ikupempha maiko onse kuti atenge nawo mbali pazokambirana za UN zokhudzana ndi zida za nyukiliya ndikutsata njira zochepetsera zoopsa za nyukiliya, kuwonetsetsa poyera ndi kuthetsa zida.

Ziwopsezo za nyukiliya, kukambirana ndi kutsutsa

'Tili okhudzidwa kwambiri ndi kuwonongeka kwa chitetezo ku Ulaya, komanso kuwonjezeka kwa ziwopsezo za nyukiliya kuphatikizapo kukonzekera ndi kukonzekera kugwiritsa ntchito zida za nyukiliya poyamba.,' atero a Roderich Kiesewetter, membala wa Nyumba Yamalamulo ya Germany komanso m'modzi mwa oyambitsa kalata yanyumba yamalamulo.

"Ngakhale kuti izi zakula kwambiri chifukwa cha zochita zosaloledwa za Russia motsutsana ndi Ukraine, ndipo tiyenera kutsatira lamuloli, tiyeneranso kukhala otseguka kuti tikambirane ndi kulimbikitsana kuti tichepetse ziwopsezo ndikutsegula chitseko chothetsa mikangano.,' adatero Kieswetter.

 'Chiwopsezo cha kusinthana kwa zida za nyukiliya mwangozi, kuwerengetsera molakwika kapena cholinga chabwereranso ku Cold War,' adatero Baroness Sue Miller, Purezidenti wa PNND komanso membala wa UK House of Lords. 'Njira ziwirizi [mgwirizano woletsa nyukiliya wa UN ndi chilengezo cha Minsk] ndi zofunika kuti apewe ngozi ya nyukiliya. Si mayiko onse a ku Ulaya omwe adzatha kuthandizira mgwirizano woletsa zida za nyukiliya, koma onse ayenera kuthandizira mwamsanga kuchepetsa chiopsezo cha nyukiliya, kukambirana ndi kutsutsa.. '

 'Kuwonjezeka kwa ndalama zankhondo padziko lonse lapansi komanso kusinthika kwa zida za nyukiliya ndi mayiko onse okhala ndi zida za nyukiliya kukutitengera njira yolakwika' adatero Dr. Ute Finckh-Krämer, membala wa Komiti ya Nyumba Yamalamulo ya Germany yoona za maiko akunja. "Mapangano ambiri oletsa zida komanso oletsa zida omwe akhazikitsidwa zaka 30 zapitazi ali pachiwopsezo. Tiyenera kuchita zonse zomwe tingathe kuti tikwaniritse ndikukwaniritsa. '

Malangizo a NATO ndi OSCE

The kalata yanyumba yamalamulo ikufotokoza zinthu zisanu ndi ziwiri zotheka zandale zomwe mayiko omwe ali mamembala a NATO ndi OSCE angachite, kuphatikiza:

• kutsimikiziranso kudzipereka kwalamulo;
• kutsimikizira kusagwiritsidwa ntchito kwa zida zowononga anthu ambiri zomwe zimakhudza ufulu ndi chitetezo cha anthu wamba;
• kulengeza kuti zida za nyukiliya sizidzagwiritsidwa ntchito polimbana ndi mayiko omwe si a nyukiliya;
• kusunga njira zosiyanasiyana zoyankhulirana ndi Russia kuphatikizapo NATO-Russia Council;
• kutsimikizira mchitidwe wakale wosagwiritsa ntchito zida za nyukiliya;
• kuthandizira kuchepetsa chiopsezo cha nyukiliya ndi njira zochepetsera zida pakati pa Russia ndi NATO; ndi
• Kuthandizira njira zamayiko osiyanasiyana zopewera zida za nyukiliya kuphatikiza kudzera mu Non-Proliferation Treaty ndi Msonkhano Wapamwamba wa UN wa 2018 wa UN High Level for Nuclear Disarmament.

'OSCE ikuwonetsa kuti ndizotheka kukambirana, kutsatira malamulo, kuteteza anthu ufulu ndi chitetezo, ndikufikira mapangano pakati pa Russia ndi Kumadzulo, "anatero Ignacio Sanchez Amor, membala wa Nyumba Yamalamulo ya ku Spain komanso Wapampando wa Komiti Yaikulu ya OSCE pa Demokalase, Ufulu Wachibadwidwe ndi Mafunso Othandiza Anthu. 'Munthawi zovuta ngati pano, ndikofunikira kwambiri kuti nyumba zamalamulo ndi maboma athu agwiritse ntchito njirazi, makamaka pofuna kupewa ngozi ya nyukiliya.'

Pangano la UN loletsa kuletsa zida za nyukiliya ndi Msonkhano Wapamwamba wa UN wa 2018

'Kukhazikitsidwa kwa mgwirizano woletsa zida za nyukiliya ndi United Nations pa Julayi 7 chinali njira yabwino yolimbikitsira chikhalidwe chotsutsana ndi kukhala ndi kugwiritsa ntchito zida za nyukiliya., "anatero Alyn Ware, PNND Global Coordinator.

'Komabe, mayiko omwe si a nyukiliya okha ndi omwe akuchirikiza mgwirizanowu. Kuchitapo kanthu pa kuchepetsa chiopsezo cha nyukiliya ndi njira zochepetsera zida za nyukiliya ndi mayiko ogwirizana ziyenera kuchitika mogwirizana ndi OSCE, NATO ndi Non-Proliferation Treaty.'

Kalata yolumikizana ikuwonetsanso zomwe zikubwera Msonkhano Wapamwamba wa UN wa 2018 wokhudza Zida za Nyukiliya zomwe zidathandizidwa ndi OSCE Parliamentary Assemblyy mu Tblisi Declaration.

Kuti mumve zambiri za momwe aphungu anyumba yamalamulo amachitira pochepetsa ziwopsezo za nyukiliya ndi kuchotsera zida, chonde onani Aphungu a Nyumba ya Malamulo a Dziko Lopanda Zida za Nyukiliya inatulutsidwa ku United Nations ku New York pa July 5, 2017, panthawi ya zokambirana za mgwirizano woletsa zida za nyukiliya.

Alyn Ware
PNND Global Coordinator
M'malo mwa PNND Coordinating Team